Zaćma (katarakta) – charakterystyka, przyczyny, objawy, jak leczyć zaćmę

0

Zaćma to poważna choroba, która jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty. Szacuje się, że dotyka ona ponad 20 milionów ludzi na całym świecie. Czym dokładnie jest zaćma? Jakie są przyczyny i objawy tego schorzenia? Jak przebiega leczenie zaćmy? Jak wygląda postępowanie dietetyczne przy zaćmie?

Co to jest zaćma?

Zaćma (znana również jako katarakta) jest to choroba degeneracyjna lub wrodzona, której konsekwencją jest zmętnienie soczewki. Objawia się ona powstawaniem plamek lub całych zmętniałych obszarów na soczewce oka. Im większe jest zmętnienie, tym większy spadek ostrości widzenia u chorego. Zaćma występuje częściej u kobiet, a także osób, które ukończyły sześćdziesiąty rok życia. Na powstawanie zaćmy może mieć wpływ wiele czynników. Choroba rozwija się zazwyczaj przez wiele lat. Często zdarza się, że w pierwszych fazach choroby jej symptomy nie są zauważalne, dlatego łatwo o jej przeoczenie. Zaćma może być obustronna lub jednostronna. Chorobę można leczyć operacyjnie. W profilaktyce zaćmy zaleca się stosowanie diety bogatej w antyoksydanty.

Przyczyny zaćmy

Należy podkreślić, że przyczyny zaćmy nie są jednorodne. W przypadku zaćmy wrodzonej duży wpływ na zachorowanie ma genetyka. Szacuje się, że nawet jedna trzecia przypadków zaćmy wrodzonej ma podłoże genetyczne. Do rozwoju tego typu choroby mogą przyczynić się również aberracje chromosomowe, schorzenia gałki ocznej (na przykład odwarstwienie siatkówki, brak tęczówki, zapalenie błony naczyniowej), zakażenia wewnątrzmaciczne (na przykład wirus różyczki, półpaśca, opryszczki, polio), niska masa urodzeniowa noworodka, zaburzenia metaboliczne (niedobór galaktokinazy, galaktozemia, zespół Lowe’a), czynniki toksyczne w pierwszym trymestrze ciąży.

Z kolei przyczynami zaćmy wtórnej mogą być urazy gałki ocznej, guzy wewnątrzgałkowe, cukrzyca, zapalenie rogówki, zapalenie błony naczyniowej, jaskra, niedoczynność przytarczyc, ciężka krótkowzroczność, zapalenie twardówki, atopowe zapalenie skóry (mówimy wówczas o zaćmie atopowej), ekspozycja na promieniowanie podczerwone, a także przyjmowanie niektórych leków.

Warto zdawać sobie sprawę, że choroba u każdego może przebiegać zupełnie inaczej.

Zaćma – jakie są objawy choroby?

Często zdarza się nam zbagatelizować objawy zaćmy, gdyż w wielu przypadkach rozwijają się one powoli przez długie lata. Jeżeli mamy do czynienia z łagodnym przebiegiem choroby, objawy mogą być niezauważalne.

Typowym objawem zaćmy są: 

– nieostre widzenie,

– charakterystyczne olśnienie przy patrzeniu na źródło światła (wynika ono z rozszczepienia promieni świetlnych na zmętnieniach soczewki),

– zmniejszenie intensywności i wyrazistości postrzeganych kolorów (jasne kolory mogą wydawać się znacznie ciemniejsze),

– przymglone widzenie,

– problemy w ocenie odległości,

– zez (u dzieci),

– problemy z poruszaniem się (u osób starszych),

– podwójne widzenie,

– efekt aureoli przy patrzeniu na źródła światła,

– znaczne upośledzenie widzenia (może się zdarzyć, że osoba cierpiąca na zaćmę jest jedynie w stanie odróżnić dzień od nocy),

– całkowita ślepota (w skrajnych wypadkach).

W przeciwieństwie do innych wad wzroku zaćmy nie da się skorygować przy pomocy okularów lub soczewek kontaktowych.

Jak wygląda leczenie zaćmy?

blankŻeby stwierdzić występowanie zaćmy starczej konieczna jest diagnostyka w formie badania oka w lampie szczelinowej. Lekarz podaje pacjentowi preparat, który doprowadza do powiększenia źrenicy, co pozwala na wykrycie zmian w postaci zmętniałej soczewki. Na podstawie stopnia zmętnienia soczewki można stwierdzić, czy zaćma ma charakter początkowy, czy dojrzały.

W przypadku wczesnej diagnozy zaćmę starczą można leczyć lekami przeciwkataraktowymi (są one dostępne w postaci kropli). Jeżeli choroba jest już w zaawansowanej fazie rozwoju, jedynym sposobem na jej wyleczenie jest operacja (ma ona na celu usunięcie zmętniałej soczewki i wszczepienie na jej miejsce soczewki sztucznej). Ważne jest, żeby operację zaćmy przeprowadzić możliwie jak najwcześniej. Z przeciwnym wypadku ryzykujemy, że choroba doprowadzi do nieodwracalnych zmian i w konsekwencji do utraty wzroku.

Współcześnie najpopularniejszym zabiegiem usuwania zaćmy jest fakoemulsyfikacja. Charakteryzuje się ona niewielkim (maksymalnie 3-milimetrowym) nacięciem rogówki, przez które wprowadzana jest sonda. Przy pomocy ultradźwięków rozbija ona zmętniałą soczewkę, która jest następnie wysysana z oka. Kolejnym krokiem jest wprowadzenie w miejsce usuniętej soczewki naturalnej – soczewki sztucznej (jest ona w stanie sama się rozwinąć i przyjąć odpowiedni kształt). Dużym atutem tego zabiegu jest fakt, że trwa on jedynie około piętnastu minut i nie wymaga hospitalizacji.

Jeszcze nowszą metodą leczenia katarakty jest femtofakoemulsyfikacja, czyli leczenie laserowe. Jego przebieg jest następujący: przy użyciu lasera wykonuje się w rogówce dwa niewielkie otwory. Wprowadza się przez nie odpowiednie narzędzia, które oddzielają soczewkę od innych tkanek i rozbijają ją. Następnie chora soczewka jest usuwana, a na jej miejsce wprowadzona zostaje nowa – wykonana z materiałów syntetycznych.

Niezależnie od wybranej metody, po operacji nie ma konieczności zakładania szwów – ciśnienie wewnąrzgałkowe powoduje, że rana sama szybko i szczelnie się zamyka.

Operacja zaćmy może być wykonana tylko raz (sztuczna soczewka ma służyć choremu przez całe życie). Zdarza się (choć bardzo rzadko), że pojawiają się powikłania pooperacyjne, które mogą nawet stanowić zagrożenie dla życia. Zaliczamy do nich na przykład krwotok do wnętrza gałki ocznej. Efektem ubocznym operacji może być również częściowe zmętnienie tylnej torebki soczewki (osoba chora ma wrażenie zamglenia obrazu jak przed operacją, problem ten można jednak szybko rozwiązać wykonując laserem otwór w zmętniałej torebce).

Przez pierwsze cztery tygodnie po operacji usunięcia zaćmy pacjent musi przyjmować krople z antybiotykiem i steroidami. Dodatkowo ważne jest, żeby przez trzy miesiące po zabiegu unikać aktywności fizycznej.

Przeciwwskazania do operacji zaćmy

Należy zdawać sobie sprawę, że nie u każdego można przeprowadzić operację zaćmy. Przeciwwskazaniami do wykonania tego zabiegu mogą być: ogólny zły stan zdrowia, choroby metaboliczne (zaliczamy do nich między innymi cukrzycę), odwarstwienie siatkówki, patologiczne zmiany w dnie oka, alergie, infekcje wirusowe, stany zapalne w organizmie, jaskra, schorzenia dermatologiczne (jak choćby trądzik), padaczka, drgawki, stożek rogówki, opadanie powiek, ciąża, okres karmienia piersią, menstruacja.

Zalecenia dietetyczne przy zaćmie

Warto zdawać sobie sprawę, że odpowiednia dieta jest w stanie opóźnić (a niekiedy nawet zahamować) występowanie zmian degeneracyjnych w soczewce oka. W profilaktyce zaćmy zaleca się stosowanie diety bogatej w antyoksydanty. Menu powinno się również charakteryzować ograniczoną zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans.

blankProduktami bogatymi w antyoksydanty są przede wszystkim warzywa i owoce. Znajdziemy w nich również duże ilości witamin C i E, karotenoidów (dla naszych oczu szczególnie cenne są luteina, zeaksantyna i beta-karoten), flawonoidów. W menu osoby, która chce przeciwdziałać zaćmie nie może zabraknąć również produktów zawierających witaminy z grupy B.

Warzywa i owoce warto włączać do każdego posiłku. Jednocześnie owoce spożywamy w ilościach mniejszych niż warzywa. Im bardziej różnorodne produkty będziemy spożywać, tym większej ilości cennych substancji dostarczymy naszemu organizmowi.

Pamiętajmy, żeby do warzyw dodawać odrobinę zdrowego tłuszczu. Jest on niezbędny do przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

4.7/10 - (2 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here