Przekonania mają ogromny wpływ na to w jaki sposób interpretujemy otaczającą nas rzeczywistość. Konkretne interpretacje z kolei popychają nas do takich, a nie innych działań. Jak działają przekonania? Czy możemy je zmienić?
Czym są przekonania?
Przekonania to pewnego rodzaju filtry, generalizacje, które wytwarzają się w naszym mózgu na temat otaczającej nas rzeczywistości. Choć mogą nam one przysporzyć prawdziwych problemów, są niezmiernie ważne. Bez nich niezmiernie trudno byłoby normalnie funkcjonować. W trakcie życia zdobywamy doświadczenia i wyrabiamy sobie przekonania na temat różnych zjawisk, osób i sytuacji. Jeżeli zgubimy się w lesie, prawdopodobnie nabierzemy przekonania, że lasy są niebezpieczne i będziemy unikać samotnych wycieczek na zalesione obszary. Jest to w pewnym sensie pozytywne, gdyż w ten sposób nie narazimy się na podobne sytuacje w przyszłości.
Może się zdarzyć, że przeceniamy swoje możliwości pływackie i bez pomocy nie uda się nam dopłynąć do brzegu. U części osób wytworzy się przekonanie, że nie są one najlepszymi pływakami i będą unikać wody, a szczególnie kąpieli bez nadzoru. Jest to pozytywne, gdyż dzięki temu nie będą one ryzykowały utonięcia w przyszłości.
Ktoś może poprosić nas, żebyśmy przyjrzeli się dokładnie pomieszczeniu, w którym się znajdujemy i zapamiętali wszystkie przedmioty w kolorze zielonym, a następnie zamknęli oczy. Czy będziemy mogli powiedzieć coś o przedmiotach w kolorze szarym. Prawdopodobnie nie, gdyż cała nasza uwaga była w danym momencie skupiona na rzeczach zielonych. Nie dostrzegaliśmy nic innego, pomimo że w pomieszczeniu było również wiele przedmiotów w odcieniach szarości.
Analogicznie jeżeli mamy przekonanie, że wysokie rudowłose kobiety są niemiłe, będziemy dostrzegać tylko takie ich zachowania, które będą potwierdzały nasze przekonanie. Nasz mózg będzie ślepy na wszystko inne. W przypadku, kiedy mamy przekonanie, że kobiety są słabymi kierowcami, codziennie będziemy znajdować na to dowody. Nasz mózg będzie skupiał się tylko na sytuacjach, które potwierdzą przekonanie, że kobiety nie potrafią prowadzić. Nie dostrzeże ogromnej ilości kobiet, które są świetnymi kierowcami. Najdrobniejsze wypadki, jak gwałtowniejsze hamowanie kierowcy autobusu, gdyż dziecko wybiegło na ulicę, będą dla nas niezaprzeczalnym dowodem, że kobiety nie powinny siadać za kierownicą.
Osoby, które są przekonane, że matematyka jest trudna (gdyż kiedyś nauczycielka tego przedmiotu powiedziała, że nie radzą sobie one z tym przedmiotem), prawdopodobnie nie będą miały motywacji do nauki, co z kolei będzie skutkowało złymi ocenami.
Przekonania pozytywne i negatywne
Wszystkie nasze przekonania mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Jeżeli jesteśmy przekonani, że wysoko przetworzona żywność jest niezdrowa, będziemy sięgali po inne jedzenie. W obecnych warunkach jest to przekonanie pozytywne. Osoby przekonane, że nie potrafią przemawiać publicznie, podczas każdego przemówienia będą odczuwały bardzo silny stres, a najprawdopodobniej będą robiły wszystko, co w ich mocy, żeby uniknąć tego rodzaju sytuacji.
Bardzo ważne jest, żebyśmy zdali sobie sprawę, że wszystkie przekonania, które mamy są zarówno prawdziwe, jak i nieprawdziwe. Są prawdziwe, kiedy w nie wierzymy, kiedy przestajemy stają się nieprawdziwe.
W momencie, kiedy przestajemy wierzyć, że matematyka jest trudna i nigdy w życiu nie uda nam się ej nauczyć, okazuje się, że mamy rację. Wraz ze zmianą przekonania zmienia się nasze zachowanie. Do tej pory unikaliśmy uczenia się matematyki, brakowało nam motywacji, nie byliśmy w stanie rozwiązać prostego zadania, przy tablicy w szkole odczuwaliśmy bardzo silny stres, który paraliżował nas i uniemożliwiał logiczne myślenie. Osoba, której udało się zmienić przekonanie sięga po podręczniki do matematyki, zaczyna oglądać filmy poświęcone matematyce, których obecnie w sieci jest mnóstwo, zapisuje się na korepetycje, a wreszcie zaczyna samodzielnie rozwiązywać zadania. Ze zdumieniem odkrywa, że nauka tego przedmiotu zaczyna sprawiać jej przyjemność, a z czasem zaczyna rozumieć coraz więcej.
Człowiek, który całe życie przekonany był, że nie jest w stanie nauczyć się pływać, zapisuje się na basen, umawia się z trenerem i krok po kroku uczy się pływać, co daje mu ogromną satysfakcję.
Osoba, która kiedyś przekonana była, że kobiety są złymi kierowcami zauważa wokół siebie kobiety, które prowadzą świetnie.
Jak zmienić przekonania?
Przekonania wpływają na nasze zachowanie, a w dłuższej perspektywie czasu również na to jak układa się nasze życie. Jeżeli mamy przekonanie, że jedzenie fast foodów jest niezdrowe, prawdopodobnie odżywiamy się dobrze, co sprawia, że możemy cieszyć się szczupłą sylwetką i dobrym zdrowiem. Z takiego przekonania nie powinniśmy rezygnować. Jednocześnie wiele osób ma przekonania, które dosłownie rujnują ich życie. Na ich zmianę warto jest poświęcić czas i energię. Trzeba przyznać, że nie jest to proste, za to jak najbardziej możliwe.
Pierwszy krok do zmiany to uwierzyć, że zmiana przekonań jest możliwa.
Znajdźmy chwilę wolnego czasu, zaopatrzmy się w kartkę i długopis, a następnie wypiszmy wszystkie przekonania, o których uważamy, że nas ograniczają.
Szkodliwymi przekonaniami są na przykład: „nigdy nie uda mi się zarobić dobrych pieniędzy”, „osoby bogate to złodzieje”, „nigdy nie uda mi się schudnąć”, „jestem osobą mało atrakcyjną”, „ludzie mnie nie lubią”, „jestem mało inteligentny”, „nauka języków obcych jest bardzo trudna i zajmuje wiele lat”, „mam mało pewności siebie w kontaktach z osobami płci przeciwnej”, „dokonywanie zmian w moim wieku jest bardzo trudne”, „kobiecie po czterdziestym roku życia trudno jest znaleźć partnera”.
Nie warto jest od razu zajmować się wszystkimi przekonaniami, gdyż jest to mało efektywne. Wybierzmy to, które najbardziej przeszkadza nam w życiu. Należy dokładnie się nad nim zastanowić, zadać sobie pytanie w jaki sposób wpływa ono na nasze zachowania, a w dłuższej perspektywie czasu także na całokształt naszego życia. Konsekwencje wiary w to przekonanie również dobrze jest wypisać na kartce. Jeżeli jestem przekonany, że nie jestem umysłem ścisłym i nie jestem w stanie nauczyć się matematyki, prawdopodobnie unikam jakiegokolwiek kontaktu z tą dziedziną wiedzy, nie uczę się do klasówek i egzaminów, gdyż uważam, że to i tak nic nie da. Taka osoba nie ma motywacji do nauki, czas, który mogłaby na nią przeznaczyć woli przespać. Nie myśli też o zapisaniu się na korepetycje, czy poproszeniu kogoś o pomoc.
Następnie należy zadać sobie pytanie jak byśmy się zachowywali, gdybyśmy posiadali przekonanie, które byłoby całkowitym przeciwieństwem obecnego. Mogłoby ono brzmieć: „jestem umysłem ścisłym, a nauka matematyki przychodzi mi z łatwością i przyjemnością”.
Musimy zastanowić się jaki wpływ na nasze zachowanie miałaby wiara w to nowe przekonanie. Dobrze jest wypisać na kartce wszystkie korzyści jakich byśmy doświadczyli w związku z tym. Następnym krokiem jest przeżycie całego dnia tak jakby przekonanie to było w stu procentach prawdziwe.
Po upływie pewnego czasu należy sprawdzić w jakim stopniu nowe przekonania zakorzeniły się w naszych umysłach. Jeżeli tak się nie stało, powtarzamy całe ćwiczenie do skutku. Efekty mogą być naprawdę zaskakujące.
W przypadku, kiedy samodzielna zmiana przekonań sprawia nam trudności, dobrym pomysłem wydaje się skorzystanie z pomocy psychologa czy coacha. W przypadku wielu osób skorzystanie z pomocy profesjonalisty okazuje się strzałem w dziesiątkę.
