Na to jak wygląda nasz obecny (lub będzie wyglądał przyszły) związek ma wpływ wiele czynników. Warto zdawać sobie sprawę, że ogromny wpływ na tworzenie relacji partnerskiej ma nasze dzieciństwo (a konkretnie relacje z opiekunami). Jeżeli mieliśmy trudne dzieciństwo, prawdopodobnie możemy mieć problemy z tworzeniem satysfakcjonujących, bliskich związków z osobami płci przeciwnej. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy skazani w tym względzie na porażkę. Musimy mieć świadomość pewnych mechanizmów, żeby ewentualnie móc na nie wpływać.
Wczesne dzieciństwo i relacje z rodzicami
Nasze relacje z najbliższymi osobami, kiedy byliśmy jeszcze bardzo mali rzutują na całe przyszłe życie. Najczęściej osobą, do której jako dzieci jesteśmy przywiązani jest matka. Z oczywistych względów jest ona najważniejszą postacią w życiu niemowlaka. Daje ona (a przynajmniej powinna) dziecku poczucie bezpieczeństwa, chroni je, opiekuje się nim. Kiedy dziecko czuje się zagrożone, wie że zawsze może zwrócić się do opiekunki. Dziecko, które czuje, że matka jest obok śmiało poznaje świat, czuje się chronione.
Niestety nie zawsze relacje z opiekunami we wczesnym dzieciństwie są prawidłowe. Zaburzenia relacji w tym czasie mogą przyczynić się do poważnych kłopotów w późniejszych związkach z innymi ludźmi. Na podstawie relacji z opiekunem dziecko (nieświadomie) nabywa przekonań na temat świata i innych ludzi.
Kiedy dorastamy rodzice przestają być przedmiotem naszego przywiązania. Zaczynamy szukać kontaktu z innymi osobami (najczęściej płci przeciwnej), które mogą stać się naszymi potencjalnymi partnerami. Trzeba sobie uświadomić, że to czy związek będzie udany nie zależy tylko od tego, czy trafiliśmy na prawdziwą miłość, czy mamy wspólne wartości i zainteresowania. Zdecydowanie ważniejszy jest nasz styl przywiązania, który wywodzi się z najwcześniejszych lat życia. W życiu dorosłym nieświadomie staramy się odtworzyć rodzaj więzi, którą mieliśmy w dzieciństwie z najbliższym opiekunem. Mamy szanse na stworzenie trwałej, satysfakcjonującej relacji partnerskiej pod warunkiem, że zarówno my, jak i nasz partner posiadamy umiejętność tworzenia głębokiej więzi (czyli mieliśmy taką więź z matką lub inną bliską osobą).
Trzy style przywiązania
Wyróżniamy trzy style przywiązania (na podstawie teorii przywiązania Bowlby’ego z 1973 roku).
1). Styl bezpieczny
Osoba posiadająca bezpieczny styl przywiązania czuje się w związku bezpieczna i posiada zaufanie do obiektu przywiązania (początkowo do matki lub innego opiekuna, później do partnera). Jest to idealna sytuacja, gdyż osoby z tym stylem przywiązania czerpią wielką satysfakcję z bliskości z drugim człowiekiem i w pełni go akceptują. Uważają, że ich partner jest godzien zaufania. W przypadku pojawienia się jakichś problemów okazują bliskiej osobie wsparcie. Tego typu związki są zazwyczaj bardzo stabilne i przez cały czas trwania dostarczają wielu pozytywnych emocji. Psychologowie uważają, że styl bezpieczny przejawia około dwóch trzecich wszystkich dzieci.
2). Styl unikowy (lękowy)
Osoby z unikowym stylem przywiązania w dzieciństwie nie doświadczyły obecności i wsparcia opiekuna, kiedy najbardziej go potrzebowały (uważa się, że przejawia go nawet dwadzieścia procent wszystkich dzieci). W efekcie pojawiło się u nich poczucie odrzucenia. Doprowadziło to u nich do pojawienia się mechanizmów obronnych, które polegały na unikaniu kontaktu z obiektem przywiązania. Taka sytuacja rzutuje na ich dorosłe życie. Zazwyczaj mają one niską samoocenę, często doświadczają zazdrości, mają skłonności do impulsywnych zachowań i wpadania w gniew. Nie są one w stanie w pełni zaufać swojemu partnerowi, w związku z tym relacja partnerska nie jest dla nich satysfakcjonująca. Bliskie, intymne kontakty mogą stanowić dla nich prawdziwy problem (część osób ich unika). Ludzie ze stylem lękowym bardzo niechętnie angażują się w poważniejsze związki. Jednocześnie dość często angażują się w przygodne relacje o charakterze seksualnym. W sytuacjach stresowych mają skłonność do popadania w nałogi. Co ciekawe styl unikowy stwierdza się znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet.
3). Styl lękowo-ambiwalentny (lękowo-oporny)
Styl lękowo-ambiwalentny wiąże się z dużym niepokojem. Osoba, która go przejawia nie miała w dzieciństwie pewności, czy zawsze może liczyć na obecność i wsparcie swojego opiekuna. Ich rodzice zachowywali się niespójnie – raz okazywali miłość i troskę, innym razem byli całkowicie obojętni. Takie dzieci często boją się odstąpić rodzica nawet na krok (musi się upewniać czy rodzic cały czas jest blisko). Opuszczenie przez opiekuna budzi w nich paniczny lęk. W przyszłości często nie czują się bezpiecznie w relacji z partnerem. Mogą na przykład uważać, że osoba, z którą się związały nie jest tak naprawdę gotowa, żeby wchodzić w poważne relacje. Może im się wydawać, że związek z nimi nie jest dla partnera wystarczająco satysfakcjonujący, przez większość czasu odczuwają lęk przed jego utratą. Zdarza się, że są one chorobliwie zazdrosne (w tym również o poprzednie związki swojego partnera), a niekiedy nawet agresywne. Osoby ze stylem lękowo-ambiwalentnym mogą starać stopić się z partnerem w jedno, nie respektują jego odrębności, negatywnie reagują na stawiane granice. Ma skłonność do porównywania się z innymi ludźmi. Jest to styl przywiązania, który częściej przejawiają kobiety niż mężczyźni.
Charakterystyczne jest, że osoby ze stylem unikającym niezmiernie rzadko wchodzą w relacje partnerskie z osobami o podobnym stylu przywiązania. Z kolei osoby przejawiające styl bezpieczny i lękowy najczęściej angażują się w związki z partnerami o bezpiecznym stylu przywiązania.
Relacje z rodzicami nie muszą determinować naszej przyszłości
To jakie mieliśmy relacje z naszymi rodzicami ma ogromny wpływ na nasze życie, jednak nie musi determinować jakości naszych związków partnerskich. Jeżeli w dzieciństwie zostaliśmy odrzuceni przez naszych rodziców lub też byliśmy przez nich kochani warunkowo, nie musi to oznaczać, że nie mamy szansy na satysfakcjonujący związek. Będziemy postrzegać partnera i związek w określony sposób do momentu uświadomienia sobie naszych uwarunkowań z przeszłości.
Jeżeli jednak chcemy dokonać zmian w swoim życiu musimy mieć świadomość swoich problemów. W ich uświadomieniu bardzo pomocna jest psychoterapia. Często zdanie sobie sprawy ze swojego stylu przywiązania pozwala nam zrozumieć dlaczego w naszych związkach pojawiają się takie, a nie inne nieporozumienia. Zazwyczaj bardzo dobre efekty można uzyskać przy pomocy terapii partnerskiej.
