Azotan potasu ma jest wykorzystywany w wielu branżach – między innymi spożywczej i kosmetycznej. Z substancją tą mamy kontakt na co dzień, dlatego warto dowiedzieć się o niej więcej. Czym jest azotan potasu? Jakie są jego zastosowania? W jaki sposób wpływa on na ludzkie zdrowie?
Co to jest azotan potasu?
Mianem azotanu potasu (E252; inne nazwy to saletra indyjska, czy saletra potasowa) określamy nieorganiczny związek chemiczny należący do grupy azotanów. W stanie naturalnym występuje on jako minerał – nitrokalit. Jego złoża znajdują się w krajach o gorącym i suchym klimacie – Indiach, czy Chinach, skąd dawniej go sprowadzano. Współcześnie azotan potasu jest wytwarzany w wyniku reakcji chemicznej – podwójna wymiana pomiędzy chlorkiem potasu i azotanem sodu. Saletra indyjska ma postać białych lub bezbarwnych kryształów, nie ma zapachu, charakteryzuje się natomiast intensywnym słonym smakiem. Topnieje w temperaturze trzystu trzydziestu czterech stopni Celsjusza. Natomiast w temperaturze czterystu stopni Celsjusza następuje jej rozkład. Azotan potasu znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu – między innymi w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Jego długotrwałe spożywanie może być niebezpieczne dla zdrowia.
Zastosowanie azotanu potasu
Azotan potasu jest związkiem o wszechstronnym zastosowaniu. W przemyśle spożywczym jest wykorzystywany jako konserwant (zapobiega namnażaniu się bakterii) – dodaje się go przede wszystkim do wyrobów mięsnych. Znajdziemy go także w niektórych kosmetykach. Przykładowo w paście do zębów chroni on szkliwo, a dodatkowo stanowi zabezpieczenie przed bakteriami.
Związek ten jest ważnym składnikiem nawozów – stanowi źródło azotu, który jest niezbędny do wzrostu roślin. Wykorzystuje się go w przemyśle pirotechnicznym – jest on potrzebny do produkcji materiałów wybuchowych. Jest on ponadto wykorzystywany do wytwarzania chemikaliów potrzebnych do uzdatniania wody, odczynników chemicznych, substancji myjących, odmrażaczy i środków zapobiegających zamarzaniu.
Azotan potasu jest potrzebny do produkcji glazur, emalii, powłok szkliwnych, a także szkła.
Azotan potasu w żywności
E252 obecny jest w wielu produktach spożywczych. Znajdziemy go między innymi w boczku, szynce, gotowanym mięsie, salami, kiełbasach, marynowanych śledziach i szprotach. Dodaje się go ponadto do niektórych serów (jego zadaniem jest w tym przypadku zapewnienie wyrobom odpowiedniej twardości).
Azotanu potasu dodaje się w celu przedłużenia trwałości żywności i zapobieganiu rozwoju bakterii. Jest wykorzystywany między innymi do peklowania w solance i na sucho. To dzięki temu związkowi sklepowe mięso posiada intensywny różowy kolor.
Czy azotan potasu jest bezpieczny dla zdrowia?
Współcześnie dominuje przekonanie, że azotan potasu w niewielkich ilościach nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Szacuje się, że bezpieczną dawką jest 5 g na każdy kilograma masy ciała. Znaczne przekroczenie tej dawki może spowodować efekty uboczne.
Spożywanie nadmiernych ilości E252 mogą podrażnić błony śluzowe przewodu pokarmowego, a także przyczynić się do zespołu złego wchłaniania. U niektórych osób może on doprowadzić do rozwoju alergii.
Azotan potasu staje się niebezpieczny w momencie, kiedy zostanie przekształcony do azotynów (takiemu przekształceniu ulega około dwadzieścia pięć procent azotanów). W skrajnych wypadkach jego spożywanie może doprowadzić do wystąpienia methemoglobinemii – jest to stan, kiedy hemoglobina traci zdolność do odwracalnego wiązania tlenu. W jego wyniku możemy odczuwać chroniczne zmęczenie, duszności, zawroty i bóle głowy, nadmierną senność, przyspieszenie akcji serca.
Duże dawki azotanu potasu mogą stać się przyczyną uszkodzenia nerek lub anemii. Spożycie od 4 do 30 g tego związku może zakończyć się śmiercią.
