Uzależnienia – czym są, jak sobie z nimi radzić?

0

Jesteśmy bardzo podatni na uzależnienia. Błyskawiczny rozwój technologiczny sprawia, że jest coraz więcej rzeczy od których możemy się uzależnić. Jakie są najczęściej spotykane uzależnienia i jak sobie z nimi radzić?

Uzależnienia behawioralne – o co tu chodzi?

Mianem uzależnień behawioralnych określamy czynności, których powtarzanie wywołuje w nas uczucie przyjemności, euforii, zaspokojenia, czy ulgi. Tego typu uzależnień może być naprawdę wiele. Dane statystyczne pokazują, że najczęściej uzależniamy się od urządzeń elektronicznych, hazardu, zakupów, pracy, czy seksu. Choć poszczególne uzależnienia wydają się skrajnie różne, mechanizm ich działania jest taki sam. Co ciekawe część z nich jest potępiana, a część nagradzana przez społeczeństwo.

Problemem jest również dokładne określenie od którego momentu możemy mówić o uzależnieniu. Często osoby uzależnione nie zdają sobie z tego sprawy i wiele czasu musi minąć zanim przyznają same przed sobą, że rzeczywiście mają problem.

Osoba uzależniona odczuwa bardzo silny przymus wykonywania określonych czynności. Pragnienie staje się tak silne, że nie sposób się mu oprzeć. Jeżeli jesteśmy zdrowi, nawet kiedy bardzo lubimy wykonywać określone czynności, w ostateczności nasz racjonalny umysł zwycięża. Gdy wiemy, że mamy za mało pieniędzy, rezygnujemy z zakupów. Osoba cierpiąca na zakupoholizm będzie kupowała na kredyt lub starała się pożyczyć pieniądze. Ludzie uzależnieni od gier komputerowych będą grać pomimo tego, że powinni przygotować się do egzaminów lub rano wstać do pracy. Nałóg sprawia, że tracą oni kontrolę nad własnym życiem.

Co istotne, kiedy sytuacja zewnętrzna zmusi ich do przerwania czynności, od której są uzależnieni, będą odczuwać bolesne symptomy odstawienia. Będą to na przykład problemy z zasypianiem, czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Bardzo często pojawia się także rozdrażnienie, nerwowość, złość, zachowania agresywne, skłonność do depresji.

Charakterystyczną cechą uzależnień behawioralnych jest konieczność nasilenia danej czynności, gdyż dotychczasowa częstotliwość przestaje być wystarczająca. Jeżeli zaczęło się od trzech godzin gania w gry komputerowe, po pewnym czasie będzie to pięć godzin, później jeszcze więcej. Początkowo zwiększenie częstotliwości powoduje poprawę nastroju. Jednak im dłużej trwa uzależnienie, wykonuje się daną czynność już tylko po to, żeby uniknąć przykrych objawów odstawienia.

Człowiek uzależniony będzie kontynuował wykonywanie nałogowych czynności, niezależnie od tego jak duże szkody mu one przyniosą. Tacy ludzie zazwyczaj zapominają o swoim zdrowiu, a także ważnych relacjach z innymi. Ich zachowania mogą wydawać się nielogiczne, absurdalne.

Dlaczego wpadamy w nałogi?

W mózgach osób uzależnionych zachodzą charakterystyczne zmiany. Następuje wzrost aktywności układu neuroprzekaźników odpowiedzialnych za nagrodę, a spadek aktywności tego, który odpowiada za nagrodę.

Co ważne osoba uzależniona oddając się nałogowi rekompensuje sobie inne, niezaspokojone potrzeby. W wielu wypadkach osoby uzależnione miały w dzieciństwie bardzo trudne relacje z rodzicami, odczuwały brak poczucia bezpieczeństwa, miłości. Ludzie mający skłonność do wpadania w nałogi mają niskie poczucie własnej wartości, są bardzo podatni na stres, często nie widzą w życiu sensu, brakuje im jasno określonego celu.

Uzależnienia technologiczne problemem XXI wieku

Błyskawiczny rozwój technologiczny sprawia, że dysponujemy coraz większą ilością urządzeń, które mogą nas uzależnić. Komputery i internet odgrywają tak istotną rolę w naszym życiu, że nie jesteśmy już w stanie wyobrazić sobie funkcjonowania bez nich. Są one ważne, gdyż nie tylko ułatwiają nam życie, ale są również w stanie dostarczyć szybkiej i niewymagającej rozrywki.

Warto podkreślić, że funkcjonowanie w wirtualnej rzeczywistości jest znacznie łatwiejsze niż nawiązywanie relacji w rzeczywistym świecie. Komunikacja przez internet sprawia, że czujemy się anonimowi, a tym samym bardziej bezpieczni. Ograniczenie się jedynie do kontaktów w sieci jest szczególnie niebezpieczne dla młodych ludzi, gdyż stanowi zagrożenie dla ich rozwoju.

Leczenie uzależnienia od komputera jest z wielu względów trudne. Osoba uzależniona ma problem z wybraniem się na terapię, gdyż często przyzwyczajona jest do obcowania jedynie z maszyną. Kontakt z żywymi ludźmi może powodować u niej paniczny lęk. Jako, że w większości przypadków komputera nie da się odstawić (mało kto może współcześnie bez niego funkcjonować), w urządzeniu montowany jest alarm, który informuje nas, że przeznaczyliśmy już dozwolony czas korzystania z tego sprzętu. Osoby z uzależnieniami technologicznymi powinny przygotować sobie szczegółowy plan dnia, dzięki któremu znajdą czas również na inne ważne sprawy.

Uzależnienie od hazardu

uzależnienie od hazarduProblem uzależnienia od hazardu jest znacznie starszy, a jednak występuje równie powszechnie jak kiedyś. Wielu ludzi jest zafascynowanych graniem o pieniądze. Problem w tym, że o naszym sukcesie w tego typu grach decyduje jedynie przypadek. Za każdym razem, kiedy decydujemy się na grę hazardową, wiąże się to z bardzo silnymi emocjami. Kiedy wygrywamy te emocje są tak pozytywne i intensywne, że często prowadzą do uzależnienia. Bez względu na konsekwencje chcemy zagrać jeszcze raz. Ludzie, którzy są uzależnieni od hazardu są w stanie zrobić naprawdę wiele, żeby uzyskać pieniądze na następną grę. Nie zastanawiają się nam konsekwencjami. Bardzo często się zadłużają, nierzadko posuwają się nawet do kradzieży. Taki stan rzeczy bardzo negatywnie wpływa na ich relacje z rodziną i bliskimi ludźmi, jednak nie patrzą oni na konsekwencje.

Zakupoholizm – chęć kupowania bez względu na konsekwencje

Nałóg zakupoholizmu jest bardzo podobny do uzależnienia od hazardu. Osoby uzależnione od kupowania czują nieodpartą potrzebę nabywania nowych rzeczy. W większości wypadków nie są to przedmioty naprawdę im potrzebne. Osoba uzależniona generuje jednak coraz to nowe potrzeby. Kiedy wchodzi do sklepu nie może oprzeć się dobrym okazjom i nie zastanawia się nawet co zrobi z kolejnymi zakupami. Często zdarza się nawet, że po przyjściu do domu nowe nabytki nie są nawet rozpakowywane. Proces kupowania sprawia, że taka osoba odczuwa euforię, która rekompensuje jej wszystko.

Konsekwencje zakupoholizmu są bardzo podobne do efektów uzależnienia od hazardu. Potrzeba kupowania sprawia, że musimy zdobyć pieniądze. Jest ona tak silna, że zazwyczaj nie cofamy się przed wzięciem kredytu, zadłużeniem się u rodziny i znajomych. Niekiedy ludzie uzależnieni od kupowania wchodzą w konflikt z prawem. Nałóg sprawia, że zaniedbują oni wszystkie inne sfery swojego życia.

Pracoholizm – uzależnienie aprobowane społecznie

O ile uzależnienie od hazardu, czy od robienia zakupów jest potępiane przez społeczeństwo, gdyż jednoznacznie negatywnie wpływa na nasze życie. Zupełnie inaczej sprawa wygląda w przypadku uzależnienia od pracy, czyli pracoholizmu. Osoby, które pracują bardzo dużo zazwyczaj bardzo dobrze zarabiają. Są szanowane przez innych ludzi i pracodawców, stawiane innym za wzór. Sytuacja ta dotyczy przeważnie mężczyzn, którzy wciąż jeszcze uważani są za podstawowych żywicieli rodziny. Kiedy mężczyzna w pracy spędza całe dnie i przychodzi do domu jedynie po to, żeby się wyspać, mówi się o nim, że dba o byt materialny swojej rodziny. Mało kto ma mu coś do zarzucenia.

Niestety uzależnienie od pracy ma również swoje ciemne strony. Kiedy praca jest jedynym priorytetem w życiu, zanikają relacje społeczne. Taka osoba nie ma czasu dla rodziny, nie mówiąc już o spędzaniu go z przyjaciółmi. Praca jest dla nich tak ważna, że przedkładają ją również nad wypoczynek. Pracoholicy zazwyczaj bardzo mało śpią, odczuwają tez bardzo silny stres. Jeżeli taka sytuacja trwa dłużej, pojawiają się problemy ze zdrowiem (zarówno fizycznym, jak i psychicznym).

Jeną z konsekwencji pracoholizmu jest rozpad rodziny. Bardzo często współmałżonek nie jest w stanie zaakceptować życia w pojedynkę i w pewnym momencie odchodzi. Problemy zdrowotne w połączeniu z samotnością i brakiem wsparcia ze strony bliskich osób w skrajnych wypadkach mogą prowadzić nawet do śmierci.

Uzależnienie od seksu

Kolejnym nałogiem, który destrukcyjnie wpływa na nasze życie i relacje z innymi ludźmi jest uzależnienie od seksu. W tym wypadku (podobnie jak w przypadku uzależnienia od pracy) niekiedy trudno jest odróżnić uzależnienie od dużego temperamentu.

Problemem jest tu jednak fakt, że aktywność seksualna podejmowana jest w celu zrekompensowania innych, niezaspokojonych potrzeb, czy też zagłuszenia cierpienia. Takie działania przynoszą jednak tylko chwilową ulgę.

Uzależnienie od seksu jest poważnym zagrożeniem. Nie tylko niszczy lub wręcz uniemożliwia nawiązywanie głębszych relacji, ale też jest zagrożeniem dla zdrowia i życia. Osoby uzależnione często nie zwracają uwagi na to z kim nawiązują kontakty seksualne. W ich przypadku uczucia nie mają większego znaczenia, liczy się tylko seks. Kontakty seksualne z przypadkowymi osobami wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na AIDS, czy choroby weneryczne.

Co więcej uzależnienie od seksu może stać się zagrożeniem dla kariery zawodowej danej osoby. W skrajnych wypadkach tacy ludzie dopuszczają się gwałtów lub zaczynają się prostytuować. Potrzebują bowiem coraz to silniejszych bodźców, żeby uzyskać zaspokojenie.

Jeżeli uzależnienie od seksu dotyczy kobiety pojawia się również problem odrzucenia społecznego. Jest to spowodowane różnymi standardami jeżeli chodzi o seksualność kobiet i mężczyzn.

Jak wygląda leczenie uzależnień behawioralnych?

Osoby z uzależnieniami behawioralnymi w większości wypadków nie są w stanie same sobie pomóc, dlatego konieczne jest podjęcie leczenia, w tym przypadku terapii. Nie różni się ona od terapii podejmowanej w przypadku uzależnienia od substancji psychoaktywnych.

Pacjenci kierowani są na terapię indywidualną, a także terapię grupową. W wielu wypadkach uzależnienie nie jest tylko problemem jednej osoby, ale dotyczy także partnera lub całej rodziny takiego człowieka. Dla tych osób przewidziane są specjalne grupy wsparcia.

4.6/10 - (4 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here