Zespół złego wchłaniania to poważna choroba, która nieleczona doprowadza do powolnego wyniszczenia organizmu. Dotyka ona zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jakie są przyczyny i objawy tej dolegliwości? Jak wygląda proces leczenia? Jak powinna wyglądać dieta osoby cierpiącej na zespół złego wchłaniania?
Czym jest zespół złego wchłaniania?
Zespół złego wchłaniania to choroba, która objawia się tym, że ludzki organizm nie jest w stanie przyswoić wszystkich substancji odżywczych, które dostarczane są wraz z pożywieniem. W efekcie prowadzi on do niedożywienia, a w dłuższej perspektywie czasu do wyniszczenia organizmu. Przyczyn zespołu złego wchłaniania może być wiele, dodatkowo mogą być one wrodzone lub nabyte. Objawy nie są jednorodne, gdyż zależą od tego jakich składników odżywczych organizm nie jest w stanie przyswoić. Jednak w wielu wypadkach choroba objawia się zmniejszeniem masy ciała i osłabieniem. W skrajnych wypadkach zespół złego wchłaniania może prowadzić nawet do niepłodności. Strategie leczenia mogą być różne – najczęściej polegają one na uzupełnianiu substancji odżywczych, wprowadzeniu diety eliminacyjnej lub podawanie preparatów zawierających enzymy.
Jakie są przyczyny zespołu złego wchłaniania?
Ludzkie jelito cienkie ma około trzech metrów długości. Znajdują się w nim kosmki jelitowe, które sprawiają, że powierzchnia wchłaniania tego organu może wynosić nawet czterysta metrów kwadratowych. W pierwszym odcinku jelita cienkiego dochodzi do wchłaniania takich substancji jak tłuszcze, cukry, aminokwasy, minerały takie jak żelazo czy wapń. Kolejny odcinek to miejsce, gdzie wchłaniane są aminokwasy i cukry. Ostatnia część jelita cienkiego odpowiada za wchłanianie witaminy B12 i kwasów żółciowych.
Kiedy w jelicie cienkim dochodzi do zaburzeń wchłaniania substancji odżywczych, możemy mówić zespole złego wchłaniania. Jedną z przyczyn tej choroby jest wrodzony brak enzymów trawiennych. Kiedy w organizmie brak jest laktazy, możemy mówić o alaktazji. Niedobór hydroksylazy fenyloalaniny to fenyloketonuria. Niekiedy brak enzymów może być spowodowany przebyciem rozmaitych chorób. Jelito cienkie może również zostać uszkodzone na skutek przyjmowania pewnych leków lub promieniowania. Leki, z którymi wiąże się szczególne zagrożenie to między innymi: neomycyna, cholestyramina, kolchicyna, suplementy zawierające żelazo, leki przeczyszczające, biguanidy, metotreksat, niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Zespół złego wchłaniania jest typowym objawem, który pojawia się po zabiegu zmniejszenia żołądka czy częściowym usunięciu jelita. Na zespół złego wchłaniania często cierpią osoby nadużywające alkoholu. W przypadku osób starszych za rozwój choroby odpowiedzialne są zmiany zanikowe narządów trawiennych.
Inne przyczyny zespołu złego wchłaniania to celiakia, czyli choroba objawiająca się nietolerancją glutenu, stany zapalne jelit, szczególnie choroba Leśniowskiego-Crohna. Problemy z wchłanianiem substancji odżywczych z pożywienia są typowe również dla alergii pokarmowych, infekcji wirusowych, chorób pasożytniczych, infekcji grzybiczych czy wirusowych.
Jak objawia się zespół złego wchłaniania?
Nie możemy mówić o czymś takim jak jednolite objawy zespołu złego wchłaniania. Są one ściśle uzależnione od przyczyny, która wywołała chorobę. Jeżeli dolegliwość przybrała skrajną postać – czyli organizm ma problem z przyswajaniem większości substancji odżywczych, można zaobserwować takie dolegliwości jak utrata masy ciała, biegunki, w tym biegunki tłuszczowe.
Jeżeli w organizmie zaczyna brakować witaminy A pojawiają się problemy ze wzrokiem, na przykład kurza ślepota, światłowstręt, wysychanie spojówek. Pogorszeniu ulega ponadto kondycja skóry, a także włosów i paznokci.
Niedobór żelaza lub kwasu foliowego skutkuje anemią. Długotrwały brak witaminy C w organizmie sprawia, że chorujemy na szkorbut. Braki witamin z grupy B wywołują często poważne w skutkach zaburzenia neurologiczne. Problem z wchłanianiem tłuszczów skutkuje biegunką tłuszczową, automatycznie powoduje także niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Niedobory białka wiążą się ze spadkiem masy ciała, pogorszeniem odporności, w przypadku dzieci powodują zaburzenia wzrostu.
Jeżeli leczenie zespołu złego wchłaniania nie zostanie podjęte w odpowiednim czasie, choroba może przyczynić się nawet do bezpłodności. Częste problemy osób z zespołem złego wchłaniania to kamica nerkowa, osteoporoza, problemy z donoszeniem ciąży, obecność kamieni żółciowych.
Jak wygląda leczenie zespołu złego wchłaniania?
Leczenie zespołu złego wchłaniania to proces złożony. W dużej mierze będzie ono zależne od prawidłowej diagnozy. Niekiedy konieczne będzie stosowanie antybiotyków, które zwalczą stany zapalne jelit, w przypadku kiedy zespół złego wchłaniania jest spowodowany celiakią – konieczna jest dieta eliminacyjna – bezglutenowa.
W większości wypadków leczenie możliwe jest w warunkach domowych. Hospitalizacja jest jednak konieczna, kiedy doszło do znacznego wyniszczenia lub odwodnienia organizmu.
U osób z zespołem złego wchłaniania należy uzupełnić witaminy i minerały, których organizmowi brakuje. W niektórych wypadkach konieczne jest dożylne podawanie białka, żelaza, a także niektórych witamin. U osób z przewlekłym zapaleniem trzustki konieczne jest podawanie enzymów trzustkowych.
