Trybula ogrodowa to roślina, która z wyglądu bardzo przypomina pietruszkę (jednak zapach tych roślin bardzo się różni). Dawniej bardzo popularna, dziś (niesłusznie!) zapomniana. Warto zdawać sobie sprawę, że jest ona niezwykle cenną rośliną leczniczą. Jakie wartości odżywcze posiada trybula ogrodowa? W jaki sposób oddziałuje ona na ludzki organizm? Jak uprawiać trybulę ogrodową? Czy istnieją przeciwwskazania do spożywania tej rośliny?
Czym jest trybula ogrodowa?
Trybula ogrodowa (znana również jako trybuła ogrodowa, czechrzyca, czy trzebulka; nazwa łacińska to Anthriscus cerefolium) jest to jednoroczna roślina, którą zaliczamy do rodziny selerowatych. Roślina jest mocno rozgałęziona. Zazwyczaj osiąga wysokość od 50 do 70 centymetrów. Jej liście są owłosione, delikatne i miękkie, dwu lub trzykrotnie pierzaste. Białe, drobne kwiaty zebrane są w złożone baldachy. Okres kwitnienia rozpoczyna się w maju i trwa do czerwca. Trybula ogrodowa posiada cienki, wrzecionowaty korzeń. Jej owocem jest ciemno-brunatna, drobna rozłupnia. Ziele trybuli ogrodowej wykorzystywane jest w celach leczniczych. Znajduje również zastosowanie w kuchni. Trybula wywodzi się z zachodniej i środkowej Azji, a także środkowej i południowo wschodniej Europy. W Polsce można ją spotkać przede wszystkim na nizinach. Obecnie można ją spotkać nawet w Afryce.
Trybula ogrodowa – wartości odżywcze
Trybula ogrodowa charakteryzuje się bardzo ciekawym składem. Do spożycia nadają się owoce, liście i kwiaty tej rośliny. Za jej zielony kolor odpowiada chlorofil. Trybula zawiera spore ilości witaminy C, witaminy z gruby B, błonnik. W jej składzie znajdziemy takie minerały jak:
– potas (w 100 g znajdziemy 4740 mg tego pierwiastka, co pokrywa dzienne zapotrzebowanie dla osoby dorosłej),
– cynk,
– żelazo,
– magnez,
– mangan,
– wapń,
– sód.
Ziele trybuli ogrodowej to źródło karotenoidów, goryczy, olejków eterycznych, a także białka.
Trybula ogrodowa – wpływ na zdrowie
Trybula ogrodowa ma korzystny wpływ na ludzkie zdrowie. Roślina ta nadaje się zarówno do stosowania wewnętrznego, jak i zewnętrznego.
Trybula ogrodowa wykazuje działanie napotne, przeciwbakteryjne, wykrztuśne, żółciopędne, rozkurczowe, rozgrzewające, moczopędne, regulujące funkcjonowanie układu pokarmowego, łagodzące wzdęcia, przeciwzapalne, wiatropędne. Związki zawarte w tej roślinie stymulują pracę wątroby i nerek. Dzięki niej nasz organizm szybciej pozbywa się toksyn.
Po trybułę powinny sięgać kobiety karmiące piersią, gdyż nasila ona laktację.
Trybuła ogrodowa obniża ciśnienie tętnicze, dzięki czemu zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Jest ona również w stanie łagodzić dolegliwości reumatyczne.
Olejki i maści z Anthriscus cerefolium łagodzą wiele dolegliwości skórnych. Napary z tej rośliny można pić lub przygotowywać z nich okłady. Są one zalecane w przypadku hemoroidów, czyraków, trudno gojących się ran, ukąszeń owadów. Naparami z trybuli można przemywać oczy w przypadku zapalenia spojówek.
Trybulę ogrodową warto wykorzystać do inhalacji w przypadku schorzeń układu oddechowego (astma, gruźlica, przeziębienie, grypa).
Zastosowanie trybuli ogrodowej w kosmetyce
Trybula ogrodowa posiada walory cenione w kosmetyce. Napary z tej rośliny dodane do kąpieli zmniejszają wydzielanie potu (co może być szczególnie pomocne w upalne, letnie dni). Związki zawarte w tej roślinie rozjaśniają skórę, działają przeciwzmarszczkowo i ujędrniająco.
Przemywanie skóry naparami z trybuli jest zalecane w przypadku takich problemów jak na przykład trądzik (trybula działa przeciwzapalnie i antybakteryjnie).
Zastosowanie trybuli ogrodowej w kuchni
Trybula ogrodowa w Polsce jest rośliną zapomnianą, jednak w kuchni francuskiej wciąż cieszy się dużą popularnością (razem ze szczypiorkiem, pietruszką, estragonem zaliczana jest do tradycyjnej mieszanki ziołowej o nazwie fines herbes).
Świeże liście trybuli ogrodowej znakomicie pasują do surówek, sałatek, dań z drobiu, owoców morza, ryb, a także zup i sosów (można traktować ją jako zamiennik pietruszki). Trybula stanowi ciekawe uzupełnienie dań jajecznych, twarogów, czy warzyw. Na jej bazie warto jest przygotować niezwykle aromatyczną, a jednocześnie wyjątkowo zdrową zupę-krem.
Osoby decydujące się na wykorzystanie trybuli ogrodowej w kuchni powinny pamiętać, żeby dodawać ją do potraw dopiero pod koniec gotowania. W przeciwnym razie straci ona część swoich walorów odżywczych, a także smakowych.
Trybulę ogrodową lepiej jest mrozić niż suszyć (suszenie sprawia, że traci ona wiele smaku, aromatu i składników odżywczych). Świeże liście dobrze jest zrywać bezpośrednio przed podaniem, ponieważ więdną one bardzo szybko.
Trybula ogrodowa na odchudzanie
O włączenie trybuli ogrodowej do codziennego menu powinny postarać się szczególnie osoby na diecie redukcyjnej. Roślina ta dostarcza nam wielu cennych witamin i minerałów, dzięki czemu zapobiega niebezpiecznym w skutkach niedoborom.
Trybula ogrodowa zawiera ogromną ilość potasu (100 g tej rośliny jest w stanie pokryć dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka), dlatego polecana jest wszystkim stosującym dietę ketogeniczną. Jest to dieta niezwykle popularna ze względu na efekty, które można dzięki niej uzyskać, a jednocześnie osoby ją stosujące mogą mieć problemy między innymi z niedoborami potasu. W 100 g trybuli ogrodowej znajduje się 4740 mg potasu. Dla porównania taka sama ilość pietruszki to jedynie 554 mg potasu.
Trybula świetnie oczyszcza organizm z toksyn i reguluje pracę układu pokarmowego, co sprawia, że odchudzanie z nią staje się łatwiejsze.
Przeciwwskazania do stosowania trybuli ogrodowej
Trybula ogrodowa, a także środki lecznicze przygotowane na jej bazie są w pełni bezpieczne dla zdrowia. Nie dysponujemy danymi o ewentualnych interakcjach z lekami. Jedynym przeciwwskazaniem do stosowania tej rośliny jest nadwrażliwość lub alergia, co jednak zdarza się rzadko.
Jak zrobić napar i nalewkę z trybuli ogrodowej?
Napar z trybuli ogrodowej nadaje się do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego (na przykład w formie okładów, czy inhalacji). Można nam on pomóc w leczeniu wielu dolegliwości. Jego przygotowanie jest bardzo proste i nie zajmuje wiele czasu. Wystarczy wsypać jedną łyżkę posiekanego ziela do szklanki, a następnie zalać je wrzącą wodą i odstawić pod przykryciem do zaparzenia. Rekomendowane spożycie naparu z trybuli ogrodowej to do 150 ml trzy razy na dobę.
Doskonałe walory lecznicze posiada również nalewka z trybuli ogrodowej. Do jej wykonania będziemy potrzebować około 100 g posiekanego, świeżego ziela i 1 litr alkoholu 45% (może być to na przykład czysta wódka). Ziele wkładamy do słoja, zalewamy alkoholem i odstawiamy na około trzy tygodnie. W międzyczasie należy kilka razy potrząsnąć naczyniem. Kolejnym krokiem jest dokładne przecedzenie mikstury i przelanie jej do mniejszych butelek. W takiej formie nalewka powinna leżakować jeszcze przez co najmniej pół roku.
Uprawa trybuli ogrodowej
Trybula ogrodowa jest jedną z roślin, której nie może zabraknąć w naszym ziołowym ogrodzie. Jej wielkim atutem jest łatwość w uprawie, co sprawia, że mogą po nią sięgać nawet początkujący ogrodnicy. Trybulę uprawia się dla smacznej, aromatycznej naci, która w sprzyjających warunkach osiąga nawet do 30 centymetrów wysokości.
W przeciwieństwie do wielu ziół i warzyw trybula ogrodowa nie lubi dużego nasłonecznienia i zdecydowanie lepiej czuje się w półcieniu. Silne słońce jest dla niej dużym zagrożeniem ze względu na słabo rozwinięty system korzeniowy. Trybulę można chronić przed słońcem sadząc ją w pobliżu wysokich roślin.
Idealne podłoże dla trybuli ogrodowej jest średnio żyzne, przepuszczalne, lekkie, dość wilgotne. Jego pH powinno oscylować w granicach od 5 do 8. Roślina ta jest dość odporna na przymrozki – znosi temperatury do 6 stopni poniżej zera. Jest również dość odporna na szkodniki i choroby – w jej przypadku zazwyczaj nie ma konieczności stosowania środków ochrony roślin.
Trybula ogrodowa może być uprawiana w pojemnikach. Najlepszy czas na wysiew tej rośliny to przełom marca i kwietnia, a także sierpnia i września. Doświadczeni ogrodnicy radzą, żeby bardzo drobne nasiona trybuli ogrodowej mieszać z piaskiem – w ten sposób uzyskamy bardziej równomierny siew.
Najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne, których wymaga Anthriscus cerefolium to nawadnianie, odchwaszczanie i regularne spulchnianie gleby. Do nawożenia tej rośliny najlepiej sprawdzi się obornik i kompost, a także nawozy humusowe.
W uprawie trybuli ogrodowej ważne jest regularne usuwanie pędów kwiatostanowych, gdyż ich obecność ma negatywny wpływ na zawartość składników odżywczych w liściach i pędach.
Trybulę ogrodową warto jest posadzić w sąsiedztwie sałaty.
Czy wiesz, że:
– Właściwości lecznicze trybuli ogrodowej były znane i wykorzystywane już w czasach średniowiecza.
– Trybula ogrodowa jest prawdziwym przysmakiem dla ślimaków (dlatego też bywa używana jako przynęta na ślimaki).
– Zapach i smak trybuli ogrodowej bardzo przypomina mirrę.
– W niektórych częściach Europy zupa z Trybuli ogrodowej podawana jest tradycyjnie w Wielki Czwartek. Trybula symbolizuje życie.
– Trybula ogrodowa cieszyła się w Polsce największą popularnością pomiędzy XVII a XIX wiekiem.
– Dawniej wierzono, że trybula ogrodowa posiada magiczną moc – otóż miała zapobiegać czarom rzucanym na bydło.
– Trybula ogrodowa cieszyła się popularnością już w antycznej Grecji, gdzie określano ją mianem chairephyllon (χαιρέφυλλον), czyli „liście radości”.
– Trybula ogrodowa pojawiła się na terenie Europy za sprawą starożytnych Rzymian.
– Walory smakowe trybuli ogrodowej są bardzo cenione w kuchni francuskiej.
– Warto mieć świadomość, że trybulę można łatwo pomylić z gatunkami podobnymi wizualnie, jednak trującymi albo niesmacznymi. Bardzo podobne są między innymi: blekot pospolity (roślina silnie trujące), szalej jadowity (silnie trujący) lub jadalny, szczwół plamisty (bardzo trujący), marchewnik anyżowy (zdecydowanie mniej wartościowy od trybuli ogrodowej).
– Jako pierwszy pierwszy o trybuli ogrodowej wspomniał w Polsce Jan Stanki w pracy pt. „Antidotarium” w 1472 roku.
