Mobbing w pracy – na czym polega, popularne taktyki, jak sobie z nim radzić

0

Mobbing jest zjawiskiem, o którym mówi się coraz głośniej. Możemy doświadczyć go w szkole, w rodzinie, a przede wszystkim w pracy. Jego przyczyn może być wiele, a osoba poddana mobbingowi cierpi zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Jeżeli jesteśmy ofiarą mobbingu, najgorsze co możemy zrobić to udawać, że problem nie istnieje. Z mobbingiem trzeba walczyć, a współcześnie mamy wiele możliwości, żeby się mu przeciwstawić.

Czym jest mobbing?

Mobbing to termin pochodzący z języka angielskiego (a konkretnie od czasownika mob = napadać, zaczepiać, nagabywać), który oznacza nękanie, prześladowanie, zastraszanie współpracownika, a czasem także podwładnego w miejscu pracy. Po raz pierwszy terminu tego użył szwedzki lekarz i naukowiec Peter-Paul Heinemann. Celem mobbingu jest ośmieszenie, poniżenie, a także odizolowanie atakowanej osoby od reszty pracowników. Metody mobbingu mogą być bardzo zróżnicowane. Wyróżniamy mobbing prosty, który polega na atakowaniu osoby znajdującej się na tym samym lub podobnym stanowisku, a także mobbing skośny – kiedy atakującym jest przełożony, a atakowanym podwładny. W polskim prawie pracy mobbing jest nowością, choć sądy traktują tego typu sprawy coraz poważniej. Obowiązkiem pracodawcy jest przeciwdziałanie mobbingowi. Osoba, która padła jego ofiarą ma możliwość dochodzenia swoich praw w sądzie.

Definicja mobbingu i najpopularniejsze taktyki ataku

Międzynarodowa Organizacja Pracy rozumie mobbing jako działania dotyczące konkretnego pracownika, które objawiają się długotrwałym i uporczywym zastraszaniem, nękaniem i ośmieszaniem, a także izolowaniem go od innych osób pracujących w danej firmie.

Rozróżniamy mobbing prosty i mobbing skośny. Ten pierwszy polega na atakowaniu osoby znajdującej się na równoważnym stanowisku. O mobbingu skośnym mówimy wówczas, kiedy osoba mobbująca zajmuje wyższe stanowisko. Na mobbing szczególnie narażeni są młodzi pracownicy, młode małżeństwa, a także osoby, które ukończyły pięćdziesiąty rok życia. Jest to spowodowane tym, że takim osobom z oczywistych przyczyn bardzo zależy na utrzymaniu pracy. Niektórzy próbują ten fakt wykorzystać przeciwko nim.

Mobbing może się przejawiać na wiele sposobów. Osoba mobbowana może na każdym kroku doświadczać nieuzasadnionej krytyki. Jeżeli pochodzi ona od przełożonego, możliwości obrony są bardzo ograniczone. Inne powszechnie występujące metody mobbingu to wyśmiewanie, opowiadanie niestosownych żartów, sarkazm, krytykowanie wyglądu w obecności innych osób. W wielu wypadkach zdarza się, że mobber opowiada nieprawdziwe fakty na temat życia lub zachowania atakowanej osoby. Osoba poddawana mobbingowi często jest izolowana, utrudnia się jej również wykonywanie obowiązków zawodowych. Dodatkowo współpracownicy w obawie o swoją pracę nie próbują jej pomóc i udają, że nic poważnego się nie dzieje.

Zazwyczaj inaczej wygląda mobbing w wykonaniu przełożonego. Ma on większe możliwości, żeby zastraszyć swojego podwładnego. Może on używać wulgaryzmów, grozić, a zwłaszcza straszyć utratą pracy, zdarzają się sytuacje przemocy fizycznej. Poddany mobbingowi pracownik może usłyszeć, że nie ma on prawa do przerwy w czasie pracy, może być też zmuszany do zostawania po godzinach.

Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że mobbing może mieć charakter bezpośredni, a także pośredni. Zdarza się, że osoba mobbowana nie ma bezpośredniego kontaktu z mobberem, jednak dotkliwie odczuwa skutki jego działań.

Osoba poddawana mobbingowi żyje w ciągłym stresie, jej samoocena po długim czasie prześladowań może być zaniżona. U pracowników doświadczających mobbingu bardzo często pojawiają się dolegliwości układu pokarmowego, mogą oni cierpieć również na zaburzenia odżywiania. Inne dolegliwości to bezsenność i stany depresyjne, często występują również koszmary senne. Chroniczny stres skutkuje podwyższeniem ciśnienia krwi, co w dłuższej perspektywie czasu grozi chorobami układu krążenia.

Koszmar człowieka poddanego mobbingowi jest tym większy, że najczęściej jest on ze swoim problemem sam. Często zdarza się, że nie jest on w stanie znieść napięcia i rezygnuje z pracy, co wiąże się z pogorszeniem sytuacji materialnej.

Jak przeciwdziałać mobbingowi?

Przeciwdziałanie mobbingowi nie jest dobrą wolą, a wyszczególnionym w Kodeksie Pracy obowiązkiem pracodawcy. Jego zadaniem jest zapobieganie mobbingowi, a w przypadku, kiedy taka sytuacja zaistnieje – udzielenie pomocy osobie poszkodowanej.

Pierwszym działaniem, które pomoże przeciwdziałać mobbingowi w naszym miejscu pracy jest mówienie o tym zjawisku. Warto zwrócić uwagę na konsekwencje psychologiczne i zdrowotne osoby mobbowanej, a także na konsekwencje prawne mobbingu. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy muszą zdawać sobie sprawę, że nie są bezkarni. Z kolei osoba, która doświadcza tej formy przemocy powinna mieć świadomość, że nie jest bezradna, a prawo stoi po jej stronie. Informowanie pracowników może mieć formę szkoleń lub wykładów. Niektóre firmy rozdają lub rozsyłają materiały informacyjne drogą elektroniczną.

Coraz więcej firm decyduje się na wprowadzenie polityki antymobbingowej, która jest szczególnie korzystna dla atmosfery w miejscu pracy. Jako, że większość osób, które są świadkami mobbingu w obawie o swoją pracę boi się interweniować, dobrze jest wprowadzić specjalną skrzynkę skarg lub adres mailowy, na który można zgłaszać wszystkie przypadki mobbingu w danym miejscu pracy. Dobre rezultaty przynoszą także anonimowe ankiety. Niezmiernie ważne jest, żeby wprowadzić jasne kryteria oceny pracowników. Każda osoba w firmie powinna być świadoma swoich obowiązków, odpowiedzialności, a także zasad, na podstawie których jest wynagradzana.

Żeby działania przeciw mobbingowi okazały się skuteczne, pracodawca musi traktować tę sprawę poważnie. Osoby, które dopuszczają się mobbingu powinny mieć świadomość, że nie unikną konsekwencji.

Jak się zachować, kiedy padniemy ofiarą mobbingu?

Warto zdawać sobie sprawę, że ofiarą mobbingu może stać się każdy z nas. Najgorszą strategią w takiej sytuacji jest robienie dobrej miny do złej gry. Bierna postawa może jeszcze bardziej zachęcić agresora do ataku. Kiedy ktoś stosuje wobec nas przemoc, powinniśmy stawić opór. Jeżeli mobber podważa nasze kompetencje zawodowe, odpowiedzmy mu w podobny sposób. Do mobbingu posuwają się jedynie osoby zakompleksione, czujące zagrożenie z naszej strony, niepewne własnej wartości. Miejmy świadomość, że osoba o wysokim poczuciu własnej wartości, pewna swoich kompetencji, zadowolona z życia nigdy nie będzie w taki sposób atakowała innych ludzi. W obecności mobbera należy zachowywać się pewnie. Miejmy świadomość, że zaatakuje on nas jedynie wówczas, kiedy będzie myślał, że jesteśmy słabsi od niego.

agresywny pracodawcaWielu mobberów atakuje w ukryciu, podczas gdy w obecności innych ludzi zachowują się zupełnie poprawnie. Z tego względu dobrą strategią jest unikanie przebywania z taką osobą sam na sam. Jeżeli chce ona z nami porozmawiać, dobrze kiedy taka rozmowa odbędzie się w obecności innych osób. Kiedy jesteśmy z nią w jednym pomieszczeniu – otwórzmy drzwi. W ten sposób mamy szanse na pozyskanie świadków. Również wszelkie problemy zawodowe pomiędzy nami a mobberem powinny odbywać się w towarzystwie innych osób. Komunikacja z mobberem powinna być jak najbardziej formalna – nie należy wdawać się z nim w prywatne dyskusje.

W przypadku, kiedy zachowanie danej osoby jest dla nas nieakceptowalne, koniecznie ją o tym poinformujmy. Czasem zdarza się, że taki człowiek nie jest nawet świadomy, że robi nam krzywdę. Kiedy kulturalna rozmowa nie przynosi oczekiwanych rezultatów – udajemy się do przełożonego. Współcześni pracodawcy są świadomi, że pracownik doświadczający mobbingu w pracy może ubiegać się o odszkodowanie. Tego typu sytuacje narażają na szwank reputację firmy. Już jedna rozmowa przełożonego z mobberem może zakończyć ataki na naszą osobę.

Sprawa jest znacznie trudniejsza jeżeli przełożony nie reaguje adekwatnie lub to on jest mobberem. W takich chwilach jedynym skutecznym rozwiązaniem naszego problemu jest zmiana pracy i wstąpienie na drogę sądową lub zgłoszenie się do Państwowej Inspekcji Pracy. Jednak żeby otrzymać od firmy odszkodowanie, musimy udowodnić, że byliśmy ofiarą mobbingu.

Odszkodowanie w Polsce nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę – obecnie w przypadku wygranych spraw stawki odszkodowań są znacznie niższe niż w krajach zachodnich.

W jaki sposób udowodnić mobbing?

Powiedzmy sobie szczerze – udowodnienie mobbingu nie jest zadaniem prostym, jednak obecnie mamy większe szanse niż jeszcze kilka lat temu. Jeżeli czujemy, że jesteśmy ofiarami mobbingu, nie czekajmy – od samego początku zbierajmy dowody. Bardzo istotne jest zachowanie wszystkich e-maili i smsów od osoby, która nas atakuje. Warto zapisywać daty i okoliczności, w jakich dochodziło do aktów przemocy. Niezastąpione jest nagrywanie rozmów z mobberem (nie jest to do końca oczywiste, ponieważ prawo zabrania nagrywania innych osób, jeżeli nie wyrażą one na to zgody; jednocześnie niektóre sądy akceptują tego typu dowody rzeczowe). Wszystko to sprawi, że przed sądem będziemy bardziej wiarygodni.

W przypadku, kiedy nie mamy możliwości rezygnacji z pracy, skorzystajmy ze wsparcia psychologa, gdyż mobbing ma destrukcyjny wpływ na naszą psychikę.

Warto zdawać sobie sprawę, że nie wszystkie konfliktowe sytuacje w miejscu pracy można uznać za mobbing. Pamiętajmy, że mobbingiem nie są sytuacje incydentalne – żeby mówić o mobbingu, okres prześladowań powinien trwać nieprzerwanie przynajmniej przez pół roku.

Oskarżenia muszą być uzasadnione

Kiedy decydujemy się wnieść do sądu oskarżenie o mobbing, powinniśmy być pewni, że rzeczywiście do niego doszło. Oskarżenie nie może być formą zemsty na pracodawcy. Warto mieć świadomość, że nieuzasadnione oskarżenie pracodawcy o prześladowania narusza jego dobra osobiste. Takie działania narażają na szwank dobre imię firmy, dlatego w niektórych wypadkach osoby oskarżające same zostają oskarżone. W skrajnych sytuacjach to były pracownik zostaje zmuszony do wypłacenia pracodawcy odszkodowania.

4.2/10 - (13 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here