Por po raz pierwszy pojawił się w Polsce w średniowieczu za sprawą królowej Bony. Dziś powszechnie wykorzystuje się go w kuchni – jest ważnym składnikiem włoszczyzny. Cenimy jego walory smakowe. Rzadko natomiast zastanawiamy się w jaki sposób por wpływa na nasze zdrowie. Czym jest por? Jakie właściwości odżywcze posada ta roślina?
Co to jest por?
Mianem pora określamy dwuletnią roślinę zaliczaną do rodziny amarylkowatych (jest on spokrewniony z czosnkiem), która wywodzi się z Azji Mniejszej. Charakteryzuje się on mocno skróconą łodygą, wydłużonymi i płaskimi liśćmi, a także silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. Kwiaty pora przybierają barwę białą lub biało-różową, są zebrane w baldachy. Pędy kwiatostanowe są w stanie osiągnąć nawet dwa metry wysokości i pojawiają się w drugim roku wegetacji. Liczne nasiona są czarne i pomarszczone. Możemy spotkać wiele odmian pora. Roślina ta jest ceniona za walory smakowe i lecznicze. Dostarcza nam wielu cennych składników odżywczych.
Por – wartości odżywcze
Por dostarcza nam witamin z grupy B, a także witamin A, C i K. W jego składzie znajdziemy również wiele cennych związków mineralnych – między innymi:
– żelaza,
– wapnia,
– potasu,
– fosforu,
– siarki,
– sodu,
– miedzi,
– czy magnezu.
Roślina zawiera też błonnik, który usprawnia funkcjonowanie układu trawiennego.
Chyba każdy jest w stanie rozpoznać pora po charakterystycznym, intensywnym zapachu – jest o wynikiem zawartości olejków eterycznych. Zielone części pora zawierają natomiast chlorofil. Roślina dostarcza nam karotenoidów, inuliny, kwasu nikotynowego, a także dużych ilości polifenoli.
Por – wpływ na zdrowie
Jako, że w składzie pora znajdziemy pokaźne ilości żelaza (a także witaminę C, która wspomaga jego wchłanianie) jego spożywanie jest zalecane w profilaktyce anemii.
Zawartość witamin B i magnezu sprawia, że roślina ta korzystnie oddziałuje na nasz mózg i cały układ nerwowy. Zmniejsza on stres, pomaga w zasypianiu, może nawet poprawić pamięć i koncentrację.
Por charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym, dlatego może być praktycznie bez ograniczeń spożywany przez osoby chorujące na cukrzycę.
Aktywne związki zawarte w porze sprawiają, że jest on w stanie poprawiać kondycję układu sercowo-naczyniowego. Regularne spożywanie pora obniża poziom złego cholesterolu we krwi, uszczelnia naczynia krwionośne, usprawnia pracę serca, chroni przed nadmierną krzepliwością krwi.
Włączenie pora do codziennej diety jest zalecane osobom pragnącym poprawić odporność swojego organizmu. Roślina charakteryzuje się bowiem działaniem bakteriobójczym, łagodzi też stany zapalne.
Obecność wapnia sprawia, że por może wzmacniać nasze kości i zęby. Roślina ta wykazuje właściwości moczopędne, dlatego jej spożywanie poleca się przy infekcjach pęcherza moczowego, a także przy chorobach nerek.
Duże ilości witaminy A, którą znajdziemy w porze oddziałują korzystnie na narząd wzroku.
Por (podobnie jak wiele innych warzyw) charakteryzuje się właściwościami zasadotwórczymi (przywraca równowagę kwasowo-zasadową w organizmie). Ze względu na obecność błonnika wspomaga on trawienie i pomaga oczyszczać organizm z toksyn.
Por stosowany zewnętrznie może być pomocny w łagodzeniu bólów reumatycznych. Medycyna ludowa wykorzystywała go w celu odkażania i przyspieszania gojenia się ran.
Nasze prababcie wykorzystywały sok z pora w celu leczenia nieżytów górnych dróg oddechowych (charakteryzuje się on działaniem wykrztuśnym). Dzięki niemu można w naturalny sposób pozbyć się uporczywego kaszlu (w tym celu por może być stosowany nawet u małych dzieci).
Warzywo to dostarcza nam inuliny, która posiada naturalne właściwości prebiotyczne. Bulion z pora może okazać się skuteczny w leczeniu kaca.
Za sprawą wysokiej zawartości polifenoli por jest w stanie chronić ludzki organizm przed nowotworami, a także przedwczesnym starzeniem.
Por na odchudzanie
Por należy do warzyw, po które bez obaw mogą sięgać osoby odchudzające się. Ma on niski indeks glikemiczny i zawiera niewiele kalorii – w 100 g est to około 61 kcal. Zawarty w nim błonnik reguluje pracę jelit.. Dodatkowo zmniejsza on wchłanianie tłuszczów z pożywienia i zapewnia nam długotrwałe uczucie sytości (pod wpływem wody pęcznieje i wypełnia żołądek).
Przeciwwskazania do spożywania pora
Choć por jest jednym z bardziej wartościowych warzyw, nie będzie odpowiedni dla każdego. Jego wadą jest fakt, że działa on wzdymająco. Osoby mające problemy z wzdęciami powinny więc ograniczyć jego spożycie. Z tego samego względu nie zaleca się jedzenia dań z porem przed ważnymi wydarzeniami.
Por należy do warzyw, które nie powinny być spożywane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią, gdyż charakterystyczny smak warzywa przenika do mleka (w przypadku, gdy matka je pora, dziecko bardzo często nie chce ssać piersi, może również doświadczyć kolki jelitowej). Por może nasilać zgagę. Nie jest odpowiedni również dla niemowląt poniżej dziesiątego miesiąca życia (starszym dzieciom można podawać ugotowanego pora).
Wysoka zawartość błonnika sprawia, że por nie jest polecany osobom na diecie lekkostrawnej.
Zastosowanie pora w kuchni
Por jako składnik włoszczyzny jest wykorzystywany do gotowania rosołu, a także innych zup. Surowy znakomicie sprawdza się jako dodatek do surówek i sałatek. Por gotowany jest bazą do sosów, zapiekanek czy tart. Doskonale smakuje duszony. Może być traktowany zarówno jako przyprawa, jak i podstawowy składnik dania.
Pory można jeść w całości – zarówno zielone, jak i białe części. Bardzo ważne jest jego dokładne umycie (pomiędzy warstwami liści często znajduje się ziemia, a także inne zanieczyszczenia).
Najlepiej jest kupować pory pochodzące z upraw ekologicznych. Wybierajmy te mniejsze, gdyż są smaczniejsze i mniej włókniste.
Por nadaje się do przechowywania w lodówce – jednak maksymalnie przez dwa tygodnie. Można go również zamrozić, jednak spowoduje to utratę walorów smakowych.
Jak zrobić syrop na kaszel z pora?
Syrop z pora może być doskonałą (zdrowszą) alternatywą dla syropów aptecznych. Zdaniem wielu osób jest równie skuteczny, a jednocześnie nie powoduje efektów ubocznych. Do jego przygotowania potrzebujemy jedynie białej części pora, dwóch łyżek miodu, a także szklanki wody. Pora ścieramy na tarce, przekładamy do niewielkiego garnka, zalewamy wodą i gotujemy. Następnym krokiem jest przecedzenie mikstury. Gdy nieco przestygnie, dodajemy do niej miód, dokładnie mieszamy i przelewamy do słoika.
Por – odmiany
Por jest warzywem występującym w wielu odmianach. Największą popularnością wśród polskich ogrodników cieszą się:
– Forrest,
– Tango,
– Arkansas,
– Haksa,
– Bluvetia,
– Patryk,
– Blizzard,
– Clasina,
– Carina,
– Alita,
– Arcona,
– Profina,
– Pinola,
– Longina,
– Jolant,
– Varna.
Uprawa pora – najważniejsze informacje
Por jest niezwykle wartościowym warzywem, które dodatkowo nie sprawia większych problemów przy uprawie. Z tego względu warto rozważyć posadzenie go w przydomowym ogrodzie.
Jeżeli chodzi o rodzaj gleby, por nie ma szczególnych wymagań. Bardzo ważne jest jednak, żeby gleba była wilgotna (roślina nie jest odporna na suszę). Dla porów wybieramy stanowiska słoneczne. Warzywo to jest w stanie wytrzymać niskie temperatury do minus piętnastu stopni Celsjusza.
Przed posadzeniem porów należy pozbyć się chwastów, a glebę dokładnie spulchnić. Większość ogrodników uprawia pory w drugim roku po zastosowaniu obornika. Pamiętajmy, żeby nie sadzić porów na stanowiskach po innych porach lub też warzywach cebulowych.
Roślina może być uprawiana z nasion lub z rozsady. Jeżeli zdecydujemy się na nasiona – należy je posadzić w kwietniu. W przypadku uprawy z rozsady – przeniesienie roślin do gruntu powinno odbywać się pod koniec maja.
Pory zaczynają dojrzewać w sierpniu. Pełną dojrzałość osiągają zazwyczaj pod koniec jesieni.
Zdecydowanie największymi zagrożeniami dla upraw porów są choroby roślin takie jak biała i różowa zgnilizna korzeni, rdza, alternarioza, a także fytoftoroza.
Najpopularniejszymi szkodnikami, które atakują pory są wciornastek tytoniowiec, miniarka porówka oraz śmietka cebulanka.
Czy wiesz, że:
– Por zaliczany jest do roślin biblijnych. Wzmianki o nim można znaleźć między innymi w Księdze Liczb.
– Współcześnie największymi producentami porów są Polska, Belgia, Holandia i Francja.
– Por (obok narcyza) jest symbolem Walii.
– Wizerunek tego warzywa znajdziemy w martwych naturach Emmanuela Zamora, Fritza Westendorpa, a także Carla Schucha.
– Pory na dużą skalę były uprawiane już w starożytnej Grecji, starożytnym Egipcie i starożytnym Rzymie.
– Do Polski pory zostały sprowadzone przez pochodzącą z Włoch królową Bonę.
– Jedzenie porów może zmniejszyć skutki uboczne przyjmowania niektórych leków.
– Dawniej por uważany był za warzywo dla ludzi biednych. Popularność porów znacznie wzrosła, gdy odkryto ich wartości odżywcze i lecznicze.
– Pory mają pozytywny wpływ na kondycję naszej skóry, włosów i paznokci.
– Roślina ta uważana jest za afrodyzjak, gdyż wspomaga płodność u mężczyzn.
– Por może okazać się pomocny w leczeniu kaca.
