Marchew to jedno z lepiej znanych warzyw. Pomarańczowa roślina z rodziny selerowatych jest bardzo tania i dostępna w polskich sklepach przez cały rok. Istnieje wiele powodów, żeby z niej korzystać – jest smaczna, pełna wartości odżywczych, tak bezpieczna dla zdrowia, że jest jednym z pierwszych warzyw wprowadzanych do menu małych dzieci. Co jeszcze warto wiedzieć o marchwi?
Czym jest marchew?
Marchew jest to dwuletnia roślina zaliczana do rodziny selerowatych. Posiada ona wzniesioną łodygę, pierzastosieczne liście, małe kwiaty koloru białego, owoc w formie rozłupnia, a także jadalny, rozbudowany korzeń, który przybiera barwę od żółtej po pomarańczowo-czerwoną. Marchew występuje pospolicie w wielu regionach świata – spotkamy ją w Azji, Afryce i Europie. Korzeń tego warzywa zawiera duże ilości beta-karotenu, witaminę C, witaminy z grupy B, a także witaminę K. Jest też bogatym źródłem związków mineralnych – magnezu, potasu, sodu, manganu, miedzi, fosforu. Marchew jest niskokaloryczna, posiada również niski indeks glikemiczny. Sprzyja osobom odchudzającym się, pozytywnie wpływa na wzrok, układ krążenia, układ immunologiczny i układ nerwowy.
Jakie właściwości posiada marchew?
Choć marchew była dobrze znana już starożytnym Chińczykom, dawniej miała kolor biały. Pomarańczowe warzywo, które wykorzystujemy w naszych kuchniach zostało wyhodowane dopiero w siedemnastym wieku w Holandii. Marchew zawiera duże ilości karotenoidów, a w szczególności beta-karotenu, który odpowiedzialny jest za jej pomarańczowy kolor. Beta-karoten jest silnym przeciwutleniaczem, który chroni nas przed nowotworami, opóźnia procesy starzenia się skóry, korzystnie wpływa na wzrok, jest również odpowiedzialny za złocistą opaleniznę. W korzeniu marchwi znajdziemy ponadto takie karotenoidy jak luteina i zeaksantyna, a także likopen (ten sam, który obecny jest w arbuzach i pomidorach).
Warzywo to dostarcza nam witaminy A, C i K, a także dużych ilości witamin z grupy B – witaminy B1, B2, B3, B5 i B6, dzięki czemu korzystnie wpływa na kondycję układu nerwowego. Minerały zawarte w marchwi to przede wszystkim mangan, magnez, potas, fosfor, sód i miedź.
Marchew zawiera kwas nikotynowy, flawonoidy, ksantofile, olejki eteryczne, związki siarkowe, kwasy owocowe, falkarinol.
Jakie odmiany marchwi znamy?
Warto zdawać sobie sprawę, że marchew występuje w wielu odmianach. Poszczególne różnią się pomiędzy sobą kształtem, długością korzenia, kolorem, długością okresu wegetacyjnego, długością przechowywania, tolerancją na warunki pogodowe. Najpopularniejsze odmiany marchwi to:
- Kalina,
- Galicja,
- Askona,
- Fatima,
- Anka,
- Kamila,
- Kinga,
- Salsa,
- Rumba,
- Samba,
- Amsterdamka,
- Lenka,
- Paryska,
- Perfekcja,
- Major,
- Merida.
Najbardziej cenione odmiany to te, których korzeń charakteryzuje się intensywnym, pomarańczowym zabarwieniem.
Marchew na dobry wzrok
Wysoka zawartość karotenoidów sprawia, że marchew jest warzywem polecanym wszystkim osobom, które pragną zadbać o swój wzrok. Beta-karoten jest potrzebny do wytworzenia witaminy A, która chroni nas między innymi przed kurzą ślepotą, czyli chorobą, która uniemożliwia widzenie w ciemności. Duże znaczenie dla oczu ma również luteina, która chroni oczy przed promieniowaniem UVA i UVB, a także takimi chorobami jak zwyrodnienie plamki żółtej, jaskra, zaćma, a nawet zapalenie spojówek. Podobne działanie wykazuje zeaksantyna.
Marchew na wzmocnienie odporności
Korzeń marchwi zawiera wiele składników, które wspierają prawidłową pracę układu immunologicznego. Obecne w nim flawonoidy mają silne właściwości antyoksydacyjne, co oznacza, że są w stanie wychwytywać z naszego organizmu wolne rodniki. W efekcie sprawiają, że ciało wolniej się starzeje, spada również ryzyko zachorowania na nowotwory. Właściwości antyoksydacyjne wykazują również witaminy A, C i E.
Marchew wyróżnia się obecnością należących do poliacetylenów: falkarinolu i falkarindiolu. Są one zaliczane do naturalnych substancji wykazujących silne właściwości przeciwnowotworowe (zapobiegają one niszczeniu DNA, niszczą i nie dopuszczają do namnażania się komórek nowotworowych). Liczne badania potwierdzają, że mogą one przeciwdziałać i przyspieszać leczenie raka nerki, raka okrężnicy i gruczolaka żołądka. Flakarinol posiada działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Dzięki obecności antocyjanów marchewka zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi, płuc, jest pomocna w leczeniu białaczki.
Marchew może okazać się pomocna w walce z pasożytami układu pokarmowego.
Po surową marchew warto sięgać przez cały rok, nie należy o niej zapominać zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Należy jednak pamiętać, że podczas gotowania warzywo to traci duże ilości witamin rozpuszczalnych w wodzie – witaminy C i witamin z grupy B. Jeżeli z jakichkolwiek powodów nie możemy zrezygnować z gotowania, ugotujmy marchew na parze. Surową podawajmy w towarzystwie tłuszczów – jest to niezbędne do przyswojenia witaminy A, E i innych istotnych dla zdrowia związków.
Marchew na dobry nastrój
Zawartość witamin z grupy B, a także minerałów sprawia, że marchew pozytywnie oddziałuje na układ nerwowy. Regularne jej spożywanie poprawi nam nastrój, sprawi, że będziemy lepiej radzić sobie w stresujących sytuacjach, zwiększy się również nasza zdolność zapamiętywania i koncentracja. Co więcej marchew może ułatwić nam zasypianie.
Marchew na serce
Regularne spożywanie marchwi obniża poziom złego cholesterolu i działa krwiotwórczo, co jest bardzo istotne z powodu układu krążenia. Obecne w warzywie flawonoidy zwiększają przepustowość naczyń krwionośnych. Warzywo to jest niskokaloryczne i zawiera dużo błonnika, dzięki czemu ułatwia walkę z nadwagą i otyłością – tak niebezpiecznymi dla naszego serca.
Marchew na odchudzanie
Marchew wielu osobom kojarzy się z odchudzaniem. I nie bez przyczyny. Pomimo, że jest ona pełna substancji odżywczych, w 100 g zawiera tylko 43 kcal. Dodatkowo zawiera błonnik, który w połączeniu z wodą zapewnia nam poczucie sytości na długi czas. Co więcej korzeń marchwi sprzyja usuwaniu nadmiaru wody z organizmu, a to między innymi za sprawą potasu.
Surowa marchew charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym, dlatego znajdzie zastosowanie w diecie osób chorujących na cukrzycę.
Marchew dla skóry
Nasze babcie i prababcie doskonale zdawały sobie sprawę, że marchew ma pozytywny wpływ na skórę. Dzięki ogromnej zawartości antyoksydantów spowalnia ona starzenie się skóry. Dodatkowo karotenoidy zapewniają nam piękną opaleniznę i chronią skórę przed niekorzystnym wpływem promieniowania UVA i UVB. Jednocześnie nie należy przesadzać ze spożyciem tego warzywa, gdyż nadmierne jego ilości mogą spowodować przebarwienia skóry. Co więcej nadmiar witaminy A jest równie niebezpieczny dla naszego zdrowia jak jej niedobór.
Czym się kierować przy zakupie marchwi?
Powinniśmy zdawać sobie sprawę, że marchew marchwi nie równa. Najzdrowsze są warzywa o intensywnym, pomarańczowym kolorze, gdyż to one zawierają największe ilości beta-karotenu. Jednocześnie pamiętajmy, że warzywo powinno pochodzić z bezpiecznego źródła. Jest to tak istotne, gdyż korzenie z łatwością pochłaniają substancje toksyczne, które znajdują się w glebie. Zdecydowanie najbezpieczniejsza jest marchew pochodząca z gospodarstw ekologicznych, warto również wyhodować ją samodzielnie.
Marchew w kuchni
Korzeń marchwi znajduje szerokie zastosowanie w kuchni. Przyrządza się z niego surówki, soki, dodaje do zup, pieczeni, sosów, można ją smażyć, dusić, a także przygotować z niej ciasto marchewkowe.
Przepis na ciasto marchewkowe
Ciasto marchewkowe nie cieszy się dużą popularnością w Polsce (prawdopodobnie ze względu na fakt, że marchew uznawana jest za warzywo, a warzywa nie kojarzą się nam z cukiernictwem), a szkoda. Zdecydowanie warto wypróbować przepis na apetyczne, a jednocześnie proste ciasto:
Składniki, które będą nam potrzebne to:
- około 250 g przeznaczonej do wypieków mąki pszennej,
- 200 g brązowego cukru,
- jedna łyżeczka sody oczyszczonej,
- jedna łyżeczka proszku do pieczenia,
- jedna czubata łyżeczka cynamonu,
- około 300 ml oleju rzepakowego,
- cztery jajka (rozmiar L),
- 300 g marchewki startej na tarce (na dużych oczkach),
- 50 g cukru do wypieków,
- pół szklanki posiekanych orzechów włoskich,
- jedna łyżeczka ekstraktu z wanilii.
Ciasto marchewkowe w kilku krokach:
Olej, cukier do wypieków i cukier brązowy, a także ekstrakt z wanilii należy dokładnie wymieszać. Następnie do tego samego naczynia wbijamy jajka, mąkę pszenną, sodę, cynamon, proszek do pieczenia. Składniki dodajemy stopniowo, stale mieszając. Pod koniec dodajemy do masy posiekane orzechy i startą marchewkę. Całość dokładnie mieszamy.
Przygotowujemy większą formę i wykładamy ją papierem do pieczenia, a następnie przelewamy do niej dokładnie wymieszaną masę ciasta.
Nastawiamy piekarnik na sto siedemdziesiąt stopni i pieczemy przez około pół godziny. Jeżeli po tym czasie nie jest jeszcze gotowe – pieczemy nieco dłużej.
Natka marchewki
Niewielu z nas sięga po nać marchewki, a to duży błąd, ponieważ jest ona równie zdrowa. Jest ona mniej popularna niż nać pietruszki, a to zapewne ze względu na lekko gorzki smak. Zawiera ona duże ilości witamin C i K, a także chlorofil i liczne minerały. Sposobem na jej wykorzystanie jest przygotowanie pesto.
Ciekawostki na temat marchwi:
- Największymi producentami marchwi są Chiny, Rosja, Stany Zjednoczone, Polska, Ukraina, Uzbekistan.
- W Portugalii marchew uznawana jest powszechnie za owoc.
- Pierwsza marchewka najprawdopodobniej została wyhodowana w Persji w roku dziewięćsetnym.
- Korzeń marchwi wytwarzany jest w drugim roku życia rośliny.
