Dieta lekkostrawna jest przykładem diety leczniczej. Zaleca się ją przede wszystkim osobom cierpiącym na różnego rodzaju schorzenia układu pokarmowego. Jakie zasady obowiązują na diecie lekkostrawnej? Jakie są jej zalety i wady?
Co to jest dieta lekkostrawna?
Mianem diety lekkostrawnej określamy sposób odżywiania opierający się na produktach, które nie obciążają układu pokarmowego. Dieta ta zalecana jest przede wszystkim osobom zmagającym się z różnego rodzaju schorzeniami układu pokarmowego (należą do nich między innymi wrzody żołądka i dwunastnicy, zapalenie jelit, zapalenie błony śluzowej żołądka), ale też w chorobach przyzębia, w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych. Często poleca się ją również osobom w podeszłym wieku. Dieta lekkostrawna to nie dieta odchudzająca, jednak zakłada ona wykluczenie określonych produktów. Na diecie lekkostrawnej bardzo duże znaczenie ma także odpowiedni sposób obróbki termicznej – jest to gotowanie na parze, gotowanie w wodzie, ewentualnie duszenie.
Jakie są zasady diety lekkostrawnej?
Najważniejsze na diecie lekkostrawnej jest zrezygnowanie z produktów, które mają negatywny wpływ na kondycję układu pokarmowego. Konieczne jest ograniczenie błonnika (nie rezygnujemy z niego całkowicie, zaleca się ograniczenie jego spożycia do około 25 g), który działa korzystnie w przypadku osób zdrowych, jednak może podrażniać błony śluzowe przewodu pokarmowego. Na czarnej liście znajdują się również produkty nasączone tłuszczem i produkty o właściwościach wzdymających (na przykład rośliny strączkowe). Dla osoby cierpiącej na schorzenia układu pokarmowego niewskazane będą również ostre przyprawy takie jak pieprz, papryka, ocet. Dieta lekkostrawna zakłada też konieczność ograniczenia soli.
Bardzo ważne jest, żeby tego rodzaju dieta pokryła dzienne zapotrzebowanie organizmu na kalorie (jej kaloryczność powinna być taka sama jak w diecie ludzi zdrowych, wyjątkiem jest sytuacja, gdy pacjent cierpi na nadwagę lub otyłość i schudnięcie jest niezbędne dla zdrowia). Należy również wybierać produkty, które dostarczają organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i minerałów.
Na diecie lekkostrawnej rezygnujemy z żywności wysoko przetworzonej (wykluczone są dania typu fast-food, dania gotowe, produkty typu instant). Bardzo ważne jest czytanie etykiet. Nie kupujemy produktów, w których składzie znajdują się konserwanty, barwniki, substancje przeciwzbrylające, wzmacniacze smaku i zapachu, substancje spulchniające, zagęstniki, czy słodziki. Warto zdawać sobie sprawę, że tego typu produkty wzmagają stan zapalny, podrażniają błony śluzowe, mogą być przyczyną reakcji alergicznych.
Ważne jest nie tylko to co jemy, ale też w jaki sposób przyrządzamy posiłki. Smażenie jest całkowicie zabronione. Unikamy wędzenia i peklowania. Lepiej unikać też grillowania i pieczenia (jeżeli musimy piec, pieczmy w folii lub ceramicznych naczyniach). Najbezpieczniejsze jest gotowanie na parze, gotowanie w małej ilości wody, ewentualnie duszenie (koniecznie bez uprzedniego obsmażania).
Warzywa i owoce przed spożyciem należy poddawać obróbce termicznej. Choć ich ugotowanie obniża zawartość substancji odżywczych, zmniejsza także ilość błonnika, co czyni je lepiej strawnymi.
Na diecie lekkostrawnej konieczne jest ograniczenie produktów zawierających duże ilości tłuszczów.
Bardzo ważną zasadą jest jedzenie częściej, ale mniej. Kiedy nasz układ pokarmowy jest podrażniony, nie najlepszym pomysłem jest jedzenie bardzo obfitych posiłków. Po ich spożyciu przykre dolegliwości mogą się nasilić. Dietetycy zalecają spożycie od czterech do sześciu mniejszych objętościowo dań. Pamiętajmy również, że kolacja musi mieć miejsce co najmniej trzy godziny przed pójściem spać.
W modelowej diecie lekkostrawnej białko powinno stanowić około 15 % dziennego zapotrzebowania energetycznego (jest więc ograniczone w stosunku do diety osoby zdrowej). Optymalna ilość tłuszczu to 30 % dziennego zapotrzebowania na energię. Warto wybierać tłuszcze zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Resztę stanowią węglowodany.
Co można jeść na diecie lekkostrawnej?
Osoby stosujące dietę lekkostrawną powinny sięgać po chude mięso. Dobrze sprawdzi się indyk, kurczak, królik, od czasu do czasu można pozwolić sobie także na chudą wołowinę lub wieprzowinę. Dopuszczalne jest spożycie wędlin, jednak muszą być to wędliny dobrej jakości (niestety w sklepach produkty tego typu zawierają dużo dodatków do żywności, które mają negatywny wpływ na zdrowie). Źródłem dobrze przyswajalnego białka będą także jajka i chude ryby morskie.
Choć na diecie lekkostrawnej konieczne jest ograniczenie tłuszczów, nie można z nich całkowicie rezygnować (są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu). Wybierajmy jednak tylko oliwę z oliwek, świeże masło, olej lniany, czy olej rzepakowy. Niektóre źródła dopuszczają spożycie miękkich margaryn, jednak tego typu produkty mogą zawierać tłuszcze trans, które są niebezpieczne dla zdrowia.
Osoba stosująca dietę lekkostrawną nie musi rezygnować z owoców i warzyw. Nie powinna jednak jeść ich na surowo, gdyż zawierają one duże ilości błonnika. Rozwiązaniem tego problemu jest gotowanie, pieczenie lub duszenie tego typu produktów.
Można pić mleko i spożywać przetwory mleczne, ważne jest jednak, żeby zawierały one jak najmniej tłuszczu (najlepiej poniżej dwóch procent).
Jeżeli chodzi o produkty zbożowe – wybieramy jedynie jasne pieczywo, biały ryż, oczyszczoną mąkę pszenną, kaszę jęczmienną, płatki jaglane, jasne makarony, kaszę mannę.
Choć na diecie lekkostrawnej konieczna jest rezygnacja z ostrych przypraw, nie oznacza to, że nasze posiłki mają być pozbawione smaku. Na liście bezpiecznych przypraw znajduje się bazylia, cynamon, tymianek, majeranek, koperek, pietruszka, lubczyk, wanilia. Od czasu do czasu można pozwolić sobie na odrobinę słodkiej papryki.
Do picia najlepiej sprawdzi się niegazowana woda mineralna. Dopuszczalna jest również słaba herbata, czy też napary ziołowe (na przykład napar z rumianku).
Dieta lekkostrawna musi być dostosowana do potrzeb konkretnej osoby. Jeżeli chory cierpi na jakieś alergie lub nietolerancje pokarmowe, konieczne jest wyeliminowanie z menu produktów wywołujących przykre objawy (nawet jeśli znajdują się one na liście produktów dozwolonych).
Jeżeli nie występuje problem z nadwagą lub otyłością, od czasu do czasu można pozwolić sobie na zjedzenie deseru. Dobrym wyborem będą budynie, kisiele, suflety, czy galaretki. Bardzo ważne jest, żeby posiadały one dobry skład (z tego względu najlepiej przygotowywać je samodzielnie i unikać kupowania gotowych produktów).
Jakie są zalety diety lekkostrawnej?
Największą zaletą diety lekkostrawnej jest to, ze pomaga ona szybko dojść do zdrowia. Produkty dozwolone podczas tego typu kuracji nie podrażniają błon śluzowych układu pokarmowego, dzięki czemu wszelkie uszkodzenia goją się szybciej.
Dieta lekkostrawna uczy zdrowego odżywiania. Z konieczności musimy zrezygnować z żywności wysoko przetworzonej, uczymy się czytać etykiety produktów spożywczych, nie możemy się przejadać, gdyż bardzo obfite posiłki powodują nasilenie się nieprzyjemnych dolegliwości. Podczas stosowania diety lekkostrawnej uczymy się jeść regularnie, co prowadzi do wyrobienia zdrowych nawyków.
Jeżeli obniżymy wartość kaloryczną posiłków, na diecie lekkostrawnej możemy schudnąć (w wielu wypadkach utrata nadprogramowych kilogramów jest konieczna, by wrócić do zdrowia).
Tego typu sposób odżywiania dostarcza organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Dieta lekkostrawna idealnie sprawdzi się w okresie poświątecznym, gdy jesteśmy przejedzeni i zależy nam na odciążeniu układu pokarmowego.
Czy dieta lekkostrawna ma wady?
Jedną z wad diety lekkostrawnej jest fakt, że dostarcza nam ona mniej witamin i minerałów niż typowa dieta, na której możemy spożywać surowe warzywa i owoce (nie oznacza to jednak, że doprowadzi ona do niedoborów żywieniowych; ważne jest jednak, żeby była umiejętnie skomponowana).
Jednym z warunków koniecznych do spełnienia na diecie lekkostrawnej jest ograniczenie błonnika. W przypadku osoby chorej nasila on przykre dolegliwości, jednak nie zapominajmy, że posiada on wiele zalet. Produkty bogate w błonnik zapewniają nam długotrwałe uczucie sytości. Po spożyciu dań ubogich w błonnik możemy czuć się głodni. Błonnik jest też niezbędny do tworzenia się korzystnej mikroflory jelitowej. Sprawnie funkcjonujące jelita są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Co więcej błonnik zmniejsza wchłanianie tłuszczów z pożywienia, co sprawia, że potrawy z jego dodatkiem są dla nas mniej kaloryczne. Błonnik pomaga też w oczyszczaniu organizmu z toksyn.
Jako, że błonnik jest dla nas niezwykle ważny, dieta lekkostrawna powinna być stosowana okresowo – do czasu odzyskania zdrowia. Z wyjątkiem osób starszych nie powinna być stosowana na co dzień.
Dieta lekkostrawna – przykładowy jadłospis
Dzień 1
Śniadanie: dwa jajka na miękko, bułka pszenna z masłem
II śniadanie: pieczona gruszka
Obiad: łosoś gotowany na parze z dodatkiem oliwy z oliwek, gotowane marchewki i buraki
Podwieczorek: kefir
Kolacja: zupa-krem z pieczonych warzywami
Dzień 2
Śniadanie: omlet z dwóch jajek usmażony na klarowanym maśle, dojrzała gruszka
II śniadanie: bułka pszenna (jasna) z masłem i wysokiej jakości wędliną
Obiad: pulpety w sosie koperkowym z białym ryżem, do tego marchewki gotowane na parze
Podwieczorek: budyń waniliowy
Kolacja: zupa-krem z cukinii
Dzień 3
Śniadanie: zupa mleczna (na chudym mleku) z kaszą manną, gruszka bez skórki
II śniadanie: kasza jaglana z pieczonym jabłkiem
Obiad: pierś indyka gotowana na parze, biały ryż, zupa jarzynowa
Podwieczorek: maślanka
Kolacja: bułka pszenna z masłem i chudym schabem
Dzień 4
Śniadanie: dwa jajka w koszulkach, bułka z masłem
II śniadanie: jogurt naturalny
Obiad: pieczony filet z dorsza z dodatkiem oliwy z oliwek, duszony szpinak
Podwieczorek: sok warzywny jednodniowy
Kolacja: zupa-krem z dyni
Dzień 5
Śniadanie: bułka pszenna z masłem i nisko-słodzonym dżemem brzoskwiniowym
II śniadanie: kilka biszkoptów, pieczony banan
Obiad: gulasz wołowy z kaszą jaglaną, pieczona słodka papryka bez skóry
Podwieczorek: kisiel truskawkowy
Kolacja: zupa-krem z buraków
Dodatkowo należy pamiętać o wypijaniu przynajmniej dwóch litrów niegazowanej wody w ciągu dnia. Podczas stosowania diety lekkostrawnej zalecana jest lekka lub umiarkowana (w zależności od kondycji pacjenta) aktywność fizyczna.
