Zespół metaboliczny to schorzenie opisywane już w siedemnastym wieku, z którym współcześnie spotykamy się coraz częściej. Jest on charakterystyczny szczególnie dla krajów wysokorozwiniętych. Nie należy go bagatelizować, gdyż mogą się z nim wiązać niebezpieczne powikłania. Czym jest zespół metaboliczny? Jakie są jego przyczyny i objawy? Jak leczyć to schorzenie?
Czym jest i jak objawia się zespół metaboliczny?
Mianem zespołu metabolicznego (nazywanego też zespołem X) nie określamy jednej choroby, a zespół czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania na choroby cywilizacyjne. Często stwierdza się go już u dzieci i młodzieży. O zespole metabolicznym możemy mówić, kiedy u danej osoby występuje otyłość brzuszna (umownie przyjmuje się, że u kobiet oznacza ona obwód w pasie równy bądź większy niż osiemdziesiąt osiem centymetrów, u mężczyzn z kolei równy lub większy niż sto dwa centymetry). Inny czynnik, który bierzemy pod uwagę podczas diagnozowania zespołu metabolicznego to stężenie cholesterolu HDL – u kobiet wynosi ono: ≤50mg, u mężczyzn: ≤40mg. Kolejną cechą osoby z zespołem metabolicznym jest wysokie ciśnienie – przekracza ono 130/85 mm/Hg (ewentualnie dana osoba leczy się na nadciśnienie). Również poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki (na czczo równy lub wyższy 100 mg/dl). Poziom trójglicerydów we krwi także przekracza normę (równy lub wyższy 150 mg/dl). Powyższe wartości zostały podane przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną. Nieleczony zespół metabolicznych może doprowadzić do wielu niebezpiecznych powikłań – w tym również udarów mózgu i zawałów serca.
Jakie są przyczyny zespołu metabolicznego?
Zgodnie z danymi statystycznymi zespół metaboliczny znacznie częściej występuje w krajach wysoko rozwiniętych. Możemy więc z dużym prawdopodobieństwem wnioskować, że do jego wystąpienia przyczynia się dieta i styl życia mieszkańców takich państw. Głównymi problemami ich mieszkańców są siedzący tryb życia i spożywanie ogromnych ilości żywności wysoko przetworzonej. Obecnie uważa się, że w Polsce zespół X dotyczy nawet dwudziestu procent populacji (dla porównania w Stanach Zjednoczonych jest to trzydzieści dwa procent). Schorzenie to nieco częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Ryzyko jego wystąpienia rośnie wraz w wiekiem.
Epidemia osób cierpiących na zespół metaboliczny może być zakodowana w ludzkich genach. Pierwotny człowiek nie miał stałego dostępu do pożywienia. Kiedy polowanie zakończyło się sukcesem, miał tendencję do najadania się na zapas. Nie szkodziło mu to, gdyż szybko rozpoczynał się okres głodu, podczas którego nagromadzona tkanka tłuszczowa była spalana. Warunki życia naszych przodków również były mniej wygodne, co wymagało od nich dużej aktywności fizycznej.
Życie ludzi w krajach wysoko rozwiniętych znacznie się zmieniło. Mamy stały, nieograniczony dostęp do żywności, a jednocześnie wielu z nas ma skłonność do najadania się na zapas. Okres głodu nie nadchodzi jednak, a tkanka tłuszczowa nie ulega spalaniu. Co więcej mamy możliwość ograniczyć aktywność fizyczną do minimum. Wielu z nas ma siedzącą pracę, do której dojeżdża codziennie samochodem lub autobusem. Wolny czas bardzo często spędzamy przed telewizorem lub ekranem komputera. Wszystko to sprawia, że zaczynamy tyć.
Jak leczyć zespół metaboliczny?
W przypadku zespołu metabolicznego zdecydowanie lepiej sprawdza się profilaktyka niż samo leczenie. Możemy uniknąć wielu poważnych chorób, jeżeli nie będziemy unikać regularnej aktywności fizycznej, a także zdecydujemy się na stosowanie diety opartej na wysokiej jakości, nieprzetworzonych produktach.
Jednak jak często się zdarza – jesteśmy mądrzy po szkodzie i interesujemy się leczeniem zespołu metabolicznego, kiedy problem ten już nas dotyczy. Jeżeli nasz stan jest naprawdę poważny, zmiana stylu życia może okazać się niewystarczająca. W takich sytuacjach często nie jesteśmy w stanie obejść się bez leczenia farmakologicznego. Przynajmniej przez jakiś czas powinniśmy przyjmować leki regulujące poziom cukru we krwi i zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę, leki na nadciśnienie, leki, które obniżą poziom złego cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
Oczywiście samo leczenie farmakologiczne nigdy nie zastąpi nam zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej. Z tego względu powinniśmy starać się powoli wprowadzać je do naszego życia.
Warto zdawać sobie sprawę, że po latach złych przyzwyczajeń, bardzo ciężko jest jednego dnia zmienić styl życia. Wprowadzenie aktywności fizycznej u osób otyłych jest jak najbardziej wskazane, jednak musimy zdawać sobie sprawę, że wiąże się z pewnym ryzykiem. Zdecydowanie nie należy stawiać sobie poprzeczki zbyt wysoko. Jeżeli do tej pory prowadziliśmy całkowicie siedzący tryb życia, zacznijmy od krótkich spacerów. Sesja aerobiku mogłaby się skończyć kontuzją. Z czasem, kiedy nasz organizm zaczyna się przyzwyczajać do ruchu, możemy próbować nowych form aktywności.
Podobnie z dietą – wprowadzenie zbyt radykalnych zmian dla wielu osób może być zniechęcające.
