Anemia jest schorzeniem tak powszechnie występującym we współczesnym społeczeństwie, że określa się ją mianem choroby cywilizacyjnej. Jakie czynniki zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania na anemię? Jakie są objawy tej choroby? Jak wygląda proces leczenia?
Czym jest anemia?
Anemia (nazywana również niedokrwistością) to choroba, która objawia się niższymi od przeciętnych wartościami hemoglobiny i erytrocytów. Schorzenie to należy podzielić na trzy kategorie. Pierwsza wynika z nadmiernej utraty krwi, druga jest powiązana z upośledzonym wytwarzaniem erytrocytów. Trzecia kategoria ma związek ze skróconym czasem życia erytrocytów. Najczęstsze objawy anemii to blada skóra, zajady tworzące się w kącikach ust, chroniczne zmęczenie, zbyt długi sen, przyspieszenie akcji serca, niskie ciśnienie tętnicze, bóle w okolicach mostka, a w skrajnych przypadkach także utrata przytomności. Anemia może wystąpić na skutek niedoborów żelaza, niedoborów witaminy B12, niedoborów miedzi lub kwasu foliowego. Leczenie niedokrwistości to najczęściej uzupełnianie żelaza i innych związków, które przyczyniły się do wystąpienia choroby.
Jakie są przyczyny anemii?
Do najczęstszych przyczyn anemii należą niedobory pokarmowe. Jeżeli przez długi czas nie dostarczamy naszemu organizmowi odpowiedniej ilości żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego czy miedzi, prawdopodobnie prędzej lub później czeka nas anemia.
Inną popularną przyczyną tej choroby jest utrata dużej ilości krwi – na przykład podczas obfitych miesiączek. Niedobory pokarmowe mogą być skutkiem ubocznym chorób pasożytniczych lub przyjmowaniem niektórych leków.
Jakie rodzaje anemii wyróżniamy?
Anemia to choroba, która ma wiele twarzy. Najczęstsza odmiana to anemia wynikająca z niedoborów żelaza – pierwiastka niezbędnego do wytwarzania czerwonych krwinek.
Inny rodzaj anemii to choroba wynikająca z niedoboru witamin i minerałów – pojawia się ona, gdy w naszym organizmie brakuje kwasu foliowego, witaminy B12, czy miedzi.
Anemia sierpowata jest chorobą genetyczną polegającą a nieprawidłowej budowie hemoglobiny. Czerwone krwinki u osoby cierpiącej na ten rodzaj anemii mają postać półksiężyców i żyją bardzo krótko.
Anemia aplastyczna to choroba charakteryzująca się zaprzestaniem produkcji nowych erytrocytów przez szpik.
Odmiana anemii towarzysząca chorobom przewlekłym to schorzenie, które pojawia się na skutek zaburzeń produkcji czerwonych krwinek wynikających z innych chorób.
Anemia hemolityczna może być wywołana przez choroby autoimmunologiczne, choroby krwi, a także pasożyty. W tym przypadku krwinki są niszczone znacznie szybciej niż wytwarza je ludzki organizm.
W jaki sposób objawia się anemia?
Objawy anemii są na tyle nieoczywiste, że często zdarza się nam je bagatelizować. Zazwyczaj przypominają one zwykłe przemęczenie, za które zrzucamy odpowiedzialność na bardzo intensywny tryb życia. Warto zdawać sobie sprawę, że nieleczona anemia jest przyczyną niedotleniania komórek, co szczególnie odbija się na funkcjonowaniu naszego mózgu i serca.
Najbardziej charakterystyczne objawy anemii to:
- chroniczne zmęczenie,
- nienaturalnie długi sen,
- i osłabienie.
Co istotne nawet długi wypoczynek nie sprawia, że czujemy się lepiej. Wręcz przeciwnie – często jesteśmy zmęczeni jeszcze bardziej. Mamy ponadto problemy z pamięcią i koncentracją. Inne objawy anemii to zawroty i bóle głowy.
Kiedy cierpimy na anemię, nasza cera i włosy nie są w najlepszej kondycji. Włosy często mają tendencje do przesuszania, wypadają i często się łamią. Cera jest blada – szczególnie widać to na wargach i błonach śluzowych.
Osoby chorujące na anemię często skarżą się na kołatanie serca, mają też większe niż inni skłonności do depresji.
W sytuacji, kiedy anemia jest spowodowana niedoborami kwasu foliowego lub witaminy B12 mogą pojawić się różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne, ospałość, a nawet zaburzenia osobowości.
Diagnozowanie anemii
Jeżeli podejrzewamy, że cierpimy na anemię, powinniśmy wykonać morfologię a także zbadać stężenie żelaza w naszej krwi.
Prawidłowe wartości hemoglobiny (Hb) mogą się nieco różnić w zależności od danego laboratorium. Jednak przyjmuje się, że powinny wynosić: dla kobiet 12–16 g/dl, dla mężczyzn 14–18 g/dl, a dla noworodków 14,5–19,5 g/dl.
Optymalne wartości czerwonych krwinek dla kobiet wynoszą 4,2–5,4 mln/mm3; dla mężczyzn to 4,7–6,2 mln/mm3; z kolei dla noworodków to 6,5–7,5 mln/mm3.
Hematokryt (HCT) to badanie, dzięki któremu można określić jaki procent objętości naszej krwi stanowią czerwone krwinki. Optymalne wartości dla kobiet to 35–47%, dla mężczyzn – 42–52%, a dla dzieci w pierwszych dniach życia to 44–80%.
Jak leczyć anemię?
Leczenie anemii, która wywołana jest niedoborami żelaza leczy się poprzez suplementacje tego pierwiastka. Jeżeli została ona wywołana przez niedobory witamin – poprzez ich suplementację. Bardzo ważna w procesie leczenia jest odpowiednia dieta.
Dieta dla cierpiących na anemię
Jako, że najwięcej przypadków anemii wywołanych jest niedoborami żelaza, bardzo ważne jest dostarczanie tego pierwiastka wraz z pożywieniem. Dużym utrudnieniem jest fakt, że żelazo zawarte w żywności jest słabo przyswajalne (jego przyswajalność poprawia witamina C). Dodatkowo żelazo hemowe, które obecne jest w produktach pochodzenia zwierzęcego jest znacznie lepiej przyswajalne niż żelazo obecne w roślinach.
Bardzo dobrymi źródłami żelaza są mięso – szczególnie dużo jest go w podrobach i wątróbce, rybach, owocach morza. Pokaźne ilości żelaza zawiera soja i przetwory sojowe – na przykład tofu. Znajdziemy je także w:
- fasoli,
- ciecierzycy,
- soczewicy czerwonej,
- natce pietruszki,
- brukselce,
- brokułach,
- pestkach dyni,
- zielonych warzywach liściastych,
- niełuskanym sezamie,
Zawierają je także:
- kakao,
- mąki pełnoziarniste,
- kasza quinoa,
- kasza jęczmienna,
- groch,
- orzechy nerkowca,
- buraki,
- orzechy,
- kasza gryczana,
- kasza jaglana.
Należy mieć świadomość, że niektóre substancje zmniejszają wchłanianie żelaza. Należą do nich błonnik, szczawiany, polifenole, taniny, a także niektóre minerały – szczególnie wapń, miedź i cynk. Wiele z nich ma pozytywny wpływ na nasze zdrowie, dlatego nie należy z nich rezygnować. Warto jednak unikać łączenia ich w jednym posiłku z produktami zawierającymi żelazo.
