Trzustka spełnia wiele ważnych zadań w naszym organizmie. Jest odpowiedzialna między innymi za produkcję insuliny, a także innych hormonów regulujących poziom insuliny we krwi. To ona dostarcza do jelita cienkiego enzymy, dzięki którym możliwe jest przyswajanie substancji odżywczych obecnych w pożywieniu. Zapalenie trzustki to bardzo poważna choroba, która nie daje charakterystycznych objawów, dlatego często jest bagatelizowana. Jakie są przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki? W jaki sposób objawia się ta choroba? Jak wygląda leczenie? Co powinny jeść osoby cierpiące na to schorzenie?
Co to jest przewlekłe zapalenie trzustki?
Zapalenie trzustki to choroba, która cechuje się upośledzeniem działania tego narządu. Największym problemem jest tu fakt, że schorzenie długi czas nie daje objawów lub też są one mało charakterystyczne. Przeciągający się stan zapalny może być niebezpieczny w skutkach – często doprowadza do trwałego uszkodzenia trzustki. Przestaje być ona zdolna do wydzielania odpowiedniej ilości enzymów i hormonów. Bardzo często prowadzi też do innych chorób takich jak między innymi cukrzyca.
Jakie są przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki?
Przewlekłe zapalenie trzustki może być wywołane wieloma czynnikami. Często zdarza się, że jest ono wywołane długotrwałym nadużywaniem alkoholu. Niekiedy choroba jest powikłaniem ostrego zapalenia trzustki. Dolegliwość ta obserwowana jest także u osób cierpiących na kamicę żółciową, mukowiscydozę, niewydolność nerek, nadczynność przytarczyc. Stan zapalny może być rezultatem zatamowania przewodu żółciowego wspólnego przez kamień żółciowy.
Na wystąpienie przewlekłego zapalenia trzustki szczególnie narażone są osoby otyłe, stosujące niezdrową dietę, przyjmujące niektóre leki. W pewnych przypadkach schorzenie może mieć podłoże genetyczne.
Objawy przewlekłego zapalenia trzustki
Najbardziej typowe objawy przewlekłego zapalenia trzustki to regularnie powracający ból, który zlokalizowany jest w górnej części brzucha (pieczenie, ucisk w nadbrzuszu). Co więcej ból brzucha ma tendencje promieniowania do pleców. Ból nie ustępuje nawet wówczas, kiedy chory zażyje środki przeciwbólowe.
Chorobie bardzo często towarzyszy utrata apetytu, a także dolegliwości trawienne takie jak biegunki (często są to biegunki tłuszczowe), wymioty czy wzdęcia. Utrata apetytu wiąże się ze spadkiem masy ciała.
W niektórych przypadkach przewlekłe zapalenie trzustki daje objawy skórne – jest to przede wszystkim uporczywe swędzenie. Osoby chore mają podwyższony poziom glukozy we krwi. Typowe są dla nich także zaburzenia tolerancji glukozy. Nieleczona chorba w zaawansowanym stadium może przyczynić się do rozwoju cukrzycy, a w skrajnych wypadkach nawet raka trzustki.
Jak leczyć przewlekłe zapalenie trzustki?
Kluczem do sukcesu w leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki jest szybkie zdiagnozowanie dolegliwości. Często jest to trudne, gdyż choroba nie daje oczywistych objawów. Z tego względu dobrze jest regularnie wykonywać badania kontrolne, takie jak morfologia krwi (poziom leukocytów, enzym amylazy), analiza moczu, USG, czy badanie radiologiczne jamy brzusznej. Czasem zalecana jest również endosonografia endoskopowa, tomografia komputerowa, czy USG jamy brzusznej.
Choroba (w zależności od stopnia zaawansowania) jest leczona farmakologicznie lub operacyjnie. Choremu podaje się leki zawierające enzymy trzustkowe, które przyjmuje się podczas posiłku. Leki te redukują dolegliwości bólowe, gdyż zmniejszają ciśnienie w przewodach trzustkowych. Niekiedy konieczne jest stosowanie dodatkowych leków przeciwbólowych. W sytuacji, kiedy rezultatem przewlekłego zapalenia trzustki jest cukrzyca, konieczne staje się jednoczesne leczenie także i tej choroby.
Leczenie chirurgiczne jest ostatecznością. Lekarze decydują się na nie, kiedy stosowanie leków nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Należy zaznaczyć, że nie zawsze jest ono możliwe. Najczęstsze zabiegi wykonywane przy przewlekłym zapaleniu trzustki to usunięcie złogów z przewodu trzustkowego, leczenie torbieli rzekomych, wprowadzenie do przewodu trzustkowego stentu, a w ostateczności także zabiegi resekcyjne.
Jakie są zalecenia dietetyczne dla chorych na przewlekłe zapalenie trzustki?
W przypadku przewlekłego zapalenia trzustki ogromne znaczenie ma dieta. Chory w pierwszej kolejności musi zrezygnować z picia alkoholu i palenia tytoniu. Oczywistym jest, że rezygnujemy ze spożywania produktów typu fast-food, gazowanych napojów, słodyczy, żywności wysoko przetworzonej.
Konieczne jest stosowanie diety, która będzie lekkostrawna, a zarazem niskotłuszczowa. Ograniczenie spożycia tłuszczów jest konieczne, ponieważ uszkodzona trzustka ma problemy z ich trawieniem.
Osoby chorujące na przewlekłe zapalenie trzustki są często niedożywione, dlatego ich dieta powinna być wysokokaloryczna. Bardzo ważne jest włączenie do menu większych ilości białka.
Unikamy nie tylko ze spożywania pokarmów bogatych w tłuszcz. Konieczne jest także zrezygnowanie z smażenia na tłuszczu (niezależnie czy jest to tłuszcz pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego). Potrawy powinny być gotowane na parze, duszone, pieczone, ewentualnie gotowane w małej ilości wody.
Przy przewlekłym zapaleniu trzustki niedopuszczalne jest przejadanie się. Spożywanie trzech obfitych posiłków dziennie powinno być zastąpione jedzeniem sześciu mniejszych. Co więcej kaloryczność posiłków powinna być zbliżona.
Bardzo ważne jest ograniczenie spożycia cukrów prostych. Jest to szczególnie ważne wówczas, kiedy przewlekłe zapalenie trzustki towarzyszy cukrzycy.
Zakazane jest spożywanie produktów wzdymających takich jak rośliny strączkowe – nasilą one dolegliwości trawienne, a co więcej mogą spowodować dodatkowy ból.
W przeciwieństwie do diety zdrowej osoby, konieczne jest ograniczenie spożycia błonnika. Rezygnujemy z jedzenia pełnoziarnistego pieczywa, razowych makaronów, brązowego ryżu, czy gruboziarnistych kasz. Należy je zastąpić pieczywem pszennym, a także białym ryżem.
W ciągu dnia powinno się spożywać trzy porcje produktów mlecznych, które są dobrym źródłem białka. Białko znajdziemy również w jajkach, chudym mięsie, czy chudych rybach.
W wielu wypadkach konieczne jest uzupełnienie diety w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, K, D).
