Marskość wątroby to poważne schorzenie, które wymaga stosowania specjalnej diety. U osób cierpiących na marskość wątroby stwierdza się niedobór białka. Charakterystyczna jest utrata apetytu i zmniejszenie masy ciała. Jak wyglądają zalecenia dietetyczne przy marskości wątroby?
Czym jest marskość wątroby?
Mianem marskości wątroby określamy postępujące włóknienie miąższu tego narządu, co jest przyczyną niszczenia jego struktury. Jest to choroba nieodwracalna, która zazwyczaj rozwija się przez długie lata. Zmian nie da się cofnąć, możemy jednak zahamować ich postęp. Przyczyny marskości wątroby są zróżnicowane. Zaliczamy do nich między innymi nadużywanie alkoholu, czy też wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Schorzenie może pojawić się u osób z niewydolnością krążenia, być wynikiem uszkodzenia drobnych dróg żółciowych (mówimy wówczas o marskości żółciowej). Niekiedy zdarza się, że choroba spowodowana jest czynnikami genetycznymi. Jako, że wątroba nie jest unerwiona, nie odczuwamy bólu, gdy coś jest z nią nie w porządku. Dolegliwości bólowe pojawiają się jednak, gdy dojdzie do powiększenia narządu (zaczyna on wówczas naciskać na torebkę wątrobową). U osób cierpiących na marskość wątroby stwierdza się brak apetytu, utratę masy ciała, nudności, bóle brzucha, powiększenie śledziony, wodobrzusze, hipogonadyzm, ginekomastię. W miarę gdy marskość wątroby się rozwija zamiast hepatocytów w miąższu narządu pojawia się włóknista tkanka łączna, a przepływ krwi zostaje utrudniony. Marskość wątroby leczy się farmakologicznie (jednocześnie nie ma możliwości cofnięcia zmian, które już powstały). Niezwykle ważna w przypadku tej choroby jest odpowiednia dieta.
Jak wygląda dieta dla osób z marskością wątroby?
Zalecenia żywieniowe są w dużej mierze zależne od tego z jaką marskością wątroby mamy do czynienia. W przypadku marskości wyrównanej sposób odżywiania nie będzie różnił się wiele od tego, który zaleca się osobom zdrowym. Problemy zaczynają się w momencie, gdy chory cierpi na niewyrównaną marskość wątroby. Odpowiednia dieta jest tu niezmiernie ważna, gdyż zaniedbanie kwestii odżywiania prowadzi niemal w stu procentach do pogorszenia się stanu zdrowia chorego, a także niebezpiecznych powikłań.
U osób zmagających się z marskością wątroby stwierdza się niedożywienie białkowo-kaloryczne. Najważniejszą kwestią, o którą musimy zadbać jest dostarczenie choremu odpowiednich ilości białka. Ilość białka powinna wynosić około 1.5 g na każdy kilogram masy ciała (w przypadku, gdy nie mamy do czynienia z niedożywieniem ilość białka nie powinna być większa od zapotrzebowania osoby zdrowej).
Zaleca się, żeby źródłem białka były produkty charakteryzujące się niską zawartością tłuszczu. Dobrym przykładem jest tu twaróg, mleko, kefiry, jogurty, maślanki, mięso drobiowe, cielęcina, czy chude ryby. Często zdarza się, że lekarz decyduje się na wprowadzenie suplementacji aminokwasów rozgałęzionych BCAA (dzieje się tak dlatego, że u chorego na marskość wątroby dochodzi do zaburzenia proporcji aminokwasów we krwi). Pamiętajmy jednak, by przy tak poważnym schorzeniu jakim jest marskość wątroby nie podejmować decyzji o suplementacji na własną rękę. W ten sposób możemy sobie jedynie zaszkodzić.
Jak często jeść?
W przypadku marskości wątroby dietetycy zalecają spożywanie od czterech do nawet sześciu posiłków dziennie. Ostatni posiłek powinien zawierać sporą dawkę węglowodanów. Pamiętajmy to tym, że dania nie mogą być zbyt duże. Jako, że jemy częściej wystarczą nam niewielkie objętościowo porcje.
Niedobory witamin i minerałów
Typowe dla ludzi z marskością wątroby są niedobory witamin i minerałów. Z tego względu ważne jest, żeby opierać swoje menu na produktach o wysokiej gęstości odżywczej. Pamiętajmy szczególnie o produktach zawierających duże ilości witamin z grupy B, witamin C, A, D i K. Związki mineralne, których może brakować przy tego typu schorzeniu to selen i cynk. Ważne jest, żeby dostarczać witamin i minerałów z żywnością. Niekiedy nie da się uniknąć stosowania suplementacji, jednak pamiętajmy, że jest ona zawsze ostatecznością.
Marskość wątroby a spożycie tłuszczu
Jeżeli chodzi o spożycie tłuszczu w diecie przy marskości wątroby – nie powinno się zmieniać jego proporcji (spożywamy takie same ilości tłuszczów co osoby zdrowe). Tym o czym należy pamiętać jest ich jakość.
Tłuszcze, które są łatwo strawne to takie, które pochodzą z mleka, śmietanki, masła, oliwy z oliwek, czy oleju rzepakowego.
Pamiętajmy, że uszkodzona wątroba gorzej toleruje tłuszcze. Po każdym posiłku tłuszczowym uważnie obserwujemy swój organizm. Jeśli pojawią się przykre dolegliwości takie jak wzdęcia, biegunki, czy bóle brzucha, oznacza to, że powinniśmy zrezygnować ze spożywania konkretnego rodzaju tłuszczu.
W marskości wątroby należy zrezygnować z tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Nie można spożywać smalcu, tłustego mięsa, a także tłuszczów stosowanych w branży cukierniczej (unikamy ciast i innych wypieków).
Węglowodany a marskość wątroby
Lekarze zalecają, żeby dietę przy marskości wątroby opierać a węglowodanach. Poleca się pieczywo pszenne, makarony, ziemniaki, kasze drobnoziarniste (na przykład kasza manna).
Dieta powinna być bogata w owoce (szczególnie borówki amerykańskie) i warzywa, które w większości wypadków są dobrze tolerowane.
Kiedy nasza wątroba jest uszkodzona, powinniśmy ograniczyć spożycie błonnika (choć jest on zdrowy i bezpieczny dla większości ludzi). Dobrą praktyką jest poddawanie warzyw i owoców obróbce termicznej – sprawia ona, że stają się one łatwiej strawne.
Z czego zrezygnować?
Na diecie przy marskości wątroby konieczne jest całkowite wykluczenie żywności wysoko przetworzonej. Rezygnujemy z konserw, wędzonych wędlin, dań typu fast food, dań typu instant. W żadnym wypadku nie można jeść słodyczy, czy pić słodzonych napojów gazowanych.
Bardzo istotne jest, by wyeliminować z menu produkty o działaniu wzdymającym – na przykład rośliny strączkowe, kapusta, cebula, gruszki.
Smażenie zastępujemy duszeniem lub gotowaniem w niewielkiej ilości wody.
Zioła polecane przy marskości wątroby
Osoby z marskością wątroby nie powinny zapominać o ziołach. Do szczególnie polecanych roślin należy ostropest plamisty (wspomaga on pracę wątroby, a także procesy jej regeneracji). Innymi ziołami, na które należy zwrócić uwagę są karczoch (a konkretnie wyciągi z liści i korzeni karczocha) i mniszek lekarski.
