Babka lancetowata to roślina, którą starożytni stosowali na ukąszenia węży i skorpionów. W średniowieczu natomiast panowało przekonanie, że jest ona skutecznym antidotum na… czary miłosne. Czym dokładnie jest babka lancetowata? Jakie wartości odżywcze posiada ta roślina? W leczeniu jakich schorzeń może być ona pomocna?
Czym jest babka lancetowata?
Babka lancetowata (znana także jako babka wąskolistna, czy języczki polne) to wieloletnia bylina, którą zaliczamy do rodziny babkowatych. Babka lancetowata posiada krótkie kłącze pod powierzchnią ziemi. W okresie kwitnienia wydaje ona pędy kwiatostanowe, które mogą osiągnąć do 40 centymetrów wysokości. Języczki polne mają lancetowate, długie, równowąskie liście, które skupione są w przyziemne rozety. Drobne, niepozorne, zazwyczaj białe (choć można spotkać także kwiaty o barwie brunatno-różowej) kwiaty są zebrane w gęsty, brunatny kłos, który może być walcowaty lub kulisty. Okres kwitnienia rozpoczyna się w maju i trwa do września. Owoce babki lancetowatej to błyszczące, gładkie czerwono-brunatne nasiona, które osadzone są w jajowatej torebce. Roślina posiada liczne wiązkowe korzenie. Babkę lancetowatą w stanie dzikim możemy spotkać w całej Europie. W Polsce jest ona rośliną pospolitą. Obecnie rośnie ona w Azji, Afryce, Ameryce, Australii, na Madagaskarze, a nawet na Hawajach. Babka lancetowata jest rośliną wiatropylną. Może wydać nawet do tysiąca nasion.
Babka lancetowata – wartości odżywcze
Surowcem zielarskim w przypadku babki lancetowatej są liście, w których składzie znajdziemy między innymi: związki śluzowe (które mogą stanowić nawet 10% rośliny), kwasy organiczne, karotenoidy, składniki irydoidowe, garbniki, luteolinę, fenolokwasy, kwas chlorogenowy, ponad 1% kwasu krzemowego, kumarynę, eskuletynę, flawonoidy (w tym bajkaleina i skutelareina), saponiny.
Babka wąskolistna zawiera spore ilości witaminy C i witaminy K. W jej liściach obecne są związki mineralne – przede wszystkim:
– cynk,
– magnez,
– krzem,
– miedź,
– żelazo,
– mangan,
– potas,
– sód.
Za zielony kolor liści języczków polnych odpowiada chlorofil.
Babka lancetowata – wpływ na zdrowie
Babka lancetowata charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym, antywirusowym, wykrztuśnym, moczopędnym, ściągającym, przeciwbakteryjnym, przyspiesza też gojenie się ran.
Związki zawarte w tej roślinie działają ochronnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego, a także górne drogi oddechowe (mogą na przykład łagodzić kaszel – zarówno suchy, jak i mokry i działać wykrztuśnie). Napary z liści babki lancetowatej mogą pomóc w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy, a także biegunek. Herbatka na bazie liści babki wąskolistnej pomaga na trawienie.
Języczki polne są skuteczne w walce z chrypą, dlatego często sięgają po nie osoby, które pracują głosem (na przykład muzycy, lektorzy, mówcy).
Babka wąskolistna wspiera funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, gdyż uszczelnia naczynia krwionośne i wzmaga krzepliwość krwi.
Istnieją badania sugerujące, że wyciągi z babki wąskolistnej mają działanie przeciwnowotworowe.
Babka lancetowata nadaje się do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego. Zewnętrznie można stosować ją na przykład przy zapaleniu spojówek, stłuczeniach, podrażnieniach skóry, owrzodzeniach, czyrakach. Przy pomocy liści babki lancetowatej można łagodzić ukąszenia owadów (uśmierzają one ból, a dodatkowo zmniejszają obrzęk).
Jak zrobić odwar z liści babki lancetowatej?
Odwar z liści babki lancetowatej nadaje się do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego. Do jego przygotowania potrzebna nam będzie łyżka suchych liści i szklanka wrzątku. Liście zalewamy wrzątkiem, a następnie odstawiamy pod przykryciem do zaparzenia na około 15 minut. Można pić napar dwa razy dziennie lub wykorzystać do przemywania skóry.
Jak robić okłady z liści babki lancetowatej?
Do okładów z liści babki lancetowatej wykorzystujemy liście świeże. Do skóry można przykładać liście całe lub roztarte. Można przykładać je w miejsca ukąszeń owadów, na oparzenia, stłuczenia, trudno gojące się rany, wysypki, czyraki. Skóra przed położeniem okładu powinna być dobrze oczyszczona. Liście można przymocować przy pomocy bandaża lub plastra. Po upływie ośmiu godzin zdejmujemy okład.
Jak zrobić nalewkę z babki lancetowatej?
Nalewka z babki lancetowatej stosowana jest w przypadku chorób układu pokarmowego. Do przygotowania nalewki będzie nam potrzebny litr soku wyciśniętego z liści babki wąskolistnej, a także szklanka spirytusu. Sok przelewamy do większego, dobrze wyparzonego słoja, dodajemy do niego spirytus i szczelnie zakręcamy. Naczynia odstawiamy na około trzy tygodnie. W międzyczasie dobrze jest nim zamieszać. Nalewkę można stosować przez okres maksymalnie dwóch miesięcy. Przyjmujemy jedną łyżkę, na około pół godziny przed planowanym posiłkiem.
Jak zrobić syrop z babki lancetowatej?
Syrop z babki lancetowatej może w wielu wypadkach okazać się lepszą alternatywą dla aptecznych farmaceutyków (jest on całkowicie bezpieczny dla zdrowia i nie powoduje żadnych efektów ubocznych). Przy jego pomocy można leczyć zarówno suchy, jak i mokry kaszel. Jest on polecany również osobom cierpiącym na tak zwany „kaszel palacza”. Do jego przygotowania potrzebujemy sześciu garści świeżych liści babki lancetowatej, pół kilograma cukru, 200 g miodu i wody.
Liście drobno siekamy lub mielimy, przekładamy je do większego naczynia i zalewamy wodą (potrzebujemy tyle wody, żeby całkowicie zakryła liście). Naczynie umieszczamy na ogniu, dodajemy cukier i miód, a następnie gotujemy do momentu, gdy zawartość mocno zgęstnieje. Liście przekładamy do słoików. Naczynia zakręcamy i ustawiamy do góry wieczkiem. Zaleca się spożywanie jednej lub dwóch łyżek syropu z babki lancetowatej przed każdym posiłkiem.
Przeciwwskazania do stosowania babki lancetowatej
Babka lancetowata uważana jest za roślinę stosunkowo bezpieczną, choć nie oznacza to, że z jej walorów leczniczych może korzystać każdy. Nie powinny jej stosować kobiety w ciąży, kobiety karmiące piersią, a także dzieci poniżej dwunastego roku życia. Oczywistym przeciwwskazaniem jest też alergia na tę roślinę.
Czasami stosowanie babki wąskolistnej może prowadzić do wystąpienia skutków ubocznych, do których zaliczamy: stany zapalne skóry, nudności i wymioty, nadwrażliwość skóry, wzdęcia, czy biegunkę.
Uprawa babki lancetowatej
Babka lancetowata nie sprawia większych problemów w uprawie. W wielu miejscach traktowana jest jako chwast. Ze względu na prozdrowotne właściwości można pomyśleć o posadzeniu jej w przydomowym ogrodzie. Nasiona babki wąskolistnej wysiewa się bezpośrednio do gruntu. Sadzimy je na głębokości około jednego centymetra.
Babka lancetowata najlepiej radzi sobie na stanowiskach nasłonecznionych (choć udaje się też jej uprawa w półcieniu). Roślina ta jest w stanie przetrwać w zróżnicowanym podłożu. Jeżeli jednak mamy taką możliwość, zapewnijmy jej glebę gliniasto-piaszczystą, przepuszczalną, wilgotną, zasobną w składniki mineralne.
Glebę, w której uprawiamy babkę lancetowatą należy regularnie spulchniać, nawadniać i odchwaszczać.
Liście babki lancetowatej zbiera się w okresie kwitnienia. Należy wybierać liście zdrowe (niedotknięte zmianami grzybiczymi), bez ogonka (gdyż wysycha on bardzo długo). Dobrze jest zbierać je po deszczu, gdyż często są zakurzone. Surowiec zielarski suszy się w przewiewnym miejscu, w temperaturze do 40 stopni Celsjusza.
Czy wiesz, że:
– Babka lancetowata jest od tysięcy lat wykorzystywana w medycynie ludowej. Uważana była za silny środek leczący zranienia.
– Sok pozyskiwany z liści babki lancetowatej był w czasach starożytnych stosowany na ukąszenia węży i skorpionów.
– W średniowieczu wierzono w magiczną moc babki lancetowatej.
– Języczki polne można współcześnie spotkać na łąkach, trawnikach, polanach, zboczach, przy drogach, czy na pastwiskach.
– W Tatrach można ją spotkać do wysokości 1367 m n.p.m.
– Babka lancetowata jest rośliną żywicielską larw motyli takich jak przeplatki aurelii, atalia, didyma, cinksia, britomartis.
– Języczki polne zaliczamy do hemikryptofitów, czyli roślin naziemnopączkowych. Obejmują one rośliny, których pąki, umożliwiające roślinie odnawianie się, usytuowane są bezpośrednio przy powierzchni ziemi (ewentualnie na niej lub tuż pod nią). Hemikryptofizm to sposób części roślin na przetrwanie zimy.
– Nasiona babki lancetowatej są prawdziwym przysmakiem kanarków.
– Języczki polne mogą tworzyć mieszańce z babką średnią.
– Nazwa babka lancetowata wywodzi się od kształtu blaszki liściowej.
– Babka lancetowata znana jest także pod nazwami: babka wąskolistna, żywiec, babka koniczynowa, babka koniczynowata, czy języczki polne.
– Babka wąskolistna wywołuje biegunkę u bydła.
– Języczków polnych nie należy zbierać w górach, a także w okolicach nadmorskich. Jest to spowodowane faktem, że występują tam dwa inne, mniej wartościowe gatunki — babka górska (P. montana) i babka nadmorska (P. maritima). Są one dość podobne do babki lancetowatej, przez co łatwo jest je pomylić.
