Miód pitny jest najstarszym, tradycyjnym polskim trunkiem. W Polsce i na Litwie był on spożywany już w czasach średniowiecza. Ogromne jego ilości gościły na stołach bogatej szlachty. Miód pitny zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na doskonałe walory smakowe. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że posiada on również właściwości prozdrowotne. Na lampkę miodu można pozwolić sobie zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Jakie rodzaje miodu pitnego wyróżniamy? Jak napój ten wpływa na nasze zdrowie? Jak samodzielnie zrobić miód pitny?
Czym jest miód pitny?
Miód pitny jest to napój alkoholowy, który powstaje podczas fermentacji brzeczki miodu pszczelego. Był on znany i ceniony w starożytności, a początki jego wytwarzania w Polsce datuje się już na czasy średniowiecza. Do produkcji miodu pitnego najczęściej wykorzystuje się miód pszczeli. Komisja Europejska zarejestrowała miód pitny jako Gwarantowaną Tradycyjną Specjalność. Miody dzieli się w zależności od ich stopnia rozcieńczenia. Na rynku dostępne są: półtoraki, dwójniaki, trójniaki i czwórniaki. Inny podział stosowany jest ze względu na metodę wytwarzania – wyróżniamy tu miody sycone i niesycone. Miody pitne uważane są za naturalne antybiotyki, dodatkowo korzystnie oddziałują na układ krwionośny i pokarmowy, a także przyspieszają regenerację organizmu.
Jakie rodzaje miodów pitnych wyróżniamy?
Zawartość alkoholu w miodach pitnych jest zmienna – waha się od 9 do 18%. Miody dzielimy na:
- półtoraki,
- dwójniaki,
- trójniaki,
- czwórniaki.
(oczywiście da się je jeszcze bardziej rozcieńczyć i stworzyć piątaki, które nie cieszą się jednak wielką popularnością).
Do produkcji półtoraków używa się litra miodu na pół litra wody. Żeby taki miód dojrzał, konieczne jest od ośmiu do dziesięciu lat leżakowania.
Dwójniaki to litr miodu na litr wody. Stężenie cukru jest tu mniejsze niż w przypadku półtoraków, krótszy jest też czas dojrzewania – zazwyczaj trwa on cztery lata. Zarówno dwójniaki, jak i półtoraki nazywane były niegdyś miodami królewskimi.
Żeby stworzyć trójniak potrzebny jest litr miodu i dwa litry wody. Ten rodzaj miodu charakteryzuje się niższą słodyczą. Jest gotowy po roku leżakowania.
Miody wytrawne to czwórniaki. Składają się z jednego litra miodu i trzech litrów wody. Żeby dojrzały potrzeba od pół roku do ośmiu miesięcy.
Inny popularny podział to podział na:
- miody sycone,
- i niesycone.
Miody sycone powstają w wyniku fermentacji brzeczki, która była sycona, czyli po prostu gotowana przez pewien czas. Przy ich produkcji szczególnie pożądane są miody o intensywnym, wyrazistym smaku, jak na przykład miód gryczany czy wrzosowy. Miody sycone zawierają więcej alkoholu niż ich niesycone odpowiedniki.
Miody niesycone produkowane są z miodów o delikatnym smaku i aromacie, na przykład lipowego, akacjowego, czy kończynowego. Brzeczka z której powstają nie była gotowana (jej maksymalna temperatura to czterdzieści stopni Celsjusza). Tego typu miody cechuje słabsza trwałość.
Miody pitne można wzbogacać przyprawami korzennymi, a także sokami owocowymi.
Jakie właściwości lecznicze mają miody pitne?
Niewielkie ilości miodu pitnego mają właściwości lecznicze. Należy jednak pamiętać, żeby spożywać je z umiarem, gdyż zawierają spore ilości alkoholu, który zawsze negatywnie wpływa na ludzkie zdrowie.
Niewątpliwie miody pitne należą do jednych z najzdrowszych trunków. Zawierają one bakterie kwasu mlekowego, które posiadają właściwości antybiotyczne. Dawniej wykorzystywano je między innymi do leczenia końskich ran, które nie chciały się goić. W ludzkim organizmie hamują one rozwój infekcji. Miód może przyspieszać regenerację organizmu, a także poprawiać funkcjonowanie układu krwionośnego. Z kolei wypity po posiłku reguluje procesy trawienne, pozytywnie wpływa na pracę nerek i wątroby.
Miód pitny na odchudzanie
Osoby odchudzające się mogą od czasu do czasu pozwolić sobie na lampkę miodu pitnego – szczególnie po obfitym posiłku, gdyż poprawia on trawienie. Nie należy jednak spożywać go w nadmiarze, gdyż 100 ml miodu zawiera aż 350 kcal.
Jak zrobić miód pitny?
Choć miody pitne znajdziemy w każdym niemal sklepie, możemy również przygotować je samodzielnie. Podajemy przepis na czwórniak, a to ze względu na najkrótszy czas leżakowania.
Do wykonania trunku będziemy potrzebować:
- jednego litra miodu lipowego (może być również akacjowy lub kończynowy),
- trzech litrów wody,
- 400 g miody wielokwiatowego,
- łyżeczka cukru,
- jednej łyżeczki kwasku cytrynowego,
- drożdży winiarskich,
- a także pożywki dla drożdży.
Produkcję miody rozpoczynamy od przygotowania brzeczki. W tym celu podgrzewamy w garnku wodę (nie powinno się doprowadzać do wrzenia), a następnie dodajemy do niej miód. Składniki dokładnie mieszamy aż do momentu, kiedy miód się rozpuści. Dodajemy kwasek cytrynowy i dalej mieszamy. Kiedy na wierzchu cieczy pojawi się osad – zbieramy go. Optymalny czas gotowania to około czterdziestu minut.
Kiedy gotujemy miód zaczyna z niego odparowywać woda. W czasie czterdziestu minut będzie to około litra. Wodę należy uzupełnić – pod koniec gotowania wlewamy do garnka litr przegotowanej wody.
Drożdże i pożywkę dla drożdży rozpuszczamy w wodzie (postępujemy według instrukcji na opakowaniu), dodajemy łyżeczkę cukru. Wszystkie składniki dokładnie mieszamy.
Po przestudzeniu brzeczkę należy przelać do gąsiorka fermentacyjnego, następnie dodajemy jeszcze przygotowane drożdże. Butelkę należy dokładnie zamknąć. Po kilku tygodniach zbierze się w niej osad, który usuwamy. Po jego usunięciu odstawiamy miód na sześć miesięcy, a najlepiej na rok.
Ciekawostki na temat miodów pitnych:
- Wzmianki o miodach pitnych można znaleźć już w kronice Galla Anonima,
- Podział miody na półtoraki, dwójniaki, trójniaki i czwórniaki powstał w XV wieku.
- Miody pitne można spożywać zarówno na zimno, jak i na ciepło.
- Jeżeli miód pitny jest odpowiednio przechowywany, nigdy się nie zepsuje.
- Nazwa „miesiąc miodowy” wywodzi się stąd, że nowożeńcom w dawnej Polsce podczas wesela i cały miesiąc po uroczystości podawano miód pitny. Miód był zazwyczaj elementem posagu panny młodej.
