Przywrotnik pospolity to roślina występująca powszechnie na terenie Europy, która znalazła zastosowanie w lecznictwie i kosmetyce. Jakie właściwości ma przywrotnik pospolity? Kiedy warto po niego sięgnąć? Kto powinien unikać tej rośliny?
Czym jest przywrotnik pospolity?
Przywrotnik pospolity (łacińska nazwa tej rośliny to: Alchemilla vulgaris L.) jest to wieloletnia bylina, którą zaliczamy do rodziny różowatych. Przywrotnik posiada zdrewniałe, mocne kłącze. Charakteryzuje się również dobrze wykształconym systemem korzeniowym. W sprzyjających warunkach osiąga około 50 centymetrów wysokości. Omszona łodyga przywrotnika jest pusta wewnątrz. Liście odziomkowe mają kształt nerkowaty (ewentualnie lekko półkolisty). Przybierają barwę szaro-zieloną, są również częściowo brunatno-zielone. Liście łodygowe natomiast są silnie omszone, biało-srebrzyste. Małe, bezpłatkowe kwiaty przywrotnika są koloru jasno-zielonego lub żółto-zielonego. Owocem jest natomiast niełupka. Przywrotnika pospolitego spotkamy najczęściej w zaroślach, zagajnikach, na łąkach, pastwiskach, czy obrzeżach lasów. Okres kwitnienia tej rośliny zaczyna się w maju i trwa do września. Przywrotnik pospolity rozmnaża się bezpłciowo (przez apomiksję). Roślina znajduje zastosowanie w lecznictwie (surowcem zielarskim jest wysuszone ziele przywrotnika, znajduje ono zastosowanie między innymi w leczeniu dolegliwości kobiecych), a także w kosmetyce (pomaga w leczeniu wielu dolegliwości skórnych, przyspiesza też regenerację skóry). Przywrotnik pospolity charakteryzuje się balsamicznym zapachem, a także słodko-cierpkim smakiem.
Przywrotnik pospolity – skład
Przywrotnik pospolity zasługuje na uwagę, gdyż posiada bogaty skład. Znajdziemy w nim wiele substancji aktywnych, które korzystnie oddziałują na ludzki organizm. Roślina dostarcza nam między innymi flawonoidów, garbników, fitosteroli, żywic, goryczy, luteiny, krzemionki, koenzymu Q10, saponin, minerałów, witamin (przede wszystkim dużych ilości witaminy C).
Ziele przywrotnika pospolitego to również kwas taninowy, kwas kumarowy, kwas galusowy, kwas chinowy, czy kwas elagowy.
Przywrotnik pospolity – wpływ na zdrowie
Przywrotnik pospolity od wieków wykorzystywany jest przy rozmaitych dolegliwościach układu pokarmowego. Napary z przywrotnika zwiększają produkcję soków żołądkowych, poprawiają funkcjonowanie jelit, regulują przemianę materii, zwiększają wchłanianie związków odżywczych z pokarmów, a nawet pobudzają apetyt. Zaleca się stosowanie przywrotnika przy nadkwasocie i nieżycie żołądka. Będzie on pomocny także przy wzdęciach, czy biegunkach.
Związki zawarte w przywrotniku pospolitym wpływają korzystnie na nasze mięśnie (w tym również mięsień sercowy). Z tego względu napary z tej rośliny mogą przynieść pozytywne efekty przy przepuklinie, uszkodzeniach mięśni, a także nietrzymaniu moczu.
Przywrotnik pospolity posiada działanie moczopędne, dzięki czemu można go wykorzystywać w przypadku infekcji dróg moczowych, czy problemów z nerkami. Napary z tej rośliny przyspieszą ponadto usuwanie z organizmu toksyn.
Wieloletnia sława przywrotnika pospolitego wynika przede wszystkim z faktu, że jest on bardzo pomocny w leczeniu dolegliwości kobiecych. Napary z tej rośliny wykorzystuje się między innymi przy bardzo bolesnych i nadmiernie obfitych miesiączkach, nieregularnych cyklach miesiączkowych, upławach, niektórych objawach menopauzy, czy stanach zapalnych narządów rodnych. Dawniej zalecano picie naparów z przywrotnika pospolitego kobietom w ciąży, gdyż wzmacniał on wiązadła maciczne i tym samym chronił przed poronieniami.
Warto wspomnieć, że przywrotnik pospolity ma bardzo pozytywny wpływ na skórę. Jego działanie przeciwzapalne sprawia, że jest on pomocny w leczeniu owrzodzeń czy trądziku. Dodatkowo jest on skuteczny w walce z żylakami i hemoroidami (w przypadku choroby hemoroidalnej skuteczne będą nasiadówki z przywrotnika pospolitego). Zewnętrznie można go stosować przy zapaleniu spojówek (przemywamy nim zaczerwienione oczy), podrażnień skóry wokół oczu. Płukanie jamy ustnej naparem z przywrotnika przyspiesza leczenie krtani, pomaga przy stanach zapalnych gardła, może przyspieszyć gojenie dziąseł po usunięciu zębów.
Nalewka z przywrotnika pospolitego
Nalewka z przywrotnika pospolitego zazwyczaj wykorzystywana jest do pielęgnacji problematycznej skóry (będzie ona odpowiednia do skóry tłustej, z trądzikiem lub owrzodzeniami). Można ją również spożywać przy stanach zapalnych gardła i jamy ustnej (jednorazowo nie więcej niż 10 ml nalewki). Do przygotowania nalewki z przywrotnika pospolitego potrzebujemy:
– szklanki suszonego ziela przywrotnika,
– około pół litra czystej wódki.
Ziele przekładamy do wyparzonego słoika, następnie zalewamy je alkoholem. Naczynie zakręcamy szczelnie i odstawiamy na około dwa tygodnie w ciepłe miejsce. Następnie nalewkę odcedzamy i przelewamy do butelek z ciemnego szkła.
Napar z przywrotnika pospolitego
Przygotowanie naparu z przywrotnika pospolitego jest bardzo proste. Musimy jednak dysponować odpowiednim surowcem. Możemy go kupić w aptekach lub sklepach zielarskich, ewentualnie przygotować samodzielnie. W przypadku przywrotnika pospolitego surowcem leczniczym jest kwitnące ziele razem z przyziemnymi liśćmi (zbiory przeprowadza się w okresie kwitnienia). Roślinę należy suszyć w zacienionym, przewiewnym miejscu, w temperaturze nie przekraczającej czterdziestu stopni Celsjusza (w wyższej może ona stracić swoje cenne właściwości).
Do przygotowania naparu potrzebujemy czubatej łyżki suszonego ziela przywrotnika pospolitego, a także szklanki wrzącej wody. Zioła zalewamy wrzątkiem i odstawiamy pod przykryciem do zaparzenia (zazwyczaj około piętnastu minut). Zaleca się picie szklanki naparu od dwóch do trzech razy w ciągu dnia.
Przeciwwskazania do stosowania przywrotnika pospolitego
Przywrotnik pospolity jest ziołem bezpiecznym dla większości ludzi, co nie oznacza, że będzie odpowiedni dla każdego. Przeciwwskazaniem do stosowania przywrotnika pospolitego jest alergia na tę roślinę. Co więcej nie zaleca się spożywania go na własną rękę kobietom w ciąży i kobietom karmiącym piersią (nie jest powiedziane, że zioło zaszkodzi tym osobom, jednak dla większego bezpieczeństwa lepiej jest skonsultować się z lekarzem).
Zastosowanie przywrotnika pospolitego w kosmetyce
Przywrotnik pospolity jest rośliną na szeroką skalę wykorzystywaną w branży kosmetycznej. Ma on niezwykle korzystny wpływ na skórę – regeneruje ją, ujędrnia, opóźnia procesy starzenia, a nawet pomaga w usuwaniu blizn po różnego rodzaju ranach lub oparzeniach. Związki zawarte w przywrotniku uszczelniają naczynia krwionośne, dlatego wykorzystuje się go między innymi w pielęgnacji skóry naczynkowej.
Przywrotnik pomaga zmniejszyć widoczność zmarszczek, wygładza skórę, wybiela przebarwienia. Jest on odpowiedni zarówno do pielęgnacji cery młodej (w szczególności problematycznej), jak i dojrzałej (na której widoczne są już pierwsze objawy starzenia). Ekstrakty z przywrotnika pospolitego są dodawane do rozmaitych kremów, maseczek, toników, mleczek do demakijażu, balsamów do ciała. Na jego bazie z powodzeniem przygotujemy domowe kosmetyki. Ziele przywrotnika może być dodawane do kąpieli (zmniejsza cellulit, a dodatkowo nadaje skórze elastyczność).
Przywrotnik pospolity – uprawa
Uprawa przywrotnika pospolitego nie powinna sprawić nam większych problemów, gdyż roślina ta nie ma szczególnie dużych wymagań środowiskowych (można spotkać ją rosnącą dziko na terenie całego kraju). Jeżeli jednak mamy taką możliwość zapewnijmy przywrotnikowi stanowisko słoneczne (ewentualnie półcieniste). Roślina ta dobrze czuje się w glebie żyznej (idealna będzie lekka i próchnicza charakteryzująca się odczynem lekko kwaśnym lub obojętnym). Dla przywrotnika ważna jest wilgoć, dlatego w okresie suszy trzeba pamiętać o jego regularnym podlewaniu.
Przywrotnik pospolity dobrze rośnie na terenie Polski, gdyż posiada dość wysoką odporność na niskie temperatury – nie trzeba okrywać go na zimę.
Przywrotnik może być sadzony z nasion wprost do gruntu. W przypadku starszych roślin możliwe jest rozmnażanie przez ukorzenianie sadzonek zielnych lub też przez podział kęp. Jeżeli chcemy, żeby roślina rosła bardzo intensywnie, powinniśmy przyciąć ją zaraz po kwitnieniu.
Przywrotnik pospolity może być od czasu do czasu nawożony – do tego celu najlepiej sprawdzą się nawozy organiczne. Jednym z ważniejszych zabiegów pielęgnacyjnym (zwłaszcza w pierwszym okresie uprawy przywrotnika pospolitego) jest regularne odchwaszczanie (w przypadku starszych roślin nie jest to już konieczne, gdyż dość dobrze radzą sobie z konkurencją).
Czy wiesz, że:
– Przywrotnik pospolity znany jest także pod nazwami: gęsie łapki, gojnik, gwiazdosz, lwia łapa, czy nawrotnik.
– Częstym problemem w przypadku tej rośliny jest fakt, że jej liście często zaatakowane są przez mączniaka – nie nadają się wówczas do zbioru.
– Z leczniczych właściwości przywrotnika pospolitego zdawano sobie sprawę już w czasach średniowiecza. Korzystała z niego nie tylko medycyna ludowa. Powszechnie wierzono bowiem, że jest o rośliną magiczną, co sprawiało, że wykorzystywano go w rozmaitych rytuałach.
– Przywrotnik pospolity występuje także na terenie Azji, Grenlandii, czy Ameryki Północnej.
– W medycynie ludowej przywrotnik pospolity figuruje pod nazwą Ziele Matki Boskiej (prawdopodobnie dlatego, że pomaga w leczeniu wielu kobiecych dolegliwości).
– Po ziele przywrotnika pospolitego sięgali arabscy lekarze – wykorzystywali je między innymi do leczenia otyłości.
– Alchemilla vulgaris jest to nazwa zbiorowa dla ponad 20 gatunków charakteryzujących się takimi samymi właściwościami.
– Na terenie Polski prócz przywrotnika pospolitego spotkamy także takie gatunki jak: przywrotnik połyskujący, miękki, czy alpejski. Nie posiadają one jednak żadnych właściwości leczniczych.
– Liście przywrotnika wczesnym rankiem, ewentualnie przed spodziewanymi opadami gromadzą na powierzchni blaszki kropelki wody (zjawisko to określane jest jako gutacja).
– Suszone ziele przywrotnika powinno się przechowywać w papierowych torbach, w ciemnym i suchym miejscu.
