Kiedy czujemy się zdenerwowani, senni, mamy kłopoty z koncentracją, a nawet stany lękowe często sięgamy po leki poprawiające nastrój, usypiające, uspokajające, czy przeciwdepresyjne. Często nie przyjdzie nam nawet do głowy, że nasz stan jest spowodowany niedoborem witamin z grupy B. Co gorsza zdarza się nawet, że lekarze lekką ręką przepisują swoim pacjentom leki, które powodują wiele efektów ubocznych, zamiast sprawdzić, czy nie występują u nich niedobory tych witamin. W jaki sposób poszczególne witaminy z grupy B wpływają na ludzki układ nerwowy?
Witamina B1
Witamina B1, nazywana także tiaminą jest niezbędna do powstawania osłonek mielinowych. Do jej zadań należy zabezpieczenie komórek nerwowych przed uszkodzeniami, a także zapewnienie dobrej jakości neurotransmisji. Kiedy w naszym organizmie brakuje tiaminy, często cierpimy na zaburzenia pamięci. W przypadku, gdy jej niedobory utrzymują się przez dłuższy czas wzrasta prawdopodobieństwo zachorowania na choroby neurodegeneracyjne (na przykład na chorobę Alzheimera).
Jednym z zadań tiaminy jest hamowanie aktywności esterazy acetylocholinowej (jest to enzym rozkładające acetylocholinę – jeden z najważniejszych neuroprzekaźników).
Spożywanie większych ilości żywności zawierającej witaminę B1 (lub w ostateczności suplementacja tej witaminy) sprawia, że mamy więcej energii, poprawia się nasza koncentracja. Udowodniono ponadto, że witamina B1 przyspiesza czas reakcji.
Tiamina nazywana jest niekiedy witaminą przeciwstresową, gdyż w znacznym stopniu zwiększa naszą odporność na stres. Kiedy mamy jej odpowiednią ilość znacznie lepiej radzimy sobie ze stresującymi sytuacjami. Poprawia ona nasze ogólne samopoczucie.
O tiaminie powinny pamiętać również kobiety mające problem z negatywnymi objawami napięcia przedmiesiączkowego. Witamina B1 może redukować skutki PMS nawet o trzydzieści pięć procent.
Witamina B2
Witamina B2 (ryboflawina) to kolejna witamina, bez której prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego jest niemożliwe. Wiemy, że bierze ona udział w syntezie neuroprzekaźników, jest ona składnikiem enzymów, które regulują pracę układu nerwowego. Dostarczanie odpowiednich ilości ryboflawiny do naszego organizmu skutkuje zwiększoną produkcją serotoniny, noradrenaliny i acetylocholiny.
Ryboflawina może być bardzo pomocna w walce z depresją. Badania osób cierpiących na tę poważną chorobę jednoznacznie wskazują na niedobory tiaminy. Choć suplementacja witaminy B2 nie rozwiąże wszystkich naszych problemów, może pomóc w redukcji objawów depresji (jednocześnie należy podkreślić, że taka sytuacja ma miejsce w przypadku kobiet, a podobnego działania nie obserwuje się u mężczyzn). Uważa się, że ryboflawina może zapobiegać depresji poporodowej.
Istnieją badania, które sugerują, że suplementacja witaminy B2 może zapobiegać atakom migreny u osób dorosłych (jednocześnie nie zauważono podobnej właściwości w przypadku dzieci).
Witamina B3
Witamina B3 (nazywana również niacyną) wspomaga produkcję dopaminy w komórkach nerwowych. Ma ona bardzo pozytywny wpływ na nasze zdolności poznawcze (a to między innymi dzięki temu, że zmniejsza umieralność komórek nerwowych).
Współcześnie dysponujemy badaniami dowodzącymi, że witamina B3 poprawia nastrój i łagodzi zaburzenia lękowe. Niedobory niacyny mogą zwiększać prawdopodobieństwo pojawienia się stanów depresyjnych.
Jako, że witamina B3 chroni komórki nerwowe przed umieraniem, może skutecznie przeciwdziałać rozwojowy chorób neurodegeneracyjnych. Jest ona bardzo ważnym elementem profilaktyki choroby Alzheimera (u chorych stwierdza się widoczną poprawę funkcjonowania układu nerwowego).
Niacyna może być pomocna w przypadku udaru mózgu – zabezpiecza ona komórki nerwowe przed umieraniem na skutek niedotlenienia. Zaleca się jej suplementację również po udarze, gdyż ma ona wpływ na odbudowywanie się połączeń między neuronami.
Witamina B3 odgrywa bardzo ważną rolę w leczeniu stwardnienia rozsianego. Może ona zmniejszać stany zapalne, a także przyspieszać regenerację komórek nerwowych.
Witamina B4
Witamina B4 (występująca także pod nazwą cholina) w ludzkim organizmie występuje przede wszystkim w fosfolipidach. Jest ona odpowiedzialna za prawidłową strukturę komórek (w tym komórek nerwowych). Jest ona niezwykle ważna w diecie kobiet w ciąży, gdyż wspiera rozwój mózgu i rdzenia kręgowego płodu. Niedobory tej witaminy w ciąży mogą zwiększać prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespołem Downa, czy autyzmem.
Naukowcy są zdania, że dieta, w której nie brakuje choliny zmniejsza ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych (na przykład demencji starczej, czy choroby Alzheimera).
Witamina B4 ma pozytywny wpływ na naszą pamięć – a szczególnie pamięć długotrwałą. Jest więc sprzymierzeńcem osób uczących się.
W przypadku niedoborów choliny często obserwuje się bóle głowy i stany lękowe, które znikają w momencie wprowadzenia suplementacji.
Witamina B5
Witamina B5 (znana także jako kwas pantotenowy) jest niezwykle ważna dla prawidłowej pracy układu nerwowego. Uczestniczy ona w syntezie takich neuroprzekaźników jak dopamina, czy serotonina. Ma ona korzystny wpływ na procesy pamięci i koncentracji, a także innych funkcji poznawczych. Może również chronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi.
Kiedy w naszym organizmie brakuje kwasu pantotenowego czujemy się rozdrażnieni, zmęczeni, mamy uczucie odrętwienia. Ryzyko niedoborów zwiększa się u osób starszych, uprawiających sport wyczynowo, żyjących w permanentnym stresie.
Witamina B6
Witamina B6 (inaczej nazywana pirydoksyną) jest niesamowicie ważna dla prawidłowej pracy układu nerwowego. Wspomaga ona metabolizm neuronów, bierze również udział w produkcji takich neuroprzekaźników jak serotonina, dopamina, czy GABA. Jest ona niezbędna do utrzymania prawidłowego poziomu neuroprzekaźników.
Choć pirydoksyna jest wytwarzana przez mikroorganizmu bytujące w naszych jelitach, są to ilości zbyt małe, żeby pokryć zapotrzebowanie organizmu. Witaminy B6 należy dostarczać na bieżąco z zewnątrz.
Pirydoksyna działa ochronnie na układ nerwowy. Może ona zapobiegać jego uszkodzeniom pod wpływem substancji toksycznych. Jej suplementacja przyczynia się do lepszego dotlenienia i odżywienia neuronów.
Witamina B6 ma wpływ na nasze funkcje poznawcze – a konkretnie poprawia pamięć i koncentrację (jest to szczególnie dobrze zauważalne w przypadku osób w średnim wielu i starszych). Witamina B6 sprawia, że łatwiej jest się nam skupić na kilu zagadnieniach. Chroni ona również przed nadmiernym zmęczeniem.
Niedobory pirydoksyny zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania na depresję, mogą również doprowadzić do zaburzeń snu. Jednocześnie jej suplementacja poprawia nastrój i zmniejsza stany lękowe. Pirydoksyna może zmniejszyć negatywne objawy towarzyszące napięciu przedmiesiączkowemu i przyjmowaniu antykoncepcji hormonalnej.
Suplementacja witaminy B6 ma wpływ na jakość naszego snu. Istnieją badania naukowe, które sugerują, że dzięki pirydoksynie łatwiej jest nam przypominać sobie treść snów.
Witamina B7
Witamina B7 (biotyna) to kolejna witamina, która wpływa na pracę ludzkiego układu nerwowego. Jednym z jej zadań jest pozyskiwanie energii dla komórek układu nerwowego. Biotyna jest potrzebna do prawidłowego przebiegu procesu syntezy mieliny. Ma ona wpływ na jakość przepływu impulsów nerwowych pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi.
Niedobory biotyny mogą spowodować dezorientację, apatię, zaburzenia koordynacji ruchowej, osłabienie funkcji nerwowych.
Witamina B8
Witamina B8, czyli inozytol tak naprawdę nie jest witaminą, gdyż ludzki organizm jest w stanie wytwarzać go samodzielnie. Jednocześnie zaleca się, żeby uzupełniać jego poziom odpowiednią dietą.
Inozytol wykazuje bardzo korzystny wpływ na układ nerwowy. Nazywa się go niekiedy witaminą dobrego samopoczucia, gdyż znakomicie stabilizuje nastrój. Jednym z jego zadań jest przekazywanie informacji pomiędzy neuronami. Inozytol poprawia również gospodarkę serotoniny w mózgu.
Niedobory witaminy B8 powodują nerwowość, niepokój, a nawet ataki paniki. W takich sytuacjach bardzo pomocna jest suplementacja tej witaminy. Jest ona w stanie eliminować nadmierne pobudzenie, co daje większy komfort psychiczny i opanowanie.
Suplementacja witaminy B8 może ułatwiać zasypianie, regulować rytm okołodobowy. Dzięki witaminie B8 łatwiej zasypiamy, a także nie wybudzamy się w nocy.
Istnieją badania jasno pokazujące, że u osób chorych na depresję poziom inozytolu jest bardzo niski. W przypadku podania witaminy B8 zauważa się zmniejszenie zmęczenia, zwiększenie motywacji do działania, a także stabilizację nastroju.
Udowodniono, że suplementacja witaminy B8 może zmniejszać objawy choroby afektywnej dwubiegunowej, a także schizofrenii (skuteczność tej witaminy jest największa we wczesnej fazie rozwoju choroby). Inozytol pomaga także kobietom chorym na bulimię(prawdopodobnie dlatego, że zaburzenia odżywiania u większości osób powiązane są z depresją).
Witamina B9
Witamina B9, czyli kwas foliowy musi być suplementowana przez kobiety w ciąży, gdyż umożliwia prawidłowy rozwój układu nerwowego płodu. Kwas foliowy bierze udział w produkcji neuroprzekaźników serotoniny i dopaminy. Co więcej kwas foliowy ma wpływ na aktywność kwasu gamma-aminomasłowego (GABA).
Istnieją badania, które jednoznacznie pokazują, że u wielu chorych na depresję występują niedobowy witaminy B9. Jego suplementacja natomiast zwiększa skuteczność terapii klasycznymi lekami przeciwdepresyjnymi (należy podkreślić, że kwas foliowy przynosił znacznie lepsze efekty u kobiet niż u mężczyzn).
Działanie przeciwdepresyjne kwasu foliowego jest w stanie poprawiać również kondycję psychiczną osób zmagających się z zaburzeniami odżywiania.
Przyjmowanie kwasu foliowego zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na choroby neurodegeneracyjne (na przykład chorobę Alzheimera, a także inne formy demencji). Dzieje się tak dlatego, że zmniejsza on stężenie homocysteiny w osoczu krwi.
Witamina B12
Witamina B12 (kobalamina) jest ostatnią z odkrytych witamina z grupy B. Wyróżnia ją przede wszystkim to, że może być magazynowana w wątrobie, dzięki czemu nie ma potrzeby dostarczania jej na bieżąco (jej rezerwy wystarczają nawet na dwa lata).
Kobalamina jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jest ona współodpowiedzialna za powstawanie neuroprzekaźników (serotoniny, dopaminy, norepinefryny), a także wzmacnianie osłonki mielinowej.
Osoby, którym brakuje witaminy B12 skarżą się na przewlekłe uczucie zmęczenia, wahania nastroju, rozdrażnienie (w tym nawet napady gniewu, których nie może kontrolować), osłabienie, kłopoty z pamięcią i koncentracją, problemy ze snem, a nawet stany depresyjne. Długotrwały niedobór tej witaminy może nawet skończyć się depresją.
Witamina B12 może przeciwdziałać chorobom neurodegeneracyjnym (między innymi chorobie Parkinsona).
Kobalamina jest potrzebna do przekształcania homocysteiny w metioninę. Jest to bardzo ważne, gdyż wysokie stężenia homocysteiny są toksyczne dla układu nerwowego. Jej nadmiar doprowadza do niszczenia komórek nerwowych, a także połączeń między neuronami. Z czasem przyczynia się do kurczenia struktur mózgowych. Taki stan rzeczy sprawia, że mózg zaczyna się bardzo szybko starzeć, dochodzi do uszkodzenia funkcji poznawczych. Zwiększeniu ulega prawdopodobieństwo wystąpienia udaru lub innych uszkodzeń mózgu.
W wielu wypadkach suplementacja witamin z grupy B może znacząco poprawić funkcjonowanie układu nerwowego. Zanim jednak sięgniemy po syntetyczne tabletki (często są one niezbędne) postarajmy się pokryć zapotrzebowanie na te witaminy za pomocą dobrze zbilansowanej diety.