Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) – charakterystyka, przyczyny, objawy, jak leczyć

0

Osoby doświadczające częstych bólów brzucha, wzdęć, niedoborów witamin (bez względu na stosowaną dietę), czy uczucia pełności w żołądku powinny wykonać dokładne badania, gdyż możliwe jest, że cierpią na zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (w skrócie SIBO). Jeszcze do niedawna było to schorzenie stosunkowo rzadkie, jednak obecnie sytuacja ta uległa zmianie. Jakie są przyczyny i objawy tej choroby? Jak leczy się SIBO?

Co to jest SIBO?

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO, dysbakterioza przewodu pokarmowego,  zespół rozrostu bakteryjnego, lub zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego) jest to choroba charakteryzująca się nadmiernym rozrostem flory bakteryjnej (typowej dla jelita grubego) w jelicie cienkim. Jej efektem są między innymi zaburzenia w trawieniu pokarmów i wchłanianiu substancji odżywczych z pożywienia. Przyczyn tego stanu może być wiele. Czasem są to wady w budowie anatomicznej, niekiedy przyczyną są zaburzenia motoryki jelit, osłabienie układu immunologicznego, zespół jelita drażliwego, czy podeszły wiek. Skuteczne leczenie w tym wypadku to takie, które usuwa przyczynę rozrostu bakteryjnego. Niekiedy zalecana jest antybiotykoterapia, często pomaga zmiana diety, innym razem jedynym rozwiązaniem jest zabieg chirurgiczny.

Jakie są przyczyny rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego?

W jelicie cienkim u zdrowego człowieka żyje niewielka ilość bakterii (nie mają one wpływu na pracę jelita, są to bakterie Gram dodatnie). W żołądku nie ma ich prawie wcale. Ich duże ilości znajdują się dopiero w jelicie grubym (zasiedlają je bakterie Gram ujemne, Gram dodatnie, a także beztlenowe).

Rozwój bakterii w jelicie cienkim jest utrudniony, gdyż trafiają tam wydzielane przez żołądek kwasy (wraz z rozdrobnionym pokarmem), a także enzymy wydzielane przez trzustkę (trafiają do dwunastnicy). Pomiędzy jelitem cienkim a jelitem grubym znajduje się zastawka, która chroni przed migracją do jelita cienkiego bakterii, które są w nim zbędne.

W przypadku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego mechanizmy obronne ulegają uszkodzeniu. Flora bakteryjna jelita grubego rozpoczyna kolonizację jelita cienkiego, zaburzając tym samym jego pracę. Po pierwsze – bakterii obserwuje się więcej niż zazwyczaj, po drugie – do jelita cienkiego trafia flora, która nie jest dla niego charakterystyczna. Przyczyn tego stanu rzeczy może być wiele.

SIBO jeszcze do niedawna było schorzeniem dość rzadkim spowodowanym wadami anatomicznymi przewodu pokarmowego lub efektem operacji jelita cienkiego. Nieprawidłowości w budowie anatomicznej jelit to między innymi: przetoki jelitowe, zwężenie jelita, zdwojenie jelita, zespół ślepej pętli (dochodzi do niego po zabiegu operacyjnym polegającym na wytworzeniu ślepo zakończonej pętli jelitowej).

Do przyczyn SIBO zalicza się także zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Może dojść do spowolnienia ruchów jelit, co sprawia, że bakterie nie są wystarczająco szybko przesuwane w stronę jelita grubego. Zaczynają się więc intensywnie namnażać już w jelicie cienkim. Do zaburzeń motoryki jelit może dojść w efekcie: twardziny układowej, neuropatii cukrzycowej, czy zespołu rzekomej niedrożności jelit.

Większe ryzyko rozrostu bakteryjnego ma miejsce w przypadku osłabienia układu odpornościowego, do czego dochodzi na przykład na skutek niedożywienia, AIDS, chorób przewlekłych (które prowadzą do wyniszczenia organizmu). Zagrożeniem są także stany, w których dochodzi do zwiększenia pH soku żołądkowego (może stać się to na skutek operacyjnego leczenia choroby wrzodowej, długotrwałej terapii inhibitorami pompy protonowej).

Na SIBO częściej cierpią osoby w podeszłym wieku, a także chorujący na zespół jelita drażliwego, zapalenie trzustki, niewydolność nerek, chorobę Crohna, czy celiakię.

Jakie są objawy SIBO?

blankJednym z charakterystycznych objawów przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego są biegunki tłuszczowe (kał ze względu na zawartość tłuszczu jest błyszczący, ma bardzo nieprzyjemny zapach, często również unosi się na powierzchni wody), które utrzymują się przez długi czas. Żółć potrzebna jest do trawienia tłuszczów, jednak przy SIBO jest ona rozkładana przez bakterie jelitowe, przez co nie może w stanie spełnić swojej funkcji. Typowe dla tego schorzenia są wzdęcia, bóle brzucha, zaburzenia koordynacji ruchowej. 

Jako, że u chorych stwierdza się niedobory witaminy B12 i żelaza, często chorują oni na anemię. Cierpią również na niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, w efekcie odczuwają wszystkie związane z tą sytuacją objawy (przykładowo niedobory witaminy A powodują pogorszenie się stanu skóry, wzroku, zaburzenia neurologiczne, itp.). Długotrwałe niedobory witaminy D doprowadzają do osteoporozy, osteomalacji, tężyczki, czy krzywicy u dzieci.

Do objawów SIBO zaliczamy neuropatię obwodową, obrzęki (dochodzi do nich na skutek enteropatii z utratą białek), a często też spadek masy ciała.

Objawy są uzależnione od ilości i jakości bakterii zasiedlających jelito cienkie.

Trzeba pamiętać, że u części osób z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego nie są widoczne żadne objawy (może się zdarzyć, że pojawią się one dopiero w późniejszych stadiach rozwoju choroby).

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego – diagnoza

Żeby rozpocząć leczenie SIBO należy je zdiagnozować, co często nie jest zadaniem prostym. Objawy, które towarzyszą SIBO są często typowe także dla innych schorzeń układu pokarmowego. Zespół rozrostu bakteryjnego jelit cienkiego może być pomylony z celiakią, nietolerancjami pokarmowymi, czy zespołem jelita nadwrażliwego.

Do jego zdiagnozowania potrzebne jest wykonanie morfologii krwi obwodowej, zdjęć rentgenowskich jamy brzusznej z kontrastem, badania mikroskopowego kału, badania poziomu albumin we krwi. 

Żeby określić liczbę bakterii namnażających się w jelitach wykonuje się oznaczenie bezpośrednie bakterii pod mikroskopem (konieczne jest włożenie do jelita sondy, przez co wyniki mogą być niemiarodajne). Innym sposobem jest oznaczenie pośrednie polegające na wykonaniu testów oddechowych (badanemu podają się glukozę, która jest chętnie metabolizowana przez bakterie, po czym mierzy się poziom produktów gazowych w wydychanym powietrzu).

Zespół rozrostu bakteryjnego w jelitach – jak wygląda leczenie

Żeby podjąć leczenie SIBO konieczne jest znalezienie przyczyny, która doprowadziła do rozrostu bakteryjnego. Sposób leczenia jest uzależniony właśnie od tego czynnika. Jeżeli choroba jest wywołana przez nieprawidłową budowę anatomiczną, jedynym rozwiązaniem jest zabieg chirurgiczny, który skoryguje ewentualne nieprawidłowości.

blankJeżeli winne są zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, stosowane jest leczenie farmakologiczne. W celu zmniejszania rozrostu bakterii konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii (podaje się antybiotyki, które niszczą bakterie Gram ujemne). W większości przypadków leczenie antybiotykami trwa od tygodnia do dziesięciu dni. Niestety niekiedy zdarza się, że antybiotykoterapia przynosi efekty krótkotrwałe, a choroba po pewnym czasie wraca.

Jako, że SIBO często wiąże się z niedoborami witamin, lekarz może zalecić ich dodatkową suplementację. Niekiedy zredukowanie objawów SIBO jest możliwe dzięki rezygnacji ze spożywania produktów zawierających laktozę.

W chorobie takiej jak zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego duże znaczenie odgrywa dieta. Nie jest ona w stanie doprowadzić do wyleczenia, jednak może znacząco złagodzić objawy.

SIBO – jaką dietę stosować?

Warto zdawać sobie sprawę, że nieprawidłowe odżywianie jest jednym z czynników, który może doprowadzić do zespołu rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim. Osoby, u których zdiagnozowano SIBO powinny wykluczyć z menu, nabiał, zboża, skrobię, węglowodany złożone, a także produkty zasobne w błonnik. Celem jest w tym przypadku ograniczenie spożycia żywności, która mogłaby być pożywką dla bakterii.

Na początku do przygotowywania dań warto jest używać jak najmniejszej ilości produktów. W ten sposób łatwiej będzie nam rozpoznać jaka żywność wywołuje u nas objawy chorobowe.

Wszystkie warzywa i owoce należy obierać ze skórki, pozbawiać pestek. Zaleca się również poddawanie obróbce termicznej.

Dietą, która zazwyczaj zalecana jest przy SIBO jest dieta specyficznych węglowodanów (SCD – specific carbohydrate diet). Dobrym wyborem przy zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego jest protokół dr Siebecker (jest ona jedną z najlepszych specjalistek od leczenia SIBO).

Protokół dr Siebecker zaleca rozpoczęcie kuracji od wprowadzenia diety SCD, a następnie rozszerzenie jej o produkty, które mało lub średnio fermentują. Poszczególne produkty należy wprowadzać do menu stopniowo.

Dopuszczalne jest spożywanie większości warzyw, ograniczonych ilości pestek i orzechów, czy niektórych owoców. Odpowiednim wyborem będzie również dobrej jakości mięso i ryby. Można jeść także sery długo dojrzewające, jajka, a także masło (koniecznie prawdziwe, w żadnym wypadku nie powinno się zastępować go margaryną).

Inne produkty dopuszczalne przy SIBO to domowej produkcji majonez i śmietana, soczewica, ocet winny i ocet jabłkowy.

Zaleca się jedzenie niewielkich posiłków, najlepiej co trzy godziny. W żadnym wypadku nie można się przejadać – jedzenie nie powinno zalegać w przewodzie pokarmowym. Unikamy żywności wysoko przetworzonej, alkoholu, słodzonych soków i napojów gazowanych, napojów energetycznych.

SIBO – jakie zioła mogą nam pomóc?

Leczenie zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego można wspomagać niektórymi ziołami (zdaniem pewnych osób zioła są skuteczne w takim samym stopniu co antybiotykoterapia). Szczególnie pomocne mogą okazać się ekstrakty z korzenia barbery indyjskiej, ekstrakty z berberyny, melisa, olejek z oregano, imbir lekarski, skrzyp polny, liście oliwki, tymianek właściwy, koper ogrodowy, rabarbar lekarski, lebiodka pospolita, krwawnik pospolity, imbir lekarski, wyciąg z tarczycy bajkalskiej, ekstrakt z kociego pazura, kwas laurynowy, czy ekstrakt z piołunu.

4.8/10 - (5 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here