Sprawnie działająca pamięć to warunek niezbędny, żeby funkcjonować w świecie. Niestety problemy z zapamiętywaniem dotykają coraz to młodszych ludzi. Rozwój nowych technologii sprawia, że współczesny człowiek jest zwolniony od zapamiętywania wielu rzeczy, co negatywnie wpływa na kondycję jego mózgu. Na szczęście istnieją mnemotechniki, które pozwalają w znacznym stopniu poprawić działanie pamięci. Czym dokładnie są mnemotechniki? Jakie są zasady ich działania?
Czym są mnemotechniki?
Mnemotechniki to nic innego jak zbiór sposobów na poprawienie pamięci. Co ciekawe z powodzeniem stosowali je już starożytni Grecy i Rzymianie. Regularne stosowanie mnemotechnik pozwala na znaczne poprawienie pamięci, niezależnie od naszego wieku. Twórcą mnemotechniki jest Symonides z Keos – liryk grecki. On pierwszy zauważył, że kojarzenie i wyobraźnia są niezbędne dla skutecznego zapamiętywania. Mnemotechniki zakładają, że w procesie zapamiętywania będą brały udział dwie półkule mózgowe. Dzięki temu nauka będzie nie tylko szybsza, ale też znacznie łatwiej wydobędziemy zapamiętane informacje z pamięci po upływie dłuższego czasu. Wyróżniamy różne rodzaje mnemotechnik – między innymi pałac pamięci, grupowanie, akronimy, akrostychy, metoda haków pamięciowych, metoda łańcuchowych skojarzeń. W przypadku pracy z dziećmi najczęściej stosuje się: wierszyki, rymowanki, mapy myśli, pantomimę, piktogram.
Akronimy, czyli wykorzystanie pierwszych liter wyrazów
Akronimy zdecydowanie można zaliczyć do najpopularniejszych technik pamięciowych. Zasada ich działania jest niezwykle prosta. Tworzymy nowe słowa wykorzystując pierwsze litery (a czasem zgłoski) wyrazów, które mamy zapamiętać. Nowe słowa mogą coś znaczyć lub być nic nam nie mówiącym zbiorem liter. Przykładowo OLD może być skrótem od Okulary, Liczydło, Dziennik. Pamiętajmy, że akronim wcale nie musi mieć sensu. Najważniejszym jest, żebyśmy go zapamiętali.
Akrostychy, czyli przypomnienie pierwszych liter wyrazów
Jeżeli naszym zadaniem jest nauczenie się ciągu wyrazów, możemy użyć do tego celu akrostychów. W przypadku kolorów Zielony, Pomarańczowy, Czarny, Brązowy, Różowy – pierwsze litery zapamiętamy tworząc zdanie „Zima przychodzi czasem bardzo rozmokła”. Tu podobnie jak w przypadku akronimów starajmy się o zdania, które zapamiętamy, sens ma drugorzędne znaczenie. Początkowo nauka tego typu technik może wydawać się trudna, jednak z czasem nabierzemy wprawy i będziemy używać ich coraz sprawniej.
Niezawodna metoda haków pamięciowych
Metoda haków pamięciowych opiera się na wykorzystaniu słów – kluczy, które są naszymi punktami odniesienia. Przykładowo haki (czyli skojarzenia) dla cyfry: 1 to laska, 2 – wieszak, 3 – precel, 4 – żaglówka, 5 – wózek inwalidzki, 6 – ucho, 7 – flaga, 8 – nieskończoność, 9 – wstążka. Warto tworzyć własne skojarzenia, gdyż tylko takie będą budziły w nas emocje niezbędne dla procesów zapamiętywania.
Łańcuchowa metoda skojarzeń niezastąpiona na zakupach
Niemal każdy z nas może przypomnieć sobie sytuację, w której podczas robienia zakupów zorientował się, że zgubił listę niezbędnych produktów do kupienia. W takich chwilach większość ludzi jest bezradna. Część z nich dzwoni do domu, inni, którzy nie mają takiej możliwości kupują tylko to, o czym pamiętali, co często skutkuje zakupem kilku niepotrzebnych rzeczy i pominięciu tych naprawdę istotnych. Zapamiętywanie list zakupów jest bardzo praktyczne, a jednocześnie rozwija naszą pamięć. Do tego celu warto wykorzystać łańcuchową metodę skojarzeń. Polega ona na stworzeniu historii, w której pojawia się ciąg produktów, które mamy kupić. Im bardziej historia te jest zabawna i niedorzeczna, tym większe prawdopodobieństwo, że zapamiętamy listę zakupów.
Przykładowo mamy kupić jajka, schab, mąkę, pieprz, płyn do mycia naczyń, proszek do prania i worki na śmieci. Wyobraźmy sobie, że jajka wyskoczyły z naszej lodówki, zwiększyły swoje rozmiary, dodatkowo wyrosły im nóżki, były też bardzo głodne. Kiedy znalazły się na podłodze pobiegły za uciekającym schabem. Schab uciekając wpadł do mąki i utknął w niej. Choć nie mógł się ruszyć, zaczął rzucać w zmutowane jajka ziarnami czarnego pieprzu, które wybuchały i rozsypały się po całym mieszkaniu. Babcia widząc ten bałagan zaczęła myć podłogę nowym płynem do mycia naczyń. Podczas sprzątania pobrudziła się i musiała uprać swoje ubrania proszkiem do prania tkanin kolorowych. Schab i jajka nie nadawały się już do jedzenia, dlatego trafiły do worków na śmieci.
Mnemotechniki dla dzieci
Mapy myśli to techniki, dzięki którym dziecko jest w stanie przyswoić dużą ilość informacji w krótkim czasie. Do tej techniki potrzebne są duże kartki papieru, a także kolorowe pisaki. Na środku kartki powinni znaleźć się słowo-klucz, od którego będą odchodziły rozmaite rozgałęzienia. Warto używać kolorów, a także rysować. Im bardziej mapa będzie kolorowa i interesująca, tym większe szanse, że zagadnienie zostanie zapamiętane.
Pantomima jest niezwykle efektywną metodą nauki za pomocą ruchu i zabawy. Jest ona doskonałym wyborem dla dzieci, które mają dużą potrzebę ekspresji. Podczas tego rodzaju zajęć dzieci mogą odgrywać różne scenki – na przykład przedstawiające, w jaki sposób prawidłowo przechodzić przez ulicę.
Początkiem piktogramów jest pismo obrazkowe, które pojawiło się ponad dwadzieścia pięć tysięcy lat temu. To najprostsze pismo miało postać obrazków przedstawiających elementy świata. Współczesne piktogramy to symboliczne obrazki, których znaczenie jest jasne dla wszystkich. Niewielki obrazem może zastąpić wiele słów, dlatego przyda się dzieciom zwłaszcza podczas robienia notatek. Piktogramy mogą być stworzone także na użytek konkretnego dziecka – wówczas tylko ono rozumie ich treść. Liczne przykłady pokazują, że nauka z wykorzystaniem piktogramów jest znacznie bardziej efektywna.
