Dla wielu z nas nazwa maniok jadalny brzmi bardzo tajemniczo. Jednocześnie w krajach Ameryki Południowej roślina ta od wieków cieszy się ogromną popularnością (jest on trzecim pod względem częstotliwości spożycia produktem spożywczym w skali globalnej) i gości na stołach tak często jak nasz chleb, czy ziemniaki. Czym jest maniok jadalny? Jakie są jego wartości odżywcze? W jaki sposób maniok jadalny wpływa na ludzki organizm? Jak możemy wykorzystać tę roślinę w kuchni?
Co to jest maniok jadalny?
Mianem manioku jadalnego (jest on znany także pod nazwami podpłomycz najużyteczniejszy, czy maniok gorzki) określamy wywodzącą się z Brazylii roślinę uprawną, która zaliczana jest do rodziny wilczomleczowatych. Maniok ma postać krzewu, który w sprzyjających warunkach może osiągnąć około trzy metry wysokości. Jego długoogonkowe liście u góry są ciemnozielone, ich spodnia część jest natomiast sino-zielona. Dodatkowo przecinają je nerwy posiadające pomarańczowy nalot. Rozdzielnopłciowe, zebrane w grono kwiaty charakteryzują się brudno-różowym kolorem. Kwiaty żeńskie posiadają jeden słupek, natomiast męskie dziesięć pręcików. Owocem jest wąskooskrzydlona torebka, w której znajdują się drobne biało-szare nasiona. Do spożycia przeznaczone są bulwy korzeniowe (zgrubiałe części korzenia), które są w stanie osiągnąć do sześćdziesięciu centymetrów długości i do dziesięciu centymetrów szerokości. Waga bulwy manioku to zazwyczaj do czterech kilogramów. Jej miąższ ma kolor biały, ewentualnie żółto-biały. Skórka ma natomiast barwę brązową. Bulwy manioku muszą zostać poddane obróbce termicznej, ponieważ w stanie surowym są trujące. Badania archeologiczne sugerują, że maniok mógł być uprawiany już dziewięć i pół tysiąca lat temu. W wielu krajach oprócz korzeni manioku wykorzystuje się jego liście, a także nasiona.
Jakie wartości odżywcze ma maniok jadalny?
Maniok jest bardzo dobrym źródłem łatwo przyswajalnych przez organizm węglowodanów (węglowodany to nawet dziewięćdziesiąt procent bulwy). Korzeń w czterdziestu procentach składa się ze skrobi. Zawiera średnio do dwóch procent białka i do pięciu procent cukrów.
Maniok jadalny jest dobrym źródłem witamin z grupy B. W jego składzie znajdziemy ponadto pewne ilości witamin A, K i C. Korzeń manioku jadalnego dostarcza minerałów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Jest on bogaty w potas, cynk, magnez, sód, fosfor, mangan, miedź, a także żelazo i wapń. Roślina zawiera też pewne ilości resweratrolu i saponin.
Trzeba pamiętać, że maniok ma w swoim składzie nie tylko substancje korzystnie wpływające na nasz organizm. Surowe bulwy zawierają linamarynę i lotaustralinę – są to glikozydy cyjanogenne, które mogą bardzo łatwo przekształcić się się do kwasu pruskiego (cyjanowodoru, który dla człowieka jest śmiertelny). Świeże bulwy to również źródło fityn, które mogą zmniejszać przyswajalność niektórych składników odżywczych. Na szczęście istnieją sposoby na pozbycie się niepożądanych substancji – wystarczy poddać maniok obróbce termicznej (upiec go lub ugotować).
Istnieje odmiana o nazwie maniok słodki, która może być spożywana na surowo, gdyż zawiera zdecydowanie mniej toksycznych związków niż maniok gorzki.
Maniok jadalny – wpływ na zdrowie
Warto wiedzieć, że maniok jest nie tylko sycący, ale również zdrowy. Niekiedy nazywa się go nawet warzywem leczniczym. Charakteryzuje się on działaniem przeciwzapalnym, a także przeciwbólowym i antybakteryjnym. Maniok okazuje się pomocny w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. Może on wzmacniać kości i przyspieszać regenerację tkanek, które uległy uszkodzeniu. Regularne spożywanie tego warzywa zaleca się osobom chorującym na osteoporozę, a także profilaktycznie po trzydziestym piątym roku życia. Działanie ochronne na kości i stawy mają tu przede wszystkim zawarte w manioku wapń i witamina K.
Maniok jest polecany sportowcom, gdyż zwiększa wytrzymałość organizmu i dodaje energii do ćwiczeń. Potrawy z dodatkiem manioku będą idealnie nadawały się na posiłek okołotreningowy.
Obecność kwasu foliowego w bulwach warzywa jest argumentem za włączeniem go do diety kobiet w ciąży, a także karmiących piersią. Jeżeli zależy nam na jak największych ilościach kwasu foliowego najlepiej jest gotować maniok na parze lub w niewielkiej ilości wody (pamiętajmy, że witaminy z grupy B należą do witamin rozpuszczalnych w wodzie, dlatego łatwo jest je stracić przez nieumiejętne gotowanie).
Korzeń manioku jadalnego nie zawiera glutenu, dlatego bez obaw mogą po niego sięgać osoby chorujące na celiakię. Ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej w przypadku tego warzywa jest minimalne.
Maniok korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego. Obecność dużych ilości skrobi sprawia, że stanowi on pożywkę dla mikroflory jelitowej. Będzie on pomocny w łagodzeniu takich schorzeń jak wrzody, wzdęcia, biegunki, zaparcia, czy nadkwasota. Regularnie spożywany zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego.
Maniok jadalny może pomagać w oczyszczaniu organizmu z toksyn. Udowodniono, że może on obniżać poziom złego cholesterolu we krwi, poprawiać krążenie, zapobiegać tworzeniu się zakrzepów.
Jeżeli mamy problemy z odpornością i często chorujemy, maniok może okazać się idealnym pożywieniem dla nas. Warzywo to wpływa bardzo korzystnie na jelita, które są połączone z układem immunologicznym (i nie tylko).
Jedzenie manioku jest polecane przy cukrzycy typu II, a także w przypadku zagrożenia tą chorobą – warzywo jest w stanie zmniejszać poziom cukru we krwi.
Maniok jadalny jest lekkostrawny, dlatego będzie dobrym wyborem na diecie po operacji żołądka, czy jelit.
Maniok na odchudzanie
Osoby, którym zależy na pozbyciu się nadwagi lub otyłości mogą pomyśleć o włączeniu do swojej diety manioku (trzeba jedynie uważać, by nie przesadzić z jego ilością). Warzywo nie zawiera wielu kalorii – w 100 g manioku znajduje się około 160 kcal. Jako, że jest on lekkostrawny, nie będzie nasilał dolegliwości układu pokarmowego. Maniok dzięki zawartości skrobi będzie stanowił pożywkę dla dobrych bakterii w naszych jelitach.
Na diecie z pewnością docenimy fakt, że maniok jest bardzo sycący. Zjedzenie go na przykład na obiad sprawi, że co najmniej do kolacji nie będziemy czuć się głodni.
W korzeniach manioku znajduje się potas, który chroni między innymi przed zatrzymaniem wody w organizmie. Częste spożywanie tego warzywa może nas więc uchronić przed obrzękami, a także mało atrakcyjnym cellulitem wodnym.
Pozytywny wpływ manioku na wynik odchudzania może być również związany z faktem, że warzywo to jest bogate w magnez i witaminy z grupy B, a więc reguluje pracę układu nerwowego. Po spożyciu manioku czujemy się spokojniejsi i zrelaksowani. Ma to duże znaczenie, gdyż wiele osób, którym nigdy nie udaje się schudnąć ma skłonność do jedzenia pod wpływem stresu (są one nauczone, że jedzenie jest nagrodą, a także formą pocieszenia).
Zastosowanie manioku w kuchni
Jako, że maniok jest coraz częściej dostępny w polskich sklepach, można pomyśleć o zastosowaniu go w kuchni (jest to szczególnie dobry pomysł jeśli jesteśmy uczuleni na gluten i ilość produktów spożywczych, które możemy jeść została radykalnie ograniczona). Pamiętajmy jedynie, że surowe korzenie są trujące i trzeba poddać je obróbce termicznej.
Maniok może być potraktowany jako danie główne lub jako dodatek do obiadu (można podawać go jak ziemniaki w towarzystwie mięsa i surówki). Maniok można podać z podsmażoną cebulką lub boczkiem. Zdecydowanie warto dodać do niego aromatycznych przypraw.
Z manioku można zrobić frytki, placki (przygotowuje się je w podobny sposób jak placki ziemniaczane), zapiekanki. Maniok warto dodawać do zup (zamiast ziemniaków), Wytworzona z niego mąka może stać się bazą do bezglutenowej pizzy.
Mąka z manioku znakomicie sprawdzi się do zagęszczania zup, a także do wypieku bezglutenowego chleba, czy ciastek.
Z manioku wytwarzana jest tapioka, która w Polsce znana jest jako główny dodatek do Bubble tea. Roślina ta służy także do produkcji niskoprocentowego piwa.
Maniok i przetwory z manioku można kupić w sklepach ze zdrową żywnością, czy sklepach internetowych. Coraz większe zainteresowanie tym warzywem sprawia, że jest ono sprzedawane również w dobrze zaopatrzonych supermarketach.
Jak zrobić puree z manioku?
Do przygotowania puree z manioku będziemy potrzebować około kilograma świeżych korzeni tego warzywa, jeden ząbek czosnku, około 120 ml mleka kokosowego, sól i pieprz do smaku, a także świeżą natkę pietruszki lub kolendrę do posypania.
Korzenie dokładnie myjemy, obieramy i gotujemy w osolonej wodzie aż staną się miękkie. Po ugotowaniu dodajemy do nich przyprawy, rozdrobniony czosnek i ugniatamy tłuczkiem. Następnie dodajemy do manioku mleczko kokosowe i wszystkie składniki dokładnie mieszamy. Na koniec posypujemy je natką pietruszki.
Czy wiesz, że:
– Maniok jest najpopularniejszą rośliną uprawną w Ameryce, Afryce i Azji.
– Głównymi obszarami uprawy manioku są Malezja, Nowa Gwinea, Wyspy Samoa, Brazylia, Boliwia, Paragwaj, Meksyk, Tajlandia, Madagaskar, Indie, a także wszystkie kraje afrykańskie.
– Wyróżniamy dwie odmiany manioku – gorzką i słodkawą.
– Maniok może być uprawiany tylko i wyłącznie w krajach o klimacie tropikalnym, gdyż do wytworzenia plonów potrzebuje co najmniej ośmiu miesięcy ciepłej pogody.
– Pozyskiwane z manioku młode siano charakteryzuje się wysoką zawartością białka jest wykorzystywane jako pasza dla bydła.
– Głównym eksporterem manioku jest Tajlandia. Dostarcza ona warzywo przede wszystkim do krajów europejskich.
– Zatrucie związkami cyjanowymi obecnymi w manioku następuje wtedy, gdy spożycie tego warzywa jest bardzo wysokie (trzeba by zjeść siedem kilogramów lub więcej świeżych bulw dziennie, i to nie jednorazowo, ale przez długi okres). Zatrucie jest tym bardziej prawdopodobne gdy jednocześnie spożywa się niewielkie ilości białka, a także zbyt mało związków jodu.
– Maniok to około stu gatunków roślin. Najbardziej popularny z nich jest maniok jadalny.
– Mąka skrobiowa z manioku to kassawa. Wytwarza się z niego również kasze – tapiokę lub attike.
