Skaza białkowa w większości przypadków dotyczy małych dzieci (cierpi na nią około trzech procent wszystkich noworodków). Zdarza się jednak, że dolegliwość nie przemija nawet w późniejszym wieku. Czym dokładnie jest skaza białkowa? Jakie są jej objawy? Jak wygląda proces leczenia? Jaka dieta najlepiej sprawdzi się u osób cierpiących na skazę białkową?
Co to jest skaza białkowa?
Mianem skazy białkowej określamy alergię na białka. W większości wypadków są to nietolerancje białka krowiego, choć zdarzają się także alergie na białka roślinne. Najczęściej winne pojawienia się alergii są kazeina, białko serwatkowe, a także beta-laktoglobulina, alfa-laktoalbumina, albumina surowicy bydlęcej. Jako, że organizm nie jest w stanie strawić białka, pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a w wielu wypadkach także problemy dermatologiczne. Nie wiadomo do końca co jest jego przyczyną – uważa się, że dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne.
Skaza białkowa dotyczy najczęściej noworodków karmionych sztucznym mlekiem (w mleku znajduje się około trzydziestu białek, które mogą wywołać reakcję alergiczną), choć może wystąpić także u dzieci karmionych mlekiem matki. U większości ludzi skaza białkowa przemija, choć zdarzają się także sytuacje, że dolegliwość utrzymuje się także w wieku dorosłym. Najskuteczniejszym sposobem na pozbycie się skazy białkowej jest dieta eliminacyjna. Po wykluczeniu mleka z manu przykre objawy ustępują.
Jakie są objawy skazy białkowej?
Warto zaznaczyć, że objawy skazy białkowej mogą się nieco różnić w zależności, czy nietolerancja pokarmowa dotyka dzieci czy też dorosłych. Typowe objawy u niemowląt to bolesne kolki, wymioty, biegunki, w których można zaobserwować domieszkę śluzu i krwi, nadmierna pobudliwość psychoruchowa, podwyższona temperatura ciała. Jeżeli skaza białkowa nie jest leczona, pojawia się problem w postaci zaburzeń wzrostu i przyrostu masy ciała.
Typowe objawy dla każdej grupy wiekowej to natomiast katar, kaszel, bóle brzucha, zmiany skórne, które pojawiają się na policzkach, za uszami, w okolicach łokci i kolan. U dorosłych ze skazą białkową często błędnie diagnozuje się atopowe zapalenie skóry. Czasem na skutek alergii występuje zapalenie ucha środkowego.
Jeżeli nasze dziecko cierpi na skazę białkową, nie powinniśmy się przesadnie martwić, gdyż w większości wypadków jest to dolegliwość, z której się wyrasta. U pięćdziesięciu procent dzieci w wieku sześciu lat, które w okresie niemowlęcym cierpiały na skazę białkową, dolegliwość całkowicie ustępuje. U tych samych dzieci w wieku dziewięciu lat schorzenie występuje już jedynie w dwudziestu ośmiu procentach. Z czasem ludzki organizm nabiera tolerancji na białko i możliwe jest wprowadzenie go do menu.
Jak leczyć skazę białkową?
Skaza białkowa jest schorzeniem, które zazwyczaj nie wymaga leczenia farmakologicznego. Nie istnieją leki, które mogłyby sprawić, że organizm zacznie inaczej reagować na białko, które jest alergenem. Niemniej jednak choroba w wielu wypadkach powoduje powstawanie zmian skórnych (bardzo przypominają one te, które towarzyszą atopowemu zapaleniu skóry), które powodują silny świąd. Powoduje on silny dyskomfort, a także nieodpartą chęć drapania się, co niekiedy prowadzi do powstawania ran. W takich momentach konieczne jest stosowanie specjalistycznych kosmetyków.
Jeżeli sytuacja jest skrajnie trudna i zmiany skórne są wyjątkowo nasilone, lekarze decydują się na przepisanie kortykosteroidów.
W większości wypadków skaza białkowa wymaga stosowania odpowiedniej diety. Objawy nie wystąpią, jeżeli usuniemy z menu białka, które wywołują reakcje alergiczne.
Jak powinna wyglądać dieta przy skazie białkowej?
Dieta przy skazie białkowej jest w dużej mierze zależna od wieku pacjenta. W sytuacji, kiedy alergia wystąpiła u dziecka karmionego piersią, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na dietę matki. Powinna ona wyeliminować ze swojego menu produkty, które mogły przyczynić się do wystąpienia nietolerancji u dziecka. Zazwyczaj polega to na zastosowaniu diety bezmlecznej.
Znacznie częściej zdarza się, że skaza białkowa występuje u dzieci karmionych syntetycznymi mieszankami (większość z nich bazuje na mleku krowim). W takiej sytuacji konieczna jest zmiana składu mieszanki. Zazwyczaj lekarz przepisuje mleko, w którym cząsteczki białka są rozbite na mniejsze cząsteczki, dzięki czemu organizm dziecka jest w stanie je strawić.
Jeżeli skaza białkowa dotyczy osób dorosłych niezbędne jest zastosowanie diety eliminacyjnej. Podstawą diety przy skazie białkowej jest całkowita rezygnacja z mleka krowiego. Choć przyczyną alergii są białka mleka krowiego, nie zaleca się również spożywania mleka koziego, czy owczego (może się zdarzyć, że będą one posiadały białka, które spowodowały reakcję alergiczną). Powinniśmy mieć świadomość, że po wprowadzeniu nowej diety, objawy alergii mogą utrzymywać się nawet przez pięć tygodni, dlatego konieczne jest uzbrojenie się w cierpliwość.
W sytuacji, kiedy odstawienie mleka nie przynosi oczekiwanych rezultatów, należy zrezygnować również ze spożywania przetworów mlecznych takich jak jogurty, maślanki, czy kefiry.
Czasem zdarza się, że nietolerancję wywołują też takie produkty jak ryby czy jaja. Bywa, że dieta przy skazie białkowej musi być bardzo restrykcyjna (wręcz niedoborowa). W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy dietetyka, który będzie w stanie rozpisać dietę, która pokryje zapotrzebowanie naszego organizmu na wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Musimy zdawać sobie sprawę, że eliminacja mleka i przetworów mlecznych, wiąże się ze zmniejszoną ilością spożywanego wapnia. Jest to pierwiastek niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, dlatego konieczne jest przyjmowanie go w postaci suplementów.
Skaza białkowa – jakich produktów należy unikać?
Osoby ze skazą białkową doskonale zdają sobie sprawę z konieczności eliminacji mleka z diety. Problem w tym, że nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że wiele produktów spożywczych zawiera w swoim składzie mleko. Będzie ono obecne również w maśle, czy margarynach. Z tego względu do smażenia i smarowania pieczywa bezpieczniej jest używać masła klarowanego (jest ono pozbawione białka).
Należy uważać także na słodycze, które zawierają czekoladę mleczną. Niedopuszczalne jest również spożywanie serów produkowanych na bazie mleka krowiego (w skrajnych wypadkach alergię mogą wywoływać także inne sery). Unikamy zabielanych zup, surówek, w których skład wchodzi śmietana lub majonez. Nie dla nas są lody, torty, czy tradycyjne naleśniki.
Jako, że w sklepach znajdziemy ogromną ilość produktów zawierających w swoim składzie mleko, konieczne jest czytanie etykiet.
Skaza białkowa – co wolno jeść?
Dieta przy skazie białkowej dopuszcza spożywanie większości produktów, które nie zawierają mleka krowiego. Należy zwrócić szczególną uwagę na źródła białka. Nie możemy dostarczać tego składnika w postaci mleka, jednak dobrze przyswajalne białko obecne jest w mięsie – drobiu, wołowinie, wieprzowinie, jajach, rybach, roślinach strączkowych, pestkach i orzechach.
Dobrze jest uzupełniać dietę wodą mineralną zawierającą duże ilości wapnia.
