Chyba każdy z nas był kiedyś w toksycznym związku. Taka relacja nie musi dotyczyć koniecznie relacji damsko-męskich. Toksyczny może być związek z rodzicem, rodzeństwem, innym członkiem rodziny, kolegą. Często sami przed sobą boimy się przyznać, że tkwimy w takiej relacji. W większości wypadków trudno jest nam zakończyć taką znajomość, gdyż jesteśmy z taką osobą bardzo związani? Po czym poznać, że nasz związek jest toksyczny? Jak zakończyć tego typu relację?
Jak wygląda toksyczny związek?
Toksyczne związki występują pod wieloma postaciami, mają jednak wiele punktów wspólnych. W każdej toksycznej relacji da się wyczuć wrogość, która jest jednocześnie przyczyną bardzo silnego stresu. Osoby żyjące w takich związkach na co dzień doświadczają stałej krytyki, która przeradza się często w poniżanie. Partner, rodzic czy kolega mogą zawstydzać nas w sytuacjach publicznych, na każdym kroku podważać naszą wartość, kwestionować niemal każde wypowiedziane przez nas słowo. Kiedy przebywamy z taką osobą, po pewnym czasie nasza samoocena spada, nie mamy również poczucia bezpieczeństwa. Poczucie osamotnienia w toksycznej relacji to codzienność, nie możemy liczyć na wsparcie takiej osoby. Zakomunikowanie swoich uczuć może skończyć się wyśmianiem, wyzwiskami, a w skrajnych sytuacjach nawet agresją.
Życie w toksycznym związku przejawia się między innymi tym, że nie mamy emocjonalnego kontaktu z naszym partnerem. Nawet kiedy zapewnia on nas o swoich uczuciach, czujemy jego chłód, mamy wrażenie, że nas unika.
W innych sytuacjach toksyczny związek objawia się nadmiernym kontrolowaniem. Niezależnie od tego co zrobimy, partner nie ma do nas zaufania, chce wiedzieć co robimy w każdej minucie naszego dnia. Jednocześnie udzielenie odpowiedzi te pytania nie uspokaja go, bo i tak nam nie ufa. Toksyczny partner ma skłonności do obwiniania nas za całe zło tego świata, uważa, że jesteśmy mu coś winni. Znajdzie w nas wady, których inni ludzie, ani nawet my nie jesteśmy w stanie dostrzec. W takich związkach bardzo często pojawiają się wybuchy zazdrości, przemoc emocjonalna i fizyczna.
Rozpoznanie toksycznej relacji
Pierwszym krokiem do wprowadzenia zmian jest rozpoznanie toksycznej relacji. Niestety w większości przypadków jest to bardzo trudna sprawa. Sami przecież związaliśmy się z taką, a nie inną osobą, bo jest wynikiem pewnych naszych predyspozycji psychologicznych.
Wiele osób żyjących w toksycznych relacjach boi się do tego przyznać przed sobą. Często podświadomie zdają sobie oni sprawę, że nazwanie rzeczy po imieniu będzie wymagało podjęcia kolejnych kroków. Zdarza się, że zerwanie toksycznej relacji jest bardzo trudne. Dzieje się tak w przypadku, kiedy toksyczna osoba jest naszym rodzicem lub małżonkiem. Kiedy mamy wspólne dzieci, nie będziemy w stanie całkowicie zerwać relacji przez przynajmniej kilkanaście lat. Z tego względu wiele osób trwa w toksycznych związkach latami, a niekiedy całe życie. Po pewnym czasie pojawia się współuzależnienie. Toksyczny związek odbiera nam pewność siebie, radość życia, sprawia, że nie śmiemy pomyśleć nawet o realizacji naszych marzeń.
Zdanie sobie sprawy, że tkwimy w toksycznym związku to pierwszy krok do zmian, które w większości przypadków nie są łatwe. Zazwyczaj są jednak konieczne, bo rzadko kiedy taką relację da się naprawić. Często pomiędzy nami i osobą, z którą tkwiliśmy w toksycznej relacji wydarzyło się tyle złych rzeczy, że ciężko jest odbudować dobre kontakty.
Dlaczego związki są toksyczne?
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie dlaczego nasze relacje są toksyczne. Jest to zarówno wina naszego partnera, jak i nasza, gdyż to my prawdopodobnie świadomie zdecydowaliśmy związać się z tą osobą. Osoba toksyczna stała się taka przez własne uwarunkowania psychologiczne, a także wpływ otoczenia, w którym dorastała.
Toksyczne zachowania mogą być wynikiem niskiej samooceny, braku wiary w siebie. Wówczas wszystkie sukcesy innych ludzi odbierane są jako zagrożenie. Osoba taka może deprecjonować osiągnięcia partnera, żeby sama poczuć się lepiej. Nie rozumie ona, że takie zachowanie krzywdzi ich obydwoje. Potrzeba kontrolowania partnera wynika z poczucia zagrożenia, przekonania o własnej nieatrakcyjności, taka osoba nie potrafi zrozumieć i zaakceptować potrzeby wyznaczania granic w relacjach.
Wiele toksycznych osób doświadczyło w przeszłości przemocy. Często nieświadomie przenoszą one wzorce takich zachowań do swoich relacji.
Jak wyjść z toksycznej relacji?
Wychodzenie z toksycznej relacji jest bardzo trudne. Jednocześnie jest to często jedyna szansa na prowadzenie normalnego życia i odbudowę swojej samooceny. W wielu wypadkach osoba, która tkwiła w toksycznym związku potrzebuje czasu, żeby z niego wyjść. Bardzo pomocne będzie wsparcie – zarówno psychologa, jak i bliskich osób.
Warto wyobrazić sobie swoje życie bez toksycznej osoby. Jest to szczególnie trudne, kiedy przeżyło się z nią wiele lat. Większość ludzi obawia się nieznanego, dlatego odkłada decyzję o zakończeniu relacji w nieskończoność.
Jeżeli rozstanie jest szczególnie trudne, powinniśmy zapisać na kartce powody swojej decyzji i nosić ją zawsze przy sobie. Toksyczny partner często izoluje nas od rodziny i znajomych, dlatego po rozstaniu zostajemy sami. Dobrze jest poszukać kontaktu z innymi ludźmi. Jeżeli to możliwe, postarajmy się odnowić stare znajomości.
Jak poradzić sobie z długoterminowymi zobowiązaniami?
W przypadku kiedy oprócz toksycznego związku dwie osoby łączy spłacany kredyt, a także wspólne dzieci, należy ustalić zasady, na podstawie których będą się one dzielić obowiązkami.
Jeżeli tkwimy w toksycznym związku z wygody, bo na przykład spłacamy wspólny kredyt, warto zadać sobie pytanie co jest dla nas ważniejsze – finanse czy nasze życie. Lata spędzone z toksyczną osobą to tak naprawdę lata zmarnowane. Ciągły stres, napięcie emocjonalne, udawanie przed samym sobą, że tak naprawdę nic poważnego się nie dzieje – to wszystko kosztuje nas bardzo wiele. Często po zakończeniu toksycznej relacji sami nie możemy uwierzyć, że byliśmy w stanie tak żyć przez wiele lat. Warto jest zrobić wszystko, żeby zmienić nasze życie na lepsze – bez względu na wszystko.
Wiele osób pozostaje w toksycznych związkach ze względu na dzieci. Choć z partnerem nie łączy ich nic, nie są oni w stanie podjąć decyzji o rozstaniu, gdyż nie chcą, żeby dzieci wychowywały się w rozbitej rodzinie. Warto zdać sobie sprawę, że życie w toksycznej rodzinie jest dla dziecka znacznie gorsze niż rozstanie rodziców. Codziennie patrzy ono na patologiczne zachowania, brak uczuć lub jawną nienawiść opiekunów. Uczy się życia w strachu i uległości. Z pewnością go to nie uszczęśliwia, co więcej – dziecko nieświadomie przejmuje od rodziców wzorce relacji i destrukcyjne zachowania. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości będzie zmagało się z tymi samymi problemami.
W przypadku toksycznej rodziny rozstanie jest najlepszą rzeczą, którą rodzice mogą zrobić dla dziecka. Rozwód jest sygnałem, że taka sytuacja była zła i należało ją zakończyć. Rodzic, który walczy o swoje szczęście, wyciąga wnioski z popełnionych błędów i stara się żyć tak, żeby codziennie móc spojrzeć w lustro jest najlepszym przykładem dla swojego dziecka. Osoby, które panicznie boją się rozstania z toksycznym partnerem powinny zadać sobie pytanie, czy chcą, żeby ich dziecko prowadziło podobne życie. Na nic się nie zda mówienie mu, żeby nie popełniało naszych błędów. Słowa nie mają tu wielkiego znaczenia, gdyż dziecko powiela nasze zachowania.
Jeżeli uda się nam wyjść z toksycznej relacji, powinniśmy postarać się, żeby w przyszłości jej nie powtórzyć. Jest to jednak częstym błędem wielu osób. Przykładowo kobieta po rozstaniu z jednym agresywnym mężem alkoholikiem wiąże się następnie z taką samą osobą. Problem tkwi w niej, dlatego często nawiązanie normalnej relacji jest niemożliwe dopóki ona nie zda sobie z tego sprawy. Po wyjściu z toksycznego związku nie warto jak najszybciej szukać nowego partnera. Jest to czas, który powinniśmy poświęcić tylko sobie. Dobrym rozwiązaniem jest psychoterapia, która uświadomi nam nasze skłonności i pozwoli w przyszłości unikać popełniania tych samych błędów.
