Społeczeństwo wymaga od kobiety atrakcyjnego wyglądu. Żyjemy w czasach, gdzie atrakcyjny wygląd jest utożsamiany ze szczupłą sylwetką. Jest ona obiektem pożądania większości kobiet. Coraz częściej zdarza się, że nie mogą z niej zrezygnować nawet kobiety spodziewające się dziecka. Tak powstała pregoreksja, czyli anoreksja ciążowa. Jakie są jej przyczyny i objawy? W jaki sposób leczy się tę chorobę?
Co to jest pregoreksja?
Mianem pregoreksji (inaczej ciążoreksji; pregnancy – ciąża oraz anorexia – anoreksja) określamy odmianę anoreksji, która występuje u kobiet w ciąży. Kobiety cierpiące na tę chorobę przedkładają szczupłą sylwetkę nad wszystko, w tym również nad zdrowie i prawidłowy rozwój swojego dziecka. Zależy im tylko na tym, żeby atrakcyjnie wyglądać w czasie ciąży, a po porodzie jak najszybciej powrócić do określonej masy ciała. Jeżeli chodzi o objawy choroby są one identyczne jak w przypadku anoreksji. Jednak konsekwencje są znacznie poważniejsze, gdyż dotyczą nie tylko samej kobiety, ale często też jej dziecka. W przypadku pregoreksji zalecana jest psychoterapia, jednak wdrożenie leczenia nie jest proste, gdyż chora nie dostrzega problemu.
Pregoreksja – czynniki ryzyka
Pregoreksja, czyli anoreksja kobiet ciężarnych nie znajduje się jeszcze na oficjalnej liście chorób, choć lekarze coraz częściej używają tego terminu. Zjawisko to jest bowiem coraz bardziej powszechne. Choroba została zaobserwowana w Stanach Zjednoczonych, a także w Nowej Zelandii, czy Wielkiej Brytanii, czyli w krajach rozwiniętych, gdzie panuje kult szczupłej sylwetki. Pierwsze wzmianki na temat kobiet cierpiących na pregoreksję pojawiły się w roku 2004, w czasopiśmie „New York Magazine”. Brytyjscy naukowcy są nawet zdania, że z zaburzeniami odżywiania w czasie ciąży zmaga się jedna na dwadzieścia kobiet.
Najbardziej narażone na rozwój tej choroby są kobiety, których praca jest bezpośrednio związana z atrakcyjnym wyglądem – na przykład aktorki, prezenterki, modelki, itp.
Osoby narażone na zachorowania bardzo obawiają się naturalnych zmian w ciele, które zachodzą podczas ciąży. W tym szczególnie przyrostu masy ciała. Niepożądany jest również pełniejszy biust, który zdaniem chorej sprawia, że jej figura staje się nieproporcjonalna. Osoba chora stara się zrobić wszystko, żeby wyglądać w ciąży tak jakby w tej ciąży nie była.
Istotnym czynnikiem ryzyka jest młody wiek, gdyż taka postawa wiąże się z brakiem dojrzałości.
Pregoreksja – przyczyny
Trudno jednoznacznie wskazać przyczyny pregoreksji, gdyż są one bardzo złożone. Z jednej strony obserwujemy ogromną presję społeczeństwa w stosunku do wyglądu kobiet. Oczekuje się od nich, że będą wyglądały atrakcyjnie nawet w ciąży, gdzie przyrost wagi i zmiana proporcji ciała są czymś naturalnym. Media przedstawiają sylwetki pięknych kobiet, które nawet podczas ciąży wyglądają szczupło i bardzo atrakcyjnie (o co trudno w prawdziwym życiu). W przypadku większości kobiet presja społeczna nie jest jednak wywołać potrzeby głodzenia się i prowokowania wymiotów w czasie ciąży. Jedną z przyczyn pregoreksji jest więc niskie poczucie wartości kobiety. Chora całkowicie uzależnia swoje poczucie własnej wartości od wyglądu. W takiej sytuacji nie dziwi więc, że jest w stanie poświęcić wiele, żeby wydawać się atrakcyjną.
Chore na pregoreksję cierpią na zaburzenia postrzegania własnego ciała. Często zdarza się, że przeżyły one jakieś traumatyczne sytuacje. Psychologowie są zdania, że ciąża jest sytuacją, która może wyzwalać traumatyczne wspomnienia.
Na pregoreksję mogą chorować kobiety, które w przeszłości zmagały się z bulimią lub anoreksją, jednak nie jest to reguła. W wielu wypadkach zdarza się, że choroba pojawia się po raz pierwszy w ciąży (u kobiet, które dotychczas nie miały problemów z zaburzeniami odżywiania).
Istnieje teoria, że kobiety cierpiące na pregoreksję podświadomie nie chcą mieć dziecka, a zachodzą w ciążę, żeby sprostać oczekiwaniom społecznym.
Pregoreksja – objawy
Objawy pregoreksji nie różnią się od objawów anoreksji. Chora kobieta je bardzo mało. Sięga jedynie po niskokaloryczne potrawy. Nie słucha potrzeb swojego organizmu. Zaniepokojonemu otoczeniu może tłumaczyć, że nie może jeść, gdyż czuje nudności. Ciążą jest to znakomity okres dla kobiety, która chce ukryć zaburzenia odżywiania. Może ona tłumaczyć prowokowanie wymiotów, a także niechęć do jedzenia dolegliwościami ciążowymi.
Pomimo „złego samopoczucia i nudności” jest jednak w stanie intensywnie ćwiczyć. Nigdy nie zdarza się jej opuścić treningu. Jeżeli zdarzy się jej zjeść pełnowartościowy posiłek, często prowokuje wymioty, a tłumaczy to ciążowymi nudnościami. Kobieta cierpiąca na pregoreksję często kilka razy dziennie kontroluje wagę.
Charakterystyczne dla tej grupy chorych jest regularne przyjmowanie środków przeczyszczających i moczopędnych celem zmniejszenia wagi. Często trudności z zaakceptowaniem powiększającego się brzucha.
Kobieta chora na pregoreksję panicznie boi się przytycia. Odczuwany głód stara się zagłuszyć piciem bardzo dużych ilości wody.
Chore zupełnie ignorują fakt, że takie postępowanie jest zagrożeniem zarówno dla ich zdrowia, jak i zdrowia dziecka. Manipulują one otoczeniem i robią wszystko, żeby ukryć negatywne konsekwencje swojego postępowania.
Warto wspomnieć, że kobiety cierpiące na anoreksję nie akceptują swojego ciała, swojej kobiecości. Nawet kiedy są bardzo chude, nie eksponują swojego ciała. Starają się je ukryć pod luźnymi ubraniami. Ono nigdy nie będzie dla nich odpowiednie. Sytuacja w ciąży jest jeszcze gorsza, gdyż w tym przypadku jeszcze trudniej ukryć swoją kobiecość.
Bliscy chorej kobiety powinni czuć się zaalarmowani, gdy nagle zaczyna ona odczuwać niechęć do spożywania posiłków wspólnie z rodziną (a do tej pory nie miała z tym problemów), ciągle wygłasza negatywne uwagi dotyczące swojego wyglądu (zdecydowanie bardziej niż dziecko interesuje ją ile kilogramów przytyła). Alarmujące jest także często picie kawy (częstsze niż przed ciążą). Kobiety chorujące na pregoreksję często piją duże ilości kawy gdyż daje ona uczucie sytości, a dodatkowo działa moczopędnie. W przypadku ciąży czymś naturalnym jest przyrost masy ciała. Jeżeli pomimo zaawansowanej ciąży się on nie pojawia, być może oznacza to, że kobieta ma problem z zaburzeniami odżywiania. Charakterystycznym zachowaniem dla kobiet chorujących na pregoreksję jest ukrywanie ciąży. Jeżeli zauważymy powyższe objawy, powinniśmy porozmawiać (ale bardzo delikatnie) z przyszłą mamą. Ważne jest, żeby nie oceniać jej negatywnie, a tym bardziej nie atakować. Kobiety chorujące na pregoreksję często zmagają się z poważnymi problemami natury emocjonalnej.
Pregoreksja – konsekwencje dla kobiety
Radykalne ograniczenie kaloryczności posiłków sprawia, że nie kobieta nie dostarcza swojemu organizmowi wystarczającej ilości składników odżywczych niezbędnych do zachowania zdrowia i prawidłowego przebiegu ciąży. Niedobory witamin i minerałów mogą pogłębić zaburzenia psychiczne u kobiety i uniemożliwić dziecku prawidłowy rozwój.
Należy mieć świadomość, że zapotrzebowanie kaloryczne kobiety w ciąży to około dwa i pół tysiąca kalorii do nawet trzech tysięcy kalorii (wartości kaloryczne nie są stałe). Potrzebują one również większych ilości składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju płodu. Normą jest, że kobieta w ciąży tyje jedenaście kilogramów w przypadku kobiet szczuplejszych może być to nawet szesnaście kilogramów). Nadmierny przyrost masy ciała jest zagrożeniem tylko w przypadku kobiet, które przed ciążą cierpiały z powodu nadwagi i otyłości.
Jednym z pierwszych objawów pregoreksji są właśnie niedobory ważnych witamin i minerałów. Chore na pregoreksję często mają anemię. Inne poważne konsekwencje to nadciśnienie tętnicze, krwawienia z dróg rodnych. U kobiet chorych często pojawia się konieczność porodu przy pomocy cesarskiego cięcia. Często nie mogą one karmić piersią, cierpią na depresję poporodową. W trudnych wypadkach konieczna jest hospitalizacja i karmienie pozajelitowe.
Jednym ze skutków odchudzania w czasie ciąży może być także osteoporoza.
Pregoreksja – konsekwencje dla dziecka
Najpoważniejsze konsekwencje pregoreksji odczuwa dziecko. Charakterystyczne dla tej choroby jest większe ryzyko poronienia, często zdarzają się też porody przedwczesne. Wskaźnik umieralności niemowląt jest wysoki. Dzieci urodzone przez kobiety chorujące na pregoreksję mają niską wagę urodzeniową, otrzymują niskie wyniki w skali APGAR, mają mniejszy obwód głowy. W wielu wypadkach stwierdza się u nich opóźnienia w rozwoju, różnego rodzaju deformacje, kłopoty z samodzielnym oddychaniem, zaburzenia łaknienia. Dzieci takie często chorują na depresję, ich wzrost i rozwój jest zaburzony. Stwierdza się u nich także wiele innych nieprawidłowości.
Jak leczyć pregoreksję?
Charakterystycznym jest, że kobiety cierpiące na pregoreksję mają zazwyczaj dużą wiedzę na temat prawidłowego odżywiania. Wiedzą dokładnie jak powinno wyglądać żywienie kobiety w ciąży. Jednocześnie w żaden sposób nie są w stanie wykorzystać tych wiadomości w praktyce.
Choroba sprawia, że kobieta nie stosuje się do zaleceń lekarza prowadzącego. Co więcej jest bardzo dumna, że udaje się jej utrzymać niską wagę w ciąży. Jej zdaniem jest to przejaw dyscypliny i kontroli nad sytuacją.
Leczenie jest niezwykle trudne, gdyż kobiety te są niezwykle odporne na wszelką perswazję. Na naciski ze strony otoczenia nie reagują wcale lub reagują agresywnie. Pregoreksja powoduje zaburzenia w postrzeganiu rzeczywistości, ma ona głębokie podłoże emocjonalne. Z tego względu dietetyk i jego propozycje jadłospisów dla kobiet w ciąży nie na wiele się tu zda.
W przypadku choroby jaką jest pregoreksja konieczne jest leczenie psychologiczne, a niekiedy nawet psychiatryczne. Trudno jest jednak je podjąć, gdyż chora kobieta uważa, że jest w pełni zdrowa i wie co robi.
Dla kobiety chorującej na pregoreksję bardzo ważne jest wsparcie otoczenia, choć nie ma co ukrywać – ono często okazuje się niewystarczające.
