Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba, która dotyka przede wszystkim ludzi młodych pomiędzy dwudziestym a czterdziestym rokiem życia. Współczesna medycyna nie jest w stanie wskazać jednoznacznie na jej przyczyny, co sprawia, że trudno jest mówić o pełnym wyleczeniu. Czym jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego, jakie są potencjalne przyczyny i objawy tej choroby? Na czym polega proces leczenia?
Czym jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG)?
Mianem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego określamy chorobę o podłożu autoimmunologicznym, która daje niespecyficzne objawy. Chorują na nią przede wszystkim ludzie od dwudziestego do czterdziestego roku życia (niestety diagnozowana jest coraz częściej u młodzieży w wieku szkolnym i dzieci). Do typowych objawów tej choroby zaliczamy biegunki i krwawienie z odbytu. WZJG to schorzenie, którego nie jesteśmy obecnie w stanie wyleczyć w stu procentach – ma skłonność do nawrotów. Leczenie polega przede wszystkim na podejmowaniu działań, które będą zapobiegać reemisji, a także chronić pacjenta przed konsekwencjami choroby (może ona doprowadzić nawet do nowotworów). W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego bardzo ważne jest stosowanie odpowiedniej diety.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – jakie są przyczyny choroby
Niestety nie nie możemy obecnie ze stuprocentową pewnością powiedzieć jakie są przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Lekarze przypuszczają, że może mieć ona podłoże genetyczne (jeżeli ktoś w naszej rodzinie chorował już na WZJG istnieje duże prawdopodobieństwo, że objawy wystąpią także i u nas. Do przypuszczalnych przyczyn zalicza się także stosowanie nieodpowiedniej diety (opartej na żywności wysoko przetworzonej, w szczególności na daniach typu fast-food), infekcje jelit, zaburzenia metabolizmu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, nieprawidłowy skład mikroflory bakteryjnej w jelitach.
Bardzo prawdopodobne jest, że WZJG spowodowane jest nieprawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego – w pewnych sytuacjach z nieznanych nam przyczyn zaczyna on reagować na czynniki, które dla zdrowego człowieka są neutralne. Po prostu organizm zamiast walczyć z patogenami atakuje sam siebie, co doprowadza do tragicznych konsekwencji. Układ odpornościowy pod wpływem fałszywego alarmu wytwarza stan zapalny w trakcie którego dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita grubego.
Być może WZJG nie jest wywołane jednym czynnikiem, a kilkoma. Coraz więcej lekarzy przypuszcza, że jest to efekt połączenia czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych.
Jakie są objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Do najbardziej charakterystycznych objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego zaliczamy krwawienia z odbytu. Stwierdza się je już w początkowych etapach rozwoju choroby. Występują one nawet u dziewięćdziesięciu procent osób dotkniętych WZJG. Bardzo powszechne są również biegunki z domieszką krwi (ilość wypróżnień może dochodzić nawet do dwudziestu razy w ciągu doby).
Ludzie zmagający się z WZJG skarżą się na bolesne parcie na stolec, silne bóle brzucha, a także wydalanie dużych ilości śluzu i ropy.
Przebieg choroby ma charakter indywidualny. U części osób jest on łagodny. Objawy mogą powracać jedynie raz w roku, czasem raz na kilka lat. Zdarza się także, że nawroty są bardzo częste, a przebieg schorzenia ostry (w bardzo ciężkich przypadkach konieczne jest przewiezienie chorego do szpitala).
U wielu chorych stwierdza się zmniejszenie apetytu, czego naturalną konsekwencją jest utrata (często nadmierna) masy ciała. Typowe jest ogólne osłabienie organizmu, gorączka lub stany podgorączkowe. Utrata dużej ilości krwi sprawia, że wzrasta zagrożenie anemią z powodu niedoborów żelaza. Niedożywienie raczej w przypadku tej choroby nie występuje, gdyż większość składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu wchłania się wcześniej, bo w jelicie cienkim.
Do ciężkich konsekwencji wrzodziejącego zapalenia jelita grubego zaliczamy także obrzęki i bóle stawów, osteoporozę, kamicę nerkową, zapalenie dróg żółciowych, powikłania naczyniowe, wrzodziejące zapalenie skóry, rumień guzowaty. Może dojść nawet do rozdęcia okrężnicy (wywołuje ono drastyczne obniżenie ciśnienia tętniczego, a także zaburzenia świadomości). Należy stawać sobie sprawę, że nieleczone wrzodziejące zapalenie jelita grubego może przerodzić się w nowotwór.
Jak wygląda leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
WZJG daje objawy, które są niespecyficzne, dlatego w celu jego potwierdzenia wykonuje się badania laboratoryjne kału i krwi, USG, badania radiologiczne, a przede wszystkim kolonoskopię z biopsją.
Współcześnie nie ma jeszcze sposobu na całkowite wyleczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (jest to niemożliwe, gdyż nie znamy nawet przyczyn choroby). Konieczna jest farmakoterapia. Chorym podaje się między innymi aminosalicylany (są one cenione, gdyż wydłużają okres bezobjawowego przebiegu choroby, a także zmniejszają prawdopodobieństwo pojawienia się zmian nowotworowych). Jedyną ich wadą wydaje się fakt, że nie są skuteczne w najcięższych przypadkach. Wówczas lekarze przepisują pacjentom glikokortykosteroidy (ich działanie polega na bardzo silnym hamowaniu stanów zapalnych; niestety leki te nie są wolne od efektów ubocznych). Kolejnymi farmaceutykami, które podaje się w przypadku zdiagnozowania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są leki immunosupresyjne. Ich zadaniem jest tłumienie nieadekwatnych reakcji układu immunologicznego.
Chory na WZJG jest narażony na niedobory witamin i minerałów, dlatego lekarz może zalecić okresową ich suplementację (jest to wskazane zwłaszcza podczas częstych biegunek). Ponadto wskazane jest przyjmowanie prebiotyków i probiotyków, a także kwasów tłuszczowych omega-3 (charakteryzują się one silnym działaniem przeciwzapalnym i w odróżnieniu od leków nie powodują skutków ubocznych).
Szansą dla osób, u których zawiodły wszystkie metody leczenia są leki biologiczne.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – polecane zioła
W sytuacji, gdy objawy WZJG nie są zbyt dokuczliwe, można pomyśleć o stosowaniu ziół. Cieszą się one coraz większą popularnością, gdyż w przeciwieństwie do wielu leków podawanych w przypadku tego schorzenia nie powodują one efektów ubocznych. Jednocześnie należy pamiętać, ze działanie mieszanek ziołowych jest łagodne i nie przyniesie ulgi w szczególnie ciężkich przypadkach.
Należy pamiętać, że w przypadku leczenia konwencjonalnego stosowanie ziół należy uzgodnić z lekarzem. Choć są one uważane za bezpieczne, mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami.
Do ziół, które mogą pomóc w łagodzeniu dolegliwości jelitowych zaliczamy między innymi arcydzięgiel, kozłek lekarski, prawoślaz, porost islandzki, kłącze perzu, kwiat lawendy, czy liść podbiału. Jeżeli nie mamy wiedzy o ziołach unikajmy samodzielnego tworzenia mieszanek ziołowych (ważne w nich jest nie tylko użycie konkretnych ziół, ale też połączenie ich w odpowiednich proporcjach).
Dieta przy WZJG
Lekarze przekonują, że dieta nie może wyleczyć wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, może natomiast zredukować przykre objawy choroby. Zazwyczaj chorym zaleca się stosowanie wysokoenergetycznej diety o zmniejszonej zawartości tłuszczu, a większej ilości białka (wybieramy białko pełnowartościowe, czyli takie które znajduje się w mięsie, rybach, jajach, a także przetworach mlecznych).
Bardzo ważne jest też, żeby była ona lekkostrawna (konieczne jest oszczędzanie chorych jelit), dlatego błonnik należy ograniczyć w niej do minimum.
Jako, że u większości ludzi cierpiących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego stwierdza się niedokrwistość (jest ona wynikiem krwawienia z odbytu), konieczne jest spożywanie produktów bogatych w żelazo (duże jego ilości znajdziemy w podrobach i czerwonym mięsie), a także kwas foliowy.
Jeżeli chory dobrze reaguje na mleko i jego przetwory, a także na owoce – nie ma potrzeby ich ograniczać. Istotne jest, żeby dieta dostosowana była do indywidualnych potrzeb konkretnego pacjenta.
W przypadku większości osób zaleca się spożywanie od pięciu do sześciu niewielkich posiłków dziennie w stałych odstępach czasu.
Niewskazana jest żywność wysoko przetworzona, produkty smażone i wędzone, napoje gazowane, alkohol, mocna kawa i herbata, a także wszelkiego rodzaju słodycze. Osoby chorujące na wrzodziejące zapalenie jelita grubego powinny wyrobić sobie nawyk czytania etykiet – często nie zdajemy sobie sprawy, że nasze ulubione produkty spożywcze zawierają dodatki mogące wzmagać stany zapalne jelit.
W przypadku WZJG bardzo ważne jest obserwowanie swojego organizmu. Często zdarza się, że choroba wraca na skutek zmian w diecie, leczenia antybiotykami, stosowania leków przeciwbólowych, czy stresu.
