Wanilia to popularna i bardzo ceniona przyprawa. Cechuje się ona wyjątkowym aromatem i smakiem. Współcześnie jest uważana za jedną z najdroższych przypraw na świecie. Czym dokładnie jest wanilia? Jakie właściwości posiada ta roślina?
Czym jest wanilia płaskolistna?
Wanilia płaskolistna to pnącze, które zaliczamy do rodziny storczykowatych. Występuje ona naturalnie w strefie tropikalnej Ameryki Środkowej i Ameryki Południowej. Charakterystyczny dla tej rośliny jest brak rozwiniętego systemu korzeniowego. Nowe korzenie pojawiają się w kątach liści, po czym wrastają w zbutwiałą korę martwych konarów drzew (wanilia to epifit, który korzysta ze składników pokarmowych obumarłych konarów służących jej za podporę). Pnącze wanilii jest w stanie osiągnąć do 15 metrów długości. Liście są płaskie, sztywne, eliptyczno-lancetowate, koloru jasno-zielonego. Charakterystyczne kwiaty wanilii mają barwę żółto-zielonkawą, posiadają niepowtarzalny aromat. Co ciekawe kwitną one tylko przez osiem godzin na dobę (w tym czasie musi dojść do zapylenia, w przeciwnym razie odpadają), przez dwa do trzech miesięcy. Okres kwitnienia ma miejsce co dwa lub trzy lata. Owocem (owoce popularnie nazywa się laskami wanilii) jest zielona torebka nasienna, w której znajdują się nasiona zawierające wanilinę. Dawniej kwiaty wanilii były zapylane przez pszczoły, współcześnie preferowana jest ręczna metoda zapylania. Wanilia jest cenną rośliną przyprawową, a także leczniczą. Wyróżniamy trzy gatunki wanilii: meksykańską – (bardzo wysokiej jakości, jest ona wyjątkowo delikatna i aromatyczna), burbońską (o ciemniejszych i mniejszych strąkach; jest ona najpopularniejsza), mauretańską (ten gatunek wyróżnia się długimi i jasnymi strączkami).
Wanilia – skład
Najważniejszym składnikiem znajdującym się w wanilii jest wanilina. Roślina zawiera ponadto niewielkie ilości eugenolu, kwasu kapronowego i piperonalu.
Wanilia – wpływ na zdrowie
Aromat wanilii ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie naszego układu nerwowego. Jest on w stanie zmniejszyć stres i ułatwić zasypianie. Roślina posiada również działanie przeciwzapalne, rozkurczowe i przeciwbólowe (pomaga przy bólach menstruacyjnych, zwyrodnieniowych i reumatoidalnych). Po wanilię można sięgać również w przypadku problemów trawiennych.
Istnieją badania dowodzące, że wanilia okazuje się bardzo pomocna w leczeniu anemii sierpowatej (choroba charakteryzująca się deformacją czerwonych krwinek, co doprowadza do tworzenia się zatorów w naczyniach).
Związki w niej zawarte mogą zwiększać wydzielanie soku żołądkowego. W przypadku zaburzeń trawienia, niedokrwistości, a nawet w stanach gorączkowych można zastosować nalewkę z wanilii.
Zawartość przeciwutleniaczy sprawia, że wanilia (o ile jest spożywana regularnie) spowalnia procesy starzenia i chroni nas przed wieloma chorobami (w tym również chorobami nowotworowymi).
Wanilia na odchudzanie
Choć wanilia nie zawiera specjalnych związków odpowiedzialnych za spalanie tkanki tłuszczowej, sam jej zapach hamuje apetyt. Stosowanie olejku waniliowego jest więc jak najbardziej zalecane na diecie redukcyjnej. Wanilia zmniejsza stres, dlatego będzie szczególnie pomocna osobom mającym skłonność do objadania się w sytuacjach stresowych.
Olejek waniliowy
Olejek waniliowy jest często wykorzystywany w aromaterapii. Charakteryzuje się on działaniem antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym. Co więcej – znakomicie poprawia nastrój (relaksuje, jest nawet w stanie obniżyć ciśnienie krwi). Olejek waniliowy nadaje się do stosowania na skórę – wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, antywirusowe, a także odmładzające.
Przemysł kosmetyczny wykorzystuje olejek waniliowy również do pielęgnacji włosów – może on zapobiegać ich nadmiernemu wypadaniu, a także stymuluje wzrost.
Warto wykorzystać olejek waniliowy do masażu twarzy i ciała. W tym przypadku należy jednak pamiętać, żeby wymieszać go z olejem bazowym (trzy krople olejku waniliowego mieszamy z łyżką oleju bazowego) – nierozcieńczonego olejku waniliowego nie powinno się stosować bezpośrednio na skórę. Równie dobrym pomysłem jest dodanie go do kąpieli (do wanny z ciepłą wodą dodajemy około 15 kropli olejku waniliowego).
Olejek z wanilii może być bardzo skuteczny jako środek odstraszający komary i meszki, a także inne niepożądane insekty (jego wadą jest natomiast nietrwałość i fakt, że do uzyskania zadowalających efektów trzeba użyć naprawdę dużych jego ilości).
Zastosowanie wanilii w kuchni
Wanilia nie należy do najtańszych przypraw. Za jedną laskę wanilii zapłacimy powyżej 10 złotych. Choć przyprawa ta kojarzy się nam głównie z deserami (lody, kremy, budynie, musy), z powodzeniem używa się jej do dań wytrawnych. Wanilia dobrze komponuje się z cielęciną, rybami i skorupiakami.
Laski wanilii mogą posłużyć do aromatyzowania napojów.
W polskiej kuchni wyjątkowo popularne jest dodawanie wanilii do ciast. W tym celu wykorzystujemy olejek z wanilii, a także proszek waniliowy. Pamiętajmy jednak, żeby nie pomylić cukru waniliowego, z bardzo popularnym i tanim cukrem wanilinowym, który jest produktem syntetycznym (uważnie czytajmy etykiety).
Wanilia – uprawa
Wanilia to roślina, która w naturalnych warunkach występuje w klimacie tropikalnym. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że przy odrobinie starań możemy uprawiać ją w domu. Uprawiając wanilię w warunkach domowych nie uda się nam otrzymać aromatycznej przyprawy, jednak przepiękne kwiaty tej rośliny ozdobią każde wnętrze. Jeżeli poważnie myślimy o uprawie wanilii, zdecydowanie najprościej będzie kupić roślinę w doniczce (jest ona dostępna w dobrze wyposażonych sklepach ogrodniczych – warto wybierać wanilię, która posiada zdrowe jasno-zielone liście i kwiaty w pąkach).
Wanilię należy postawić w ciepłym (temperatura nie powinna spadać poniżej 21 stopni Celsjusza) pomieszczeniu. Jednak na takim stanowisku, na które nie będą bezpośrednio padały promienie słoneczne. Roślina lubi wilgoć, dlatego trzeba pamiętać o jej regularnym podlewaniu (uważajmy jednak, żeby nie przemoczyć korzeni). Do podlewania wanilii dobrze jest użyć letniej wody przegotowanej lub destylowanej.
Jeżeli chodzi o podłoże – najlepiej jest wybierać ziemię do storczyków.
Należy pamiętać, że wanilia kwitnie przez kilka miesięcy, jednak zdarza się to raz na trzy lata.
Czy wiesz, że:
– Do roku 1800 wanilię produkowano przede wszystkim w Meksyku. Obecnie największym na świecie producentem tej przyprawy jest Madagaskar.
– Wanilia posiada zarówno kwiaty męskie, jak i żeńskie. W przypadku tej rośliny nie dochodzi jednak do samozapylenia, gdyż kwiaty są oddzielone błoną.
– Aztekowie wykorzystywali wanilię do płacenia podatków.
– Nazwa wanilia została rozpowszechniona w 1703 roku przez botanika Charles’a Plumiera.
– Najbardziej ceniona odmiana wanilii rośnie w Meksyku. Jednocześnie w większości sklepów na świecie spotkamy się przede wszystkim z wanilią Bourbon (ma ona słabszy aromat i jest nieco tańsza).
– Wanilia jest wyjątkowo ceniona w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym.
– Dojrzałe owoce wanilii świeżo po zebraniu nie pachną. Ich silny, przyjemny aromat jest wynikiem obróbki termicznej.
– W XVI i XVII wieku traktowano wanilię jako afrodyzjak.
– Przyjmuje się, że im starsza wanilia, tym lepsze są jej właściwości.
– Wanilia używana jest między innymi do aromatyzowania tytoniu.
