Zaburzenia odżywiania u dzieci to problem, z którym boryka się wielu rodziców. Ich charakter jest w dużej mierze zależny od wieku dziecka. Nie powinno się ich bagatelizować, gdyż mogą mieć bardzo poważne konsekwencje. Co jest źródłem problemów z odżywianiem u najmłodszych? Jakie są ich objawy? Co robić, kiedy nasze dziecko cierpi na zaburzenia odżywiania?
Na czym polegają zaburzenia odżywiania u dzieci?
Zaburzenia odżywiania u dzieci są w dużej mierze zależne od ich wieku. Małe dzieci i niemowlęta często odmawiają spożywania pokarmu, ewentualnie jedzą mniej niż życzyliby sobie tego ich rodzice. Długotrwałe niedojadanie skutkuje utratą wagi, często prowadzi również do wystąpienia problemów zdrowotnych.
Są dzieci, które jedzą wybiórczo. Przykładowo akceptują jedynie ziemniaki, odmawiają natomiast jedzenia surówki i mięsa/ryby. Takie postępowanie bardzo szybko kończy się niedoborami składników odżywczych, a w konsekwencji problemami zdrowotnymi.
Innym równie poważnym zaburzeniem jest przejadanie się. Dziecko je za dużo, wskutek czego przybiera na wadze. Nadwaga i otyłość u małych dzieci mają poważne konsekwencje i negatywnie rzutują na ich przyszłość.
Część dzieci poniżej szóstego roku życia przejawia chęć do spożywania produktów, które nie nadają się do jedzenia (na przykład kredy, ziemi z doniczek, insektów, tynku czy piasku). Może to świadczyć o niedoborach wapnia ewentualnie żelaza w ich diecie.
Dziecko może także zwracać spożyty wcześniej pokarm. Są przypadki, kiedy dziecko odczuwa strach przed połykaniem, a nawet braniem do ust pokarmów. Zazwyczaj wynika to z negatywnych doświadczeń z jedzeniem. Być może dziecko zjadło produkt, który był gorzki lub ostry, podczas jedzenia mogło dojść do zakrztuszenia, dlatego dziecko kojarzy jedzenie z czymś niebezpiecznym. Bywa, że dziecko odmawia jedzenia z powodu bólu gardła
Zaburzenia odżywiania dotyczą zarówno dzieci zdrowych (około dwadzieścia procent), jak i tych z problemami rozwojowymi (osiemdziesiąt procent).
U starszych dzieci i młodzieży występują zaburzenia odżywiania charakterystyczne dla wieku dorosłego, czyli przede wszystkim bulimia i anoreksja. Charakterystycznym jest, że u małych dzieci zaburzenia odżywiania zdarzają się równie często u dziewcząt, jak i u chłopców. W przypadku młodzieży znacznie częściej jest to problem dziewcząt.
Przyczyny zaburzeń odżywiania u dzieci?
Przyczyn zaburzeń odżywiania u dzieci może być wiele. W przypadku noworodków mogą wynikać z zaburzeń ssania, nadmiernej senności lub też pobudzenia podczas karmienia. Problemy z jedzeniem mogą wynikać z problemów zdrowotnych takich jak choroby układu oddechowego czy układu krążenia. Rodzice bardzo często mają problemy z karmieniem wcześniaków. Bywa też, że problemy z jedzeniem są wynikiem błędów rodziców, a konkretnie nieprawidłowej techniki karmienia, cech anatomicznych (przykładem może być zbyt płaska lub wklęsła brodawka). Dodatkowo dzieci, które zostały przyzwyczajone do karmienia butelką mogą mieć problem w przypadku karmienia piersią. Warto podkreślić, że przyczyną zaburzeń odżywiania u małych dzieci może być zła atmosfera podczas karmienia (rozdrażnienie, zdenerwowanie matki).
Przyczyną zaburzeń odżywiania u nieco starszych dzieci (od drugiego miesiąca życia) może być nieprawidłowa relacja z opiekunem. Bywa, że małe dziecko odmawia jedzenia z przekory, pragnąc podkreślić swoją odrębność, własne zdanie.
Dzieci przyzwyczajają się do dań, które im serwujemy. Jeżeli do tej pory były karmione produktami zmiksowanymi, mogą odczuwać niechęć (lub nawet lęk) przed pokarmami w nieprzetworzonej postaci. Dziecko może odczuwać opór przed wprowadzaniem do menu nowych produktów.
Niekiedy zdarza się, że dziecko boi się jeść, gdyż w przeszłości miały miejsce bardzo stresujące sytuacje związane z jedzeniem – na przykład zakrztuszenie się, zjedzenie zbyt gorącej/ostrej/gorzkiej/kwaśnej potrawy. W takich sytuacjach maluch będzie się bronił przed jedzeniem. Czasem reakcja obronna przybiera formę płaczu, wypluwania, wymiotów, przetrzymywania pokarmu w jamie ustnej.
W przypadku dzieci, które wykazują skłonności do jedzenia produktów uchodzących za niejadalne, przyczyną są zazwyczaj niedobory ważnych składników odżywczych.
Jeżeli chodzi o zaburzenia odżywiania u młodzieży – przyczyny są nieco inne. Ogromną rolę odgrywa presja społeczna by posiadać szczupłe ciało (znacznie częściej dotyczy to dziewcząt). Młoda osoba bardzo pragnie akceptacji, dlatego wszelkie komentarze dotyczące jej wyglądu (a szczególnie wagi) są bardzo raniące. Bardzo często zdarza się, że bulimia czy anoreksja są jedynie wierzchołkiem góry lodowej. U ich podstaw mogą leżeć zaburzenia relacji pomiędzy członkami rodziny. Dzieci mogą przestać jeść, żeby zwrócić na siebie uwagę rodziców. Zaburzenia odżywiania są związane również z bardzo niską samooceną.
Jak sobie radzić z zaburzeniami odżywiania u dzieci?
Leczenie zaburzeń odżywiania u dzieci jest zależne od ich charakteru. Jeżeli mamy do czynienia z niemowlęciem, które ma problem z ssaniem, a podczas karmienia piersią zaczyna się krztusić – konieczna jest jak najszybsza wizyta u lekarza. Bywa, że dobre efekty przynosi zastąpienie karmienia piersią przez karmienie butelką. Bardzo ważna jest również atmosfera podczas jedzenia. Rodzic nie powinien być zdenerwowany, w żadnym wypadku nie może krzyczeć na dziecko.
U dzieci przejawiających niestandardowe upodobania żywieniowe (spożywających kredę lub tynk) należy zadbać o dietę zawierającą niezbędną dla zachowania zdrowia i prawidłowego rozwoju ilość składników odżywczych. Szczególną uwagę zwracamy na produkty zawierające wapń i żelazo.
Jeżeli dziecko boi się jeść, gdyż w przeszłości doświadczyło stresujących sytuacji związanych ze spożywaniem pokarmów, dobrym rozwiązaniem będzie wizyta u psychologa.
Maluchy, które spożywają tylko określone produkty, warto zainteresować żywnością innego typu. Niezmiernie ważne jest podanie posiłku w atrakcyjny dla dziecka sposób. Możemy tworzyć z jedzenia ciekawe kompozycje. Jeżeli dziecko nie chce jeść marchewki – pokrójmy ją w gwiazdki czy serduszka. Niektóre dzieci łatwiej będzie przekonać do jedzenia mówiąc, że dane produkty są lubiane przez ich idoli, czy ulubione bajkowe postacie.
Kiedy chcemy przekonać dziecko do jedzenia, w żadnym wypadku nie powinniśmy mówić mu, że jest ono zdrowe. Ten argument przemawia jedynie do dorosłych. Kiedy mamy do czynienia z dzieckiem lepiej jest zachwalać walory smakowe danej potrawy.
