Leptyna (hormon sytości) – zasady działania, leptyna a otyłość

0

Leptyna nazywana potocznie hormonem sytości ma ogromne znaczenie dla naszego organizmu. Choć spełnia] w nim wiele ważnych zadań, największe zainteresowanie budzi jej wpływ na zdolność do utrzymania prawidłowej masy ciała. Czym dokładnie jest leptyna? Jakie role związek ten pełni w ludzkim organizmie? Dlaczego leptyna ma realny wpływ na odchudzanie?

Co to jest leptyna?

Mianem leptyny (jej nazwa wywodzi się od greckiego słowa leptos, czyli po prostu cienki) określamy białko, który zbudowane jest ze stu czterdziestu sześciu aminokwasów. Jest ona wytwarzana głównie w białej, podskórnej tkance tłuszczowej (mniejsze jej ilości wytwarzają także jajniki, łożysko, żołądek, mięśnie szkieletowe, szpik kostny, a także brunatna tkanka tłuszczowa). Ilość leptyny w ludzkim organizmie jest proporcjonalna do zawartości tkanki tłuszczowej. Charakterystycznym jest więc, że u osób otyłych stwierdza się znacznie wyższe jej stężenie niż u osób szczupłych. Leptyna pełni wiele ważnych zadań. Aktywuje ona makrofagi i monocyty, hamuje procesy glukoneogenezy w wątrobie, hamuje różnicowanie się osteoklastów (przy jednoczesnym pobudzaniu dojrzewania osteoblastów), odpowiada za zmniejszenie produkcji neuropeptydu Y, ma wpływ na wpływ na ekspresję genów, a także spadek transportu glukozy do adipocytów (główne komórki, z których zbudowana jest tkanka tłuszczowa), powoduje wzrost lipolizy (rozkład komórek tłuszczowych) w tkance tłuszczowej, czego konsekwencją jest wzrost poziomu wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, przyczynia się też do spadku produkcji insuliny, hamuje proliferację komórek T-pamięci, reguluje fagocytozę i indukuje ekspresję cytokiny, powoduje ponadto zwiększenie różnicowania komórek macierzy szpiku kostnego w kierunku powstania preosteoblastów. Zarówno nadmiar, jak i niedobór leptyny mogą powodować kłopoty ze zdrowiem.

Leptyna a odchudzanie – jak działa?

W skrócie można powiedzieć, że leptyna powoduje zahamowanie odczuwania głodu. Jej poziom we krwi jest stosunkowo niski gdy jesteśmy głodni, a zaczyna gwałtownie wzrastać po spożyciu posiłku. Zwiększenie stężenia leptyny we krwi sprawia, że pobudzane zostają odpowiednie receptory w mózgu odpowiadające za uczucie sytości. Gdy czujemy się syci, przestajemy jeść, co z kolei zapobiega nadmiernemu przyrostowi masy ciała.

Największe ilości hormonu sytości są wydzielane pomiędzy godziną dwudziestą drugą a trzecią rano. To dlatego w tych godzinach bardzo rzadko chce nam się jeść. Syntezę leptyny mogą pobudzać: 

  • glukoza,
  • insulina,
  • estrogeny,
  • a także glikokortykosteroidy.

Hamują ją z kolei:

  • hormony wzrostu,
  • wolne kwasy tłuszczowe,
  • androgeny,
  • i leki o działaniu hipoglikemizującym.

Kobiety posiadają zazwyczaj większe ilości tkanki tłuszczowej, dlatego stężenie leptyny w ich krwi jest statystycznie wyższe niż u mężczyzn. Większe ilości tego hormonu posiadają także osoby otyłe. Logiczne byłoby więc, gdyby osoby z dużą nadwagą i otyłością nie odczuwały głodu (wszak mają w swojej krwi duże stężenie hormonu, który wysyła do mózgu sygnały o sytości!). Tak się jednak nie dzieje. Odpowiedzialne za ten stan rzeczy jest zjawisko określane mianem leptynooporności. Kiedy we krwi krąży bardzo duża ilość leptyny, dochodzi do spadku wrażliwości organizmu na ten hormon. W efekcie apetyt jest bardzo duży, pomimo że prawidłowo funkcjonujący organizm odebrałby już informację o sytości. Prowadzi to do błędnego koła – osoby otyłe nie kończą jedzenia w odpowiednim momencie, przez co stają się jeszcze bardziej otyłe. W ich krwi zaczyna krążyć jeszcze więcej hormonu sytości, jednak nie spełnia on już swojego zadania.

Warto zdawać sobie sprawę, że leptynooporność może mieć charakter wtórny, a także pierwotny. Zaburzenia mogą być spowodowane wadą genetyczną (takich przypadków nie jest wiele) lub pojawić się już po wystąpieniu nadwagi lub otyłości (może być ona związana także z chronicznym stanem zapalnym, a stany zapalne są bardzo powszechne u osób otyłych).

Prawidłowo działająca leptyna może przeszkadzać w odchudzaniu. Kiedy tracimy duże ilości tkanki tłuszczowej, w naszym organizmie zmniejsza się także stężenie leptyny. Jeśli działa on prawidłowo – do naszego mózgu wysyłane są sygnały o głodzie. Taka sytuacja bardzo często prowadzi do pojawienia się efektu jojo.

Co zrobić, kiedy nie możemy schudnąć?

Zakładając, że leptynooporność jest powiązana ze stanami zapalnymi w organizmie, możemy sobie bardzo pomóc poprzez stosowanie diety przeciwzapalnej. Należy w niej uwzględnić produkty minimalizujące stany zapalne jak bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe awokado, oliwę z oliwek, olej lniany, tłuste ryby morskie, siemię lniane. Działanie przeciwzapalne mają również przyprawy – na przykład kurkuma, chili, cynamon, czy czosnek.

Leptyna nie występuje w produktach spożywczych, jednak możemy zwiększyć jej poziom poprzez stosowanie suplementów. Obecnie można kupić tabletki zawierające ten hormon. Jest to rozwiązanie szczególnie polecane osobom, które nie mogą poradzić sobie z efektem jojo. Kiedy podczas odchudzania stale odczuwamy głód przyjmowanie leptyny może go skutecznie zminimalizować, a tym samym ułatwić nam trwałe pozbycie się nadprogramowych kilogramów. Bardzo ważne jest jednak, żeby przyjmowanie leptyny skonsultować z lekarzem.

Zaburzenia produkcji hormonu sytości mogą pojawiać się także, gdy nasz rytm dobowy jest rozregulowany. Istnieją badania sugerujące, że chroniczny brak snu może obniżyć stężenie leptyny we krwi.

Jaki jest prawidłowy poziom leptyny?

Poziom leptyny we krwi można zbadać. Wykonanie takiego badania wymaga pobrania krwi. Bardzo ważne, żeby było ono wykonywane na czczo (na około dwanaście godzin po posiłku). Jego cena jest uzależniona od konkretnej placówki. Zazwyczaj oscyluje w okolicach stu złotych.

Prawidłowy poziom leptyny we krwi różni się u kobiet i u mężczyzn. Ciało kobiety charakteryzuje się wyższym stężeniem tkanki tłuszczowej, dlatego średni poziom leptyny jest u nich wyższy – wynosi 4,1–25 ng/ml. W przypadku mężczyzn odpowiednia wartość zamyka się w przedziale 1,2–9,5 ng/ml.

Poziom hormonu sytości we krwi zmienia się w ciągu doby (w nocy i nad ranem jest najniższy). 

Jak walczyć z leptynoopornością?

blankLeptynooporność to poważny problem. Osoby, które na nią cierpią nie tylko stale odczuwają głód, ale są także chronicznie zmęczone i nie są w stanie normalnie funkcjonować.

W przypadku zaburzenia funkcjonowania leptyny jedynym rozwiązaniem wydaje się redukcja masy ciała. Ze względu na stałe odczuwanie głodu nie będzie to proste, jednak pomocna może okazać się dieta tłuszczowa (węglowodany i białka należy na niej ograniczyć, gdyż stymulują one syntezę leptyny).

Na diecie tłuszczowej powinniśmy jeść rzadziej (nawet dwa razy dziennie), ale za to więcej (jednocześnie pamiętamy o tym, żeby unikać przejadania się).

Sama dieta nie rozwiąże problemu, jeśli zapomnimy o wysypianiu się – zalecane jest chodzenie spać najpóźniej o dwudziestej drugiej. Sen powinien trwać przynajmniej osiem godzin.

Oceń ten post
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here