Szałwia lekarska – charakterystyka, właściwości, zastosowania, nalewka z szałwii lekarskiej

0

Szałwia lekarska jest to roślina od czasów starożytnych wykorzystywana w lecznictwie. Znajduje ona również zastosowanie w kosmetyce. Jakie właściwości ma szałwia? Kto w szczególności powinien zainteresować się tą rośliną? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do stosowania szałwii lekarskiej?

Czym jest szałwia lekarska?

Szałwia lekarska jest to pochodzący z rejonów Morza Śródziemnego półkrzew, który zaliczamy do rodziny jasnotowatych. Szałwia w sprzyjających okolicznościach może osiągnąć wysokość nawet 70 centymetrów, jednak ma skłonność do pokładania się. Roślina na całej powierzchni jest owłosiona. Liście szałwii są miękkie w dotyku, mają barwę zielono-srebrną. Kwiaty są dwuwargowe, mają kolor niebiesko-fioletowy. Okres kwitnienia rozpoczyna się w maju i trwa do czerwca. Współcześnie szałwia lekarska uprawiana jest w wielu regionach świata. Dziko żyjącą roślinę można spotkać najczęściej na zboczach lub skałach. Surowcem zielarskim są liście szałwii. W kosmetyce cenione są olejki eteryczne obecne w tej roślinie. W kuchni szałwia wykorzystywana jest jako przyprawa. Miód szałwiowy jest jednym z najpopularniejszych miodów jednokwiatowych w Ameryce Północnej. Niekiedy uprawia się szałwię jako roślinę ozdobną. 

Szałwia lekarska – skład

blankŚwieża szałwia lekarska jest znakomitym źródłem witaminy C, a także witamin z grupy B (bez których nie ma mowy o prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego) i witaminy A. W jej składzie znajdziemy także duże ilości flawonoidów, garbników, fitoestrogenów, kwasów organicznych, karotenoidów, goryczy, żywic.

Liście szałwii dostarczają nam cennych związków mineralnych:

– potasu,

– sodu,

– żelaza,

– magnezu,

– wapnia.

Szałwia posiada charakterystyczny, dość intensywny zapach, który przez większość osób jest określany jako przyjemny. Jest on wynikiem wysokiej zawartości olejków eterycznych w tej roślinie. W składzie olejku szałwiowego znajdziemy między innymi kamforę, pinen, cyneol, czy tujon.

Szałwia lekarska – wpływ na zdrowie

Regularne spożywanie szałwii lekarskiej może okazać się znakomitym wsparciem dla naszego układu immunologicznego. Zawarte w tej roślinie związki charakteryzują się silnym działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, łagodzącym, a także przeciwgrzybiczym. W leczeniu różnego rodzaju zakażeń pomocne okażą się zawarte w szałwii olejki eteryczne. Dobre efekty uzyskamy stosując szałwię wewnętrznie. Sprawdzi się ona również do inhalacji, płukania ust (w ten sposób pozbędziemy się aft, pleśniawek, owrzodzeń jamy ustnej, zapalenia migdałków, czy bólu gardła). Szałwia posiada także działanie wykrztuśne, dlatego pozwala na oczyszczenie oskrzeli z zalegającej w nich wydzieliny.

Bardzo powszechnym zastosowaniem szałwii jest podawanie jej kobietom karmiącym w celu zatrzymania pokarmu (dzięki tej roślinie łatwiej jest zakończyć karmienie dziecka, a jednocześnie uniknąć zapalenia piersi spowodowanego nadmiernym gromadzeniem się pokarmu). Oczekiwany efekt można uzyskać już przy spożywaniu dwóch szklanek naparu z szałwii w ciągu dnia.

Za sprawą wysokiej zawartości garbników, żywic i goryczy szałwia wspomaga funkcjonowanie układu trawiennego. Szałwia jest w stanie znacząco pobudzać wydzielanie soku żołądkowego i żółci, co bardzo ułatwia trawienie pokarmów. Dodatkowo charakteryzuje się działaniem rozkurczowym. Napary z szałwii zalecane są w przypadku takich problemów jak wzdęcia, zaparcia, czy niestrawność. Roślina może również obniżać poziom glukozy we krwi i pobudzać apetyt. Picie herbaty z szałwii pomaga natomiast zahamować biegunkę.

blankStosowanie szałwii lekarskiej pomoże nie tylko kobietom pragnącym zakończyć laktację. W składzie tej rośliny znajdują się również fitoestrogeny, które pomagają łagodzić przykre dolegliwości menopauzy (bezsenność, uderzenia gorąca, wahania nastrojów). Może ona pomóc także w przypadku bolesnych i zbyt obfitych miesiączek.

Dzięki szałwii lekarskiej możemy rozwiązać problem nadmiernej potliwości. W celu ograniczenia pocenia się zaleca się stosowanie wewnętrzne i zewnętrzne szałwii (można przemywać nią skórę lub dodawać do kąpieli). Napary z liści szałwii warto jest wykorzystać także do pielęgnacji skóry. Będą one pomocne w leczeniu takich problemów jak łuszczyca, grzybica, czy trądzik. Obecne w szałwii przeciwutleniacze mogą opóźnić procesy starzenia się.

Szałwia jest pełna witamin, minerałów, przeciwutleniaczy, a także innych substancji, które pozwalają utrzymać nasz mózg w dobrej kondycji. Regularne spożywanie tej rośliny może znacząco poprawić pamięć i koncentrację, zwiększyć naszą odporność na stres, ułatwić zasypianie, a nawet przeciwdziałać chorobom neurodegeneracyjnym. Picie naparów z szałwii lekarskiej może przynieść dobre efekty w stanach nadmiernego zmęczenia i wyczerpania.

Przeciwwskazania do spożywania szałwii

Choć szałwia niewątpliwie należy do bardziej wartościowych ziół, pamiętajmy, że nie będzie odpowiednia dla każdego. Nie powinno się jej podawać kobietom w ciąży i kobietom karmiącym piersią (chyba, że chcą one zakończyć karmienie).

Długotrwałe spożywanie większych ilości szałwii może doprowadzić do takich skutków ubocznych jak nudności i wymioty, a także drgawki (dzieje się tak dlatego, że olejek szałwiowy zawiera pewne ilości tujonu, który w nadmiarze może być dla naszego organizmu toksyczny).

Szałwii nie powinny stosować osoby przyjmujące leki przeciwdepresyjne (może ona wchodzić w interakcje z zawartymi w nich składnikami). Dodatkowo trzeba pamiętać, że może ona zaburzyć działanie leków przeciwzakrzepowych.

Zastosowanie szałwii lekarskiej w kuchni

Szałwia lekarska z powodzeniem może być wykorzystywana w kuchni. Jako przyprawa szczególną popularnością cieszy się w kuchni włoskiej. Będzie ona dobrym dodatkiem do dań wegetariańskich, mięs, a nawet ryb. Aromatycznej przyprawy dodaje się nawet do ciast i deserów. Szałwia bardzo dobrze komponuje się z grochem, kapustą, a także pomidorami.

W polskich sklepach możemy kupić szałwię świeżą i suszoną (należy zdawać sobie sprawę, że smak suszonej przyprawy w tym przypadku znacznie się nasila). Jeżeli chcemy dodać szałwii do potraw, pamiętajmy, żeby nie przesadzić z jej ilością – jej smak jest gorzkawy, a dodatkowo zbyt duża ilość szałwii sprawia, że potrawa traci na smaku.

Olejek szałwiowy

blankOlejek z szałwii lekarskiej jest powszechnie wykorzystywany w aromaterapii. Jest on otrzymywany w procesie destylacji parą wodną. Wyróżnia go ziołowy, a jednocześnie lekko pikantny zapach. Na skórę należy stosować go w postaci rozcieńczonej, gdyż może on doprowadzić do jej podrażnienia. Olejek szałwiowy stosuje się przy stanach zapalnych mięśni i stawów, infekcjach górnych dróg oddechowych, bólach reumatycznych. Wykazuje on silne działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, dezodorujące, ściągające i regenerujące. Rozcieńczony olejek szałwiowy sprawdzi się do pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej, a także skóry dojrzałej. Wykonanie masażu z jego użyciem może się przyczynić do zmniejszenia cellulitu.

Zdecydowanie poleca się stosowanie olejku eterycznego z szałwii (również w postaci rozcieńczonej) na skórę głowy, zwłaszcza gdy mamy problemy z łupieżem, czy nadmiernie wypadającymi włosami.

Olejek z szałwii może przyspieszać gojenie się ran, dlatego niekiedy stosuje się go przy poparzeniach, czy innych uszkodzeniach skóry (warunkiem jest jednak, żeby rany nie były rozległe).

W celu wzmocnienia efektów zaleca się stosowanie olejku z szałwii lekarskiej z takimi olejkami eterycznymi jak:

– bergamotkowy,

– pomarańczowy,

– cytrynowy,

– grejpfrutowy,

– mandarynkowy,

– lawendowy,

– geraniowy,

– jałowcowy,

– miętowy,

– rozmarynowy,

– z drzewa sandałowego.

Należy unikać kontaktu olejków eterycznych z oczami i zawsze używać ich w rozcieńczeniu.

Nalewka z szałwii

Domowej produkcji nalewka szałwiowa może być stosowana pomocniczo przy wielu dolegliwościach. Może być ona pomocna w hamowaniu laktacji, regulacji cyklu miesiączkowego. Niewielkie jej ilości rozwiążą problem nadmiernej potliwości, czy pobudzenia nerwowego. Do wykonania nalewki z szałwii lekarskiej będziemy potrzebować:

– około 100 g rozdrobnionych liści szałwii (powinny być one suche),

– pół litra 70% spirytusu (jeżeli chcemy, żeby nalewka była słabsza – użyjmy 40% wódki).

Liście szałwii wkładamy do wyparzonego słoja, a następnie zalewamy je wybranym alkoholem. Naczynie szczelnie zakręcamy i odstawiamy w ciepłe miejsce na około dwa tygodnie (od czasu do czasu możemy wstrząsnąć słojem, żeby składniki lepiej się połączyły). Po upływie tego czasu nalewkę dokładnie przecedzamy i przelewamy do mniejszych butelek (ważne, by były one wykonane z ciemnego szkła). Butelki zakręcamy i przechowujemy w lodówce.

Zaleca się, żeby nalewkę z szałwii lekarskiej pić w celach leczniczych do trzech razy dziennie. Każdorazowo jedną łyżeczkę nalewki rozpuszczamy 50 ml wody. Nalewki z szałwii (tak jak i innych leków na bazie alkoholu) nie wolno spożywać jeżeli zamierzamy prowadzić samochód.

Czy wiesz, że:

– Łacińska nazwa szałwii pochodzi od słowa salvus, czyli po prostu zdrowie.

– Szałwia była składnikiem popularnych niegdyś papierosów leczniczych o nazwie Astmosan.

– Ekstrakty z szałwii lekarskiej wchodzą w skład takich preparatów jak Vagosan, Septosan, Dentosept, Diabetovit, czy Gastrogran,

– W Niemczech liści szałwii używa się do przyprawiania węgorza.

– W świecie arabskim wierzono, że częste spożywanie szałwii przedłuża życie.

– Starożytni Grecy i Rzymianie uważali szałwię za doskonałe lekarstwo na ukąszenia węży, czy kłopoty ze wzrokiem. Wierzyli nawet, że może być ona pomocna przy utracie pamięci.

– Liście szałwii należy zbierać jeszcze zanim pojawią się kwiaty tej rośliny – ich smak jest wówczas najbardziej intensywny.

– W czasach średniowiecza traktowano szałwię jako afrodyzjak.

– Znamy około 900 gatunków szałwii.

– Szałwia jest rośliną miododajną. Jest też niezwykle wydajna – pola uprawne w czasie kwitnienia są licznie odwiedzane przez pszczoły. W efekcie można liczyć na wydajność miodową wynoszącą od 200 do nawet 350 kg, a czasem i 600 kg z jednego hektara.

– Suszona szałwia może być przechowywana nawet przez trzy lata w szczelnie zamkniętym opakowaniu. Po upływie tego czasu traci ona swój aromat.

4.8/10 - (5 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here