Witamina D – czym jest, wpływ na ludzki organizm, skutki nadmiaru i niedoboru, w jakich produktach znajdziemy witaminę D

0

Witamina D wytwarzana jest w ludzkim organizmie pod wpływem działania promieni słonecznych, o jej niedobory nie musimy martwić się latem. Niestety przez większość roku w naszych warunkach klimatycznych nie mamy wystarczającej ilości słońca. Czym jest witamina D? Jaką rolę witamina D pełni w ludzkim organizmie? Jak pokryć zapotrzebowanie na nią w podczas krótkich zimowych dni?

Co to jest witamina D?

Witamina D jest jedną z witamin, które rozpuszczają się w tłuszczach. Jest ona wytwarzana w naskórku, który zostaje poddany działaniu promieni słonecznych. Przy optymalnym nasłonecznieniu nie ma potrzeby uzupełniania tej witaminy. Podczas mniej słonecznych dni można jej dostarczyć za pomocą diety. Witamina D pełni wiele ważnych funkcji w ludzkim organizmie. Przede wszystkim ma ona wpływ na regulację homeostazy wapnia i fosforanów. Witamina D jest współodpowiedzialna za utrzymanie kości i zębów w dobrej kondycji. Reguluje ona pracę układu nerwowego i mięśniowego, zwiększa odporność organizmu, chroni przed nowotworami, co więcej przyspiesza regenerację wątroby.

Duże ilości jej znajdziemy w rybach, drożdżach, niektórych grzybach, żółtkach jaj. Współcześnie wiele produktów spożywczych wzbogaca się witaminą D. Nie można przedawkować witaminy D eksponując skórę na słońcu i stosując określoną dietę. Przyjęcie zbyt dużych dawek syntetycznej witaminy powoduje zatrucie. Równie niebezpieczne są jej niedobory – w dłuższej perspektywie czasu mogą doprowadzić do krzywicy u dzieci i osteoporozy u dorosłych.

Witamina D w ujęciu historycznym

Witamina D została odkryta w XIX wieku podczas badań nad krzywicą. Już w 1822 roku Jędrzej Śniadecki w przypadku krzywicy rekomendował przebywanie na słońcu. Zauważono także, że stan chorych poprawia się w wyniku suplementacji olejem z dorsza.

W 1922 roku witamina ta została odkryta w tranie. Dopiero wówczas po raz pierwszy posłużono się nazwą witamina D.

Dalsze badania pozwoliły na szczegółowe poznanie funkcji i mechanizmu działania tej witaminy. Wprowadzono rozróżnienie na witaminę D1, D2 i D3. Pod koniec lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku udało się wyizolować pierwszy aktywny metabolit witaminy D, 25-hydroksywitaminę D3.

Jakie role w ludzkim organizmie spełnia witamina D?

Witamina D jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Jest ona odpowiedzialna między innymi za dobrą kondycję układu kostnego. Osoby, którym nie brakuje tej substancji mogą cieszyć się mocnymi i prostymi kośćmi. Chroni ona przed tak poważnymi chorobami jak krzywica i osteoporoza.

Jest ona ponadto niezbędna dla prawidłowego wchłaniania wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego.

Witamina D jest także współodpowiedzialna za prawidłową pracę układu nerwowego i mięśniowego. Dodatkowo przyczynia się do zmniejszenia stanów zapalnych skóry.

Współcześnie uważa się, że witamina ta może zapobiegać:

  • chorobom serca,
  • różnego rodzaju alergiom,
  • anemii,
  • i cukrzycy – reguluje ona poziom glukozy we krwi.

Skutki niedoborów

Niedobory witaminy D są zagrożeniem dla naszego zdrowia, a niekiedy również życia. Najczęstsze objawy awitaminozy to:

  • krzywica u dzieci,
  • osteoporoza u dorosłych,
  • częste złamania kości,
  • zwyrodnienia układu kostnego skutkujące zniekształceniem sylwetki,
  • zapalenie spojówek,
  • stany zapalne skóry,
  • nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
  • nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni,
  • pogorszenie słuchu,
  • osłabienie odporności organizmu,
  • wypadanie zębów,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • nowotwory,
  • choroba Parkinsona,
  • choroba Alzheimera.

Efekty hiperwitaminozy

Witamina D jest wytwarzana w naszym organizmie na skutek ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne. Dodatkowo możemy dostarczyć jej sobie spożywając określone produkty spożywcze. Ani dieta, ani też opalanie nie mogą spowodować hiperwitaminozy. O przedawkowaniu możemy mówić jedynie w sytuacji, kiedy spożyjemy bardzo duże dawki syntetycznej witaminy. Dawka uważana za toksyczną to taka, która przekracza 200 ng/ml (500 nmoli/L).

Jednocześnie warto zaznaczyć, że w przypadku niektórych chorób – szczególnie:

  • gruźlicy,
  • sarkoidozy,
  • czy idiopatycznej hyperkalcemii,

toksyczne mogą być dawki o wiele niższe. Takie osoby nie powinny na własną rękę suplementować witaminy D.

U osób, które przedawkują witaminę D występują najczęściej:

  • nudności i wymioty,
  • osłabienie organizmu,
  • szybkie męczenie się,
  • brak apetytu,
  • bóle głowy,
  • bardzo częste oddawanie moczu,
  • zaparcia,
  • swędzenie skóry,
  • silne pragnienie.

Czasem dochodzi również do tworzenia się złogów wapniowych w:

  • tętnicach,
  • płucach,
  • i sercu,

kamicy nerkowej, a także niewydolności nerek. U dzieci, które przyjmują zbyt duże ilości witaminy D obserwuje się opóźnienie w rozwoju.

Jakie dawki są nam potrzebne?

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D to średnio 4000 IU. Taką ilość łatwo wytworzymy eksponując skórę na słońcu przez piętnaście minut i stosując odpowiednią dietę. Jednocześnie należy zdawać sobie sprawę, że skóra osób o bardzo ciemnej karnacji produkuje tę witaminę nawet sześć razy wolniej niż skóra białego człowieka. Takie osoby mają zazwyczaj o połowę mniej witaminy D we krwi.

W przypadku suplementacji odpowiednie dawki to:

– dla dzieci po 4. tygodnia życia niemowlęta oraz dzieci do 2-3. roku życia – 500 j.m./dobę

– po 4. tygodnia życia dla wcześniaków, bliźniąt i niemowląt, które żyją w złych warunkach socjalnych 1000 j.m./dobę,

– dla dorosłych: 500-1000 j.m./d.

Gdzie szukać witaminy D?

żywność z witaminą DO ile latem nie musimy martwić się o witaminę D, gdyż nasza skóra wytwarza ją sama, o tyle jesienią i zimą jest to niemożliwe, gdyż słońca jest zbyt mało. Wówczas ogromne znaczenie ma dieta.

Produkty spożywcze, które zawierają największe ilości tej niezbędnej nam witaminy to przede wszystkim tłuste ryby:

  • tuńczyk,
  • makrela,
  • łosoś,
  • węgorz,
  • śledź,
  • halibut,
  • szprotka.

Inne źródła to:

  • mleko i przetwory mleczne,
  • jaja (szczególnie żółtka),
  • masło i margaryna,
  • drożdże.

W aptekach znajdziemy wiele suplementów diety zawierających witaminę D. Ich przyjmowanie warto jest jednak skonsultować z lekarzem. Pamiętajmy, że większość osób jest w stanie zaspokoić dzienne zapotrzebowanie dzięki samej diecie.

4.8/10 - (3 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here