Kolagen jest białkiem wchodzącym w skład naszej skóry, ścięgien, a także kości. Dzięki niemu są one w stanie funkcjonować prawidłowo. Z wiekiem ludzki organizm wytwarza coraz mniej kolagenu, co wiąże się z procesami starzenia. Możemy je opóźnić dostarczając tej substancji z zewnątrz. Co powinniśmy wiedzieć i kolagenie? Kto szczególnie powinien zdecydować się na jego suplementację?
Czym jest kolagen?
Kolagen jest to białko (niepełnowartościowe, gdyż nie zawiera w swoim składzie wszystkich aminokwasów), które wchodzi w skład tkanki łącznej. Jego cechą charakterystyczną jest bardzo wysoka odporność na rozciąganie. Kolagen ma za zadanie utrzymanie sprężystości tkanek i narządów. Możemy wyróżnić aż dwadzieścia dziewięć typów kolagenu. Dzięki niemu komórki ludzkiego ciała są w stanie ciągle się odnawiać. To za jego sprawą nasza skóra jest elastyczna i jędrna, a rany goją się szybko. Organizmy młodych osób produkują wystarczające ilości kolagenu. Z biegiem czasu ciało zatraca tę zdolność, co jest widoczne w utracie jędrności skóry. Jeżeli chodzi o skład aminokwasowy – kolagen zawiera duże ilości proliny i glicyny, a także hydroksyprolinę i hydroksylizynę. Pod wpływem kortyzolu następuje rozpad kolagenu do aminokwasów. Źródłami kolagenu w żywności są produkty pochodzenia zwierzęcego, szczególnie skórki, chrząstki, galaretki.
Jakie właściwości posiada kolagen?
Kolagen jest białkiem zewnątrzkomórkowym, które stanowi niemal jedną trzecią całego białka w ludzkim organizmie. Jest on bardzo ważnym składnikiem skóry, kości, chrząstek i ścięgien. To dzięki niemu są one w stanie spełniać swoje funkcje. Chroni on narządy wewnętrzne przed uszkodzeniami. Za jego sprawą tkanki są odporne na rozciąganie. To między innymi kolagen sprawia, że rany goją się szybko. Kolagen przyczynia się również do prawidłowej pracy układu immunologicznego.
Kolagen jest białkiem niepełnowartościowym, a to dlatego, że nie zawiera on kompletu aminokwasów. W jego składzie dominują takie aminokwasy jak glicyna i prolina, zawiera też duże ilości hydroksyproliny i hydroksylizynę.
Prawidłowa synteza kolagenu jest możliwa tylko w obecności witaminy C. Z wiekiem ilość kolagenu w ludzkim organizmie zmniejsza się, co jest widoczne w wyglądzie skóry, a także w jakości funkcjonowania ciała. Zaburzenia w tworzeniu kolagenu nie są związane jedynie z wiekiem. Dochodzi do nich w przypadku uprawiania sportów wyczynowych, inną przyczyną są choroby autoimmunologiczne.
Jakie rodzaje kolagenu wyróżniamy?
Kolagen występuje w naszym organizmie pod różnymi postaciami. Osiem rodzajów kolagenu, które poznaliśmy stanowi dla nas zagadkę, ponieważ ich rola nie została jeszcze wyjaśniona. Współcześnie jesteśmy w stanie wyróżnić:
Typ I, który jest jednocześnie najpowszechniejszym kolagenem występującym w ludzkim organizmie. Jest on obecny w skórze, tkance podskórnej, a także ścięgnach i kościach.
Typ II to kolagen obecny w naszych stawach. Kiedy zaczyna go brakować, pojawiają się dolegliwości bólowe.
Typ III to kolagen obecny w tkance wytwarzanej z fibroblastów, czyli takiej która powstaje podczas procesów tworzenia się blizn.
Typ IV to kolagen obecny w błonie podstawowej.
Jeżeli chodzi o kolagen typu V, a także typu VI – jest to kolagen śródmiąższowy, który wytwarzany jest na granicy tkanki, która tworzy bliznę.
Typ VII jest kolagenem charakterystycznym dla tkanki nabłonkowej. Znajduje się on między innymi w naszej skórze, a także na powierzchni tętnic.
Typ IX, X i XI razem z kolagenem typu II są obecne w chrząstkach.
Typ XII jest obecny w wielu tkankach ludzkiego organizmu. Można go spotkać w towarzystwie kolagenu typu I i III.
Jakie są źródła kolagenu?
Choć kolagen produkowany jest przez ludzki organizm, znajdziemy go również w niektórych produktach spożywczych. Szczególnie bogatym jego źródłem są:
- galaretki owocowe,
- galaretki mięsno-warzywne,
- podroby,
- golonka,
- czy ryba w galarecie.
Nie należy spożywać tego typu produktów bez ograniczeń, gdyż zawierają one duże ilości cukru, soli, czy też nasyconych kwasów tłuszczowych, które powodują wzrost stężenia złego cholesterolu (LDL).
Powinniśmy pamiętać, że samo spożywanie żywności zawierającej kolagen niewiele nam pomoże jeżeli zapomnimy o witaminie C, która jest niezbędna do jego syntezy. Z tego względu rybę w galarecie czy golonkę podajemy w towarzystwie papryki, natki pietruszki lub innych produktów zasobnych w tę witaminę.
Kolagen dla zdrowych stawów
Stawy są ruchomymi połączeniami kości. Składają się z chrząstki stawowej, mazi stawowej, a także przyczepów ścięgien i mięśni. W miarę upływu lat zaczynają się one ścierać. Pierwszym elementem stawu, który ulega zniszczeniu jest chrząstka. Możemy o nią zadbać dzięki codziennej, umiarkowanej aktywności fizycznej, a także suplementacji kolagenem. Przyjmowanie kolagenu typu II wzmocni chrząstkę i sprawi, że stawy przez dłuższy czas będą sprawne.
Kolagen na rozstępy i blizny
Dla wielu osób rozstępy i blizny są źródłem prawdziwych kompleksów. Niestety nie mamy wielkiego wpływu na ich powstawanie. Rozstępy mogą tworzyć się już w bardzo młodym wieku. Kiedy dorastamy, nasza skóra gwałtownie się rozciąga. Często nie nadąża ona za resztą ciała i zaczyna pękać, w efekcie tworzą się nieestetyczne rozstępy. Inną przyczyną powstawania rozstępów jest ciąża lub gwałtowne tycie lub chudnięcie.
Kolagen może pomóc nam przeciwdziałać tworzeniu się rozstępów. A jeżeli już się one pojawiły – zmniejszać ich widoczność. Podobnie wygląda sprawa z bliznami. Nie pozbędziemy się ich całkowicie, jednak sprawimy, że skóra będzie wyglądała lepiej.
Kolagen dla skóry
Stopniowa utrata kolagenu jest widoczna przede wszystkim na skórze naszej twarzy i szyi. Staje się ona wiotka, pojawiają się na niej zmarszczki. Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że w skórze naszej twarzy znajduje się kilka rodzajów kolagenu, choć przeważa tu kolagen typu I. Około dziesięciu procent stanowi kolagen typu III. Wiele kobiet, a współcześnie również i mężczyzn decyduje się na uzupełnienie kolagenu. Kolagen można uzupełniać za pomocą zastrzyków, mniej inwazyjne jest natomiast stosowanie suplementów diety z jego zawartością.
W kosmetyce ogromnym zainteresowaniem cieszy się kolagen, który pozyskiwany jest ze skóry ryby o nazwie tołpyga. Uważa się go za jedyną czystą formę kolagenu. Tego typu białko wpływa pozytywnie na wygląd skóry. Przyjmowany wewnętrznie sprawia, że skóra staje się jędrniejsza i wygląda młodziej. Na pierwsze efekty jego stosowania należy jednak poczekać znacznie dłużej niż w przypadku wstrzykiwania kolagenu w skórę.
Kolagen rybi korzystnie wpływa także na stawy i kości. Może okazać się pomocny w:
- leczeniu trądziku,
- zwalczaniu cellulitu,
- wzmacnianiu włosów i paznokci.
Jego obecność (przy udziale witaminy C) sprawia, że rany goją się szybciej. Co ciekawe suplementacja kolagenu zmniejsza obrzęki i minimalizuje ryzyko pojawienia się żylaków.
Współcześnie na rynku dostępnych jest wiele kosmetyków zawierających w swoim składzie kolagen. Jest on obecny w kremach do twarzy, kremach pod oczy, serum, balsamach do ciała, kremach do rąk, a także preparatach do pielęgnacji włosów. Należy zaznaczyć, że skuteczność tego typu produktów jest niska. Jest to spowodowane faktem, że cząsteczki kolagenu są za duże, żeby przeniknąć w głąb skóry.
Kto powinien zdecydować się na suplementację kolagenem?
Pierwsze oznaki ubytku kolagenu w naszym organizmie możemy obserwować już w okolicach dwudziestego piątego roku życia. U kobiet po menopauzie jego ubytek sięga nawet trzydziestu procent. Warto mieć świadomość, że do zmniejszenia produkcji kolagenu mogą przyczyniać się takie czynniki jak:
- palenie papierosów,
- chroniczny stres,
- bardzo intensywna aktywność fizyczna,
- niekorzystne warunki atmosferyczne – promieniowanie, smog.
Brak kolagenu to nie tylko mniej elastyczna, zmęczona skóra. Może on wywołać również bóle mięśniowe, zwyrodnienie stawów, złamania kości, ogólne osłabienie organizmu, niedokrwistość hemolityczną, krwawienia, parodontozę, wypadanie zębów.
Kolagen obecny w żywności często okazuje się niewystarczający, gdyż jego przyswajalność jest bardzo niska. Jeżeli cierpimy na dolegliwości wywołane niedoborami kolagenu, powinniśmy zdecydować się na jego suplementację. Współcześnie najwyższej jakości suplementy diety z kolagenem zawierają właśnie kolagen pozyskiwany z ryb morskich, który posiada bardzo małe cząsteczki.
