Zespół nocnego jedzenia jest to zaburzenie, z powodu którego cierpi wiele kobiet (rzadziej mężczyzn) na całym świecie. Nie należy go bagatelizować, gdyż niepodjęcie leczenia w odpowiednim czasie może doprowadzić do rozwoju otyłości. Czym jest zespół nocnego jedzenia? Jakie są jego przyczyny i objawy? Jak przebiega proces leczenia osoby cierpiącej na zespół nocnego jedzenia?
Co to jest zespół nocnego jedzenia?
Zespół nocnego jedzenia (NES, night eating syndrome) jest to zaburzenie odżywiania, które dotyka nawet dwóch procent ludzi na całym świecie. Dotyczy on zarówno osób szczupłych, jak i tych zmagających się z nadprogramowymi kilogramami. NES na tym, że osoba zdrowo odżywiająca się przez cały dzień, nocą zaczyna spożywać ogromne ilości pokarmów. W godzinach wieczornych traci ona kontrolę nad tym co i w jakich ilościach je (choć zazwyczaj zdaje sobie sprawę, że to robi). Charakterystycznym jest, że zespół nocnego jedzenia dotyka przede wszystkim kobiet. NES może współistnieć z innymi zaburzeniami odżywiania (takimi jak na przykład bulimia, czy anoreksja). Leczenie tego schorzenia wymaga współpracy psychoterapeuty i dietetyka.
Zespół nocnego jedzenia – przyczyny
NES może mieć wiele przyczyn. Należy do nich zaliczyć między innymi nieumiejętność radzenia sobie ze stresem. Jedzenie może być w takim przypadku sposobem na odreagowanie napięcia psychicznego.
U osób cierpiących na NES zaobserwowano obniżanie się poziomu serotoniny w ciągu dnia, a także wyższy poziom greliny (jest to hormon odpowiadający za uczucie łaknienia).
W przypadku wielu osób mających problem z nocnym podjadaniem, można stwierdzić podobne zachowania u innych członków rodziny. Trudno jednak stwierdzić, czy większą rolę odgrywają tu czynniki genetyczne, czy jest to po prostu kopiowanie schematów zachowań.
Ludzie zmagający się z NES często cierpią na zaburzenia nastroju. Cechą wspólną dla wielu z nich jest wieloletnie stosowanie diet odchudzających, brak akceptacji własnego ciała, nuda. Osoby z NES często w dzieciństwie były zaniedbywane przez rodziców. Ci nie tylko nie poświęcali im wystarczającej uwagi, ale popełniali wiele błędów żywieniowych.
Do wystąpienia zespołu nocnego podjadania mogą przyczynić się schorzenia, które powodują fragmentację snu. Zaliczamy do nich między innymi zespół niespokojnych nóg, zespół okresowych ruchów kończyn, bezdech senny, objawy po odstawieniu papierosów, alkoholu, kawy, czy narkotyków.
Warto zdawać sobie sprawę, że prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu nocnego jedzenia może zwiększyć przyjmowanie niektórych leków.
Co ciekawe znaczną grupę cierpiących na NES stanowią osoby pochodzące z krajów śródziemnomorskich, które na co dzień odżywiają się bardzo zdrowo.
W jaki sposób objawia się zespół nocnego jedzenia?
Najbardziej charakterystycznym objawem NES jest niekontrolowane jedzenie w nocy. U wielu osób nawet połowa jedzenia spożywanego w ciągu doby jest konsumowana po godzinie dziewiętnastej. Takie osoby często rezygnują z jedzenia śniadań, a po pierwszy posiłek sięgają nawet kilka godzin po przebudzeniu.
Typowym objawem jest budzenie się kilka razy w ciągu nocy. Osoba z NES jest w stanie wstać nawet sześć razy w ciągu nocy i za każdym razem sięgnąć po przekąskę. Co więcej takie bezsenne noce zdarzają się przynajmniej trzy razy w ciągu tygodnia.
Osoby cierpiące na zespół nocnego jedzenia wybierają określone typy produktów – przede wszystkim takie, które zawierają duże ilości tłuszczów i węglowodanów. Bardzo często zdarza się, że są to produkty, których dana osoba nie zjadłaby w ciągu dnia (rekompensuje to sobie w nocy, kiedy mechanizmy kontroli słabną). Poszczególne porcje jedzenia objętościowo są zazwyczaj takie jak w dzień, z tą różnicą, że chory je częściej.
NES sprawia, że cierpiąca na niego osoba traci kontrolę nad jedzeniem, co w dłuższej perspektywie czasu może skutkować zwiększeniem masy ciała. Charakterystyczne jest, że nocne jedzenie nie sprawia przyjemności. Osoba cierpiąca na NES może nawet odczuwać wstyd z powodu swojego postępowania, jednak samodzielnie nie jest w stanie zapanować nad swoimi nawykami żywieniowymi. Odczuwa on silny wewnętrzny przymus jedzenia w nocy.
Typowe dla NES jest obniżenie nastroju w ciągu dnia, a także stany depresyjne wieczorami. Chory może starać się ukrywać fakt, że je w nocy.
W niektórych przypadkach osoba cierpiąca na zespół nocnego jedzenia nie pamięta co robiła w nocy.
Należy pamiętać, że nie każda osoba, która je w nocy ma problem z zespołem nocnego jedzenia. Często odżywianie się w niestandardowych porach jest spowodowane stylem życia, a także przyzwyczajeniami (jeżeli dany człowiek pracuje lub pracował w nocy).
Jak leczyć zespół nocnego jedzenia?
Zespół nocnego jedzenia nie jest łatwy do wyleczenia. Pierwszy przypadek NES został opisany w 1951 roku. Pierwszy przypadek wyleczenia z NES opisano dopiero w 2003 roku. Leczenie polega na uczeniu chorego zasad prawidłowego żywienia. Nie obejdzie się również bez psychoterapii – pacjent powinien uświadomić sobie źródła problemu. W przypadku leczenia tego schorzenia wykorzystuje się niekiedy leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, nasenne i uspokajające.
Pomocna może okazać się zmiana stylu życia. Przykładowo wprowadzenie do planu dnia może ułatwić zasypianie i poprawić jakość snu.
