Podbiał pospolity – charakterystyka, właściwości, przykłady zastosowań, przeciwwskazania

0

Podbiał pospolity jest to zioło, które większości z nas kojarzy się z leczeniem górnych dróg oddechowych (w aptekach, a także supermarketach można znaleźć tabletki na gardło z podbiału). Warto zdawać sobie sprawę, że roślina ta jest od wieków wykorzystywana w medycynie ludowej i posiada znacznie więcej ciekawych zastosowań. Co powinniśmy wiedzieć o podbiale pospolitym?

Czym jest podbiał pospolity?

Podbiał pospolity jest to bylina zaliczana do rodziny astrowatych. W naturalnych warunkach rośnie on w Europie (w Polsce jest on gatunkiem pospolitym, w rolnictwie traktuje się go jako chwast), Azji, a także Algierii i Maroko. Bladozielona lub bladożółta łodyga kwiatostanowa podbiału może osiągnąć do trzydziestu centymetrów wysokości. Pokrywają ją czerwonawe, łuskowate liście. Również bezlistne pędy kwiatostanowe są pokryte łuskami. Cienkie, czołgające się kłącze osiąga zazwyczaj do metra długości. Duże liście podbiału mają kształt okrągło-sercowaty. Od spodu pokrywa je srebrzysty meszek. Kwiaty są barwy złocistożółtej. Owocami są duże i nagie niełupki z puchem kielichowym barwy białej. Charakterystyczne dla podbiału jest to, że kwiatostany rozwijają się przed liśćmi (te pojawiają się zazwyczaj pod koniec kwitnienia). Okres kwitnienia zaczyna się w marcu i trwa do maja. Podbiał rośnie najczęściej w okolicach nadmorskich klifów, przy brzegach rzek i jezior, na łąkach, w przydrożnych rowach, czy na polach. Roślina jest powszechnie wykorzystywana w ziołolecznictwie. Surowcami zielarskimi są jej liście i kwiaty.

Podbiał pospolity – skład

blank
Kwiaty podbiału pospolitego

Kwiaty i liście podbiału pospolitego różnią się nieco swoim składem. Kwiaty podbiału są doskonałym źródłem flawonoidów (jest to głównie kwercetyna). Zawierają także karotenoidy, garbniki, fitosterole, substancje śluzowe, olejki eteryczne, kwasy organiczne (kwas galasowy, winowy i jabłkowy), inulinę, nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe. Złociste kwiaty dostarczają nam także aminokwasów: waliny, kwasu asparaginowego, izoleucyny i kwasu glutaminowego.

Liście tej rośliny zawierają natomiast flawonoidy, kwasy fenolowe, inulinę, substancje śluzowe (w ich składzie znajduje się nawet 8% kwaśnego śluzu), garbniki, fitosterole, minerały takie jak: potas, sód, żelazo, miedź, cynk, czy wapń.

Najbardziej wartościowe są młode, ale już w pełni rozwinięte liście, które suszy się w cieniu na świeżym powietrzu. Kwiaty, które wykorzystujemy w celach leczniczych powinny być suszone jak najszybciej w temperaturze nie przekraczającej czterdziestu stopni Celsjusza.

Podbiał pospolity – wpływ na zdrowie

Podbiał pospolity wykazuje działanie antybakteryjne (szczególnie skuteczne w walce z bakteriami są zawarte w nim kwasy fenolowe), przeciwzapalne (jest bardzo pomocny w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych), antyoksydacyjne, czy przeciwnowotworowe (właściwości przeciwnowotworowe są widoczne przy długotrwałym spożywaniu podbiału pospolitego – roślina ta może zapobiegać nowotworom okrężnicy, a także białaczce).

blank
Podbiał pospolity – tabletki na gardło

Podbiał pospolity jest znany przede wszystkim ze swoich właściwości wykrztuśnych i przeciwkaszlowych (zawarte w nim związki są skuteczne szczególnie w przypadku kaszlu z zalegającą wydzieliną). Działanie przeciwkaszlowe jest możliwe dzięki obecności substancji śluzowych. Na bazie podbiału pospolitego produkuje się tabletki i syropy na kaszel. W przypadku infekcji górnych dróg oddechowych duże znaczenie ma także działania rozkurczowe podbiału pospolitego (dzięki niemu znajduje on zastosowanie przy astmie, rozedmie płuc, czy zapaleniu oskrzeli). Podbiał może być pomocny nawet w łagodzeniu tak zwanego „kaszlu palacza”.

Związki zawarte w kwiatach podbiału mogą być pomocne w łagodzeniu schorzeń skóry (wyciszają stany zapalne), dlatego poleca się dodawanie ich do kąpieli. Obecne w nich olejki eteryczne dodatkowo nas relaksują. Odwar z podbiału pospolitego może być skuteczny także w przypadku siniaków, czyraków, owrzodzeń, czy ropni (przyspiesza on gojenie się ran, a ponadto wykazuje działanie przeciwbólowe).

Obecna w liściach i kwiatach podbiału inulina jest w stanie obniżać poziom glukozy i złego cholesterolu we krwi (z tego względu roślina ta może być pomocna w profilaktyce cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego).

Podbiał pospolity – przeciwwskazania

Choć podbiał pospolity wykazuje wiele prozdrowotnych właściwości, nie jest wolny od skutków ubocznych i nie każdy może go stosować. Rośliny tej powinny unikać kobiety w ciąży (alkaloidy obecne w podbiale mogą wywołać poronienie; szkodliwe związki zawarte w podbiale mogą także przechodzić przez barierę łożyskową i powodować chorobę zarostową żył wątrobowych u płodu), kobiety karmiące piersią, a także dzieci przed ukończeniem dwunastego roku życia.

Powinniśmy pamiętać, że preparaty z podbiałem muszą być przyjmowane z umiarem (nie należy też przyjmować ich zbyt długo – maksymalny okres to sześć tygodni, później trzeba zrobić przerwę na około dwanaście miesięcy). Przyjmowanie nadmiernych jego ilości może doprowadzić nawet do uszkodzenia wątroby (roślina ta zawiera alkaloidy pirolizydynowe (PAs), które mogą działać hepatotoksyczne). Podbiału w żadnym wypadku nie mogą przyjmować osoby ze schorzeniami wątroby, dróg żółciowych (czy też stosujących leki mogące obciążyć te narządy), ani też z alergią na tę roślinę.

Charakterystyczne objawy zatrucia podbiałem pospolitym to powiększenie wątroby, powiększenie śledziony, bóle brzucha, wymioty, biegunka.

Nalewka z podbiału pospolitego

Nalewka z podbiału pospolitego zalecana jest przy przeziębieniach, grypie, anginie, czy nieżytach górnych dróg oddechowych. Pomaga ona w odkrztuszaniu, a dodatkowo działa napotnie i pomaga zmniejszyć gorączkę. Do wykonania nalewki będziemy potrzebować:

– około 45 kwiatów podbiału pospolitego,

– pół litra alkoholu 70 % (można połączyć wódkę ze spirytusem),

– 300 g cukru,

– 300 g wody.

Kwiaty należy przełożyć do wyparzonego słoja, a następnie zalać alkoholem. Następnie zakręcamy słój szczelnie i odstawiamy w ciepłe miejsce na około dwa miesiące. Po upływie tego czasu nalewkę trzeba przefiltrować. Do alkoholu dodajemy syrop cukrowy przygotowany z cukru i wody. Taką nalewkę rozlewamy do butelek, które następnie szczelnie zamykamy i odstawiamy w ciemne, chłodne miejsce na mniej więcej trzy miesiące (w przypadku nalewem sprawdza się zasada, że im dłuższy czas leżakowania tym lepiej).

W stanach chorobowych niewielką ilość nalewki pijemy trzy do czterech razy dziennie (można rozcieńczyć ją z wodą). Podczas kuracji nalewką z podbiału pospolitego nie należy prowadzić samochodu. Nalewka nie jest odpowiednia dla osób uzależnionych od alkoholu (wyrządzi im więcej szkód niż przyniesie korzyści).

Syrop z podbiału pospolitego 

blankSyrop z podbiału pospolitego można przygotować zarówno z kwiatów, jak i liści rośliny (działanie syropu z liści będzie nieco mocniejsze).

Do wykonania syropu z kwiatów podbiału będą nam potrzebne kwiaty (koniecznie takie, które są zbierane z dala od dróg i zakładów przemysłowych), a także cukier. Ilość kwiatów jest uzależniona od rozmiaru słoja. Warstwę kwiatów przykrywamy warstwą cukru (w stosunku 2 do 1), a następnie ponownie układamy warstwę kwiatów. Postępujemy tak do momentu zapełniania słoja (warstwa cukru powinna być ostatnia). Następnie słoik szczelnie zakręcamy i odstawiamy w ciepłe słoneczne miejsce (do czasu aż kwiaty zaczną puszczać sok). Kolejnym krokiem jest pozostawienie słoika w ciemnym i ciepłym pomieszczeniu na co najmniej dwa tygodnie (syrop będzie bardziej esencjonalny, jeżeli będzie leżakował dłużej).

Analogicznie postępujemy w przypadku syropu z liści podbiału pospolitego (pamiętajmy, żeby ścinać same blaszki liściowe bez ogonków). Liście powinny być dobrze rozwinięte, zdrowe, bez żadnych plam, czy chorób.

Zazwyczaj zaleca się przyjmowanie jednej łyżki syropu od trzech do pięciu razy dziennie (w przypadku bardzo uporczywego kaszlu można zwiększyć dawkę do dwóch łyżek).

Uprawa podbiału pospolitego

Podbiał pospolity może być uprawiany w przydomowym ogrodzie. Argumentem przemawiającym za jego posadzeniem jest między innymi fakt, że nie ma on dużych wymagań jeżeli chodzi o uprawę. Jeśli to możliwe posadźmy podbiał na słonecznym stanowisku. Roślina czuje się najlepiej w ciężkich, gliniastych, a także wilgotnych glebach (w idealnych warunkach również zasobnych w wapń). Zanim zaczniemy uprawiać podbiał pamiętajmy, że będziemy zmuszeni odchwaszczać resztę ogrodu (roślina wyrasta tam, gdzie jej nasiona rzuci wiatr).

Zastosowanie podbiału pospolitego w kosmetyce

blankPodbiał pospolity jest rośliną wykorzystywaną w kosmetyce. Obecne w nim flawonoidy poprawiają ukrwienie skóry, chronią przed przedwczesnym starzeniem. Ze względu na działanie przeciwzapalne i antybakteryjne podbiał pospolity sprawdza się w pielęgnacji cery problematycznej (na przykład trądzikowej). Obecność garbników sprawia, że roślina jest skuteczna w walce z grzybicą. Związki zawarte w podbiale regulują pracę gruczołów łojowych, co sprawia, że roślina ta sprawdzi się do pielęgnacji skóry przetłuszczającej się i mieszanej (będzie odpowiednia także do przetłuszczających się włosów).

Ekstrakty z podbiału znajdziemy między innymi w kremach, balsamach do ciała, czy płynach do kąpieli.

Wywar z liści podbiału może okazać się naturalnym, a jednocześnie bardzo skutecznym preparatem przeciwłupieżowym. Co więcej może chronić przed nadmiernym wypadaniem włosów.

Czy wiesz, że:

– Na podbiale pospolitym pasożytują takie gatunki grzybów jak:  Stagonospora tussilaginis, Asteroma impressum, Puccinia poarum, Golovinomyces cichoracearum, Coleosporium tussilaginis, Mycosphaerella tussilaginis.

– Inne nazwy podbiału pospolitego to: kniat, kaczyniec, grzybień, białodrzew, białkuch, ośla stopa, boże liczko, gęsie łebki, czy kwiat szczupaczy.

– Właściwości lecznicze podbiału pospolitego docenili już Pliniusz, Galen, czy Hipokrates.

– Dawniej osoby cierpiące na przewlekły kaszel, astmę, czy zapalenie oskrzeli wdychały przez rurkę dym z korzeni podbiału (musiały być one spalane na węglu z drzew cytrusowych). Innym sposobem było palenie wysuszonych liści tej rośliny zwiniętych jak papierosy.

– Łacińska nazwa podbiału pospolitego: „Tussilago farfara” to w dowolnym tłumaczeniu „odstraszacz kaszlu”.

– Podbiał określano niekiedy „filius ante patrem”, czyli „syn przed ojcem”. Nazwa wzięła się stąd, że liście na łodygach podbiału pospolitego pojawiają się dopiero gdy przekwitną kwiaty.

– Właściwości podbiału doceniała święta Hildegarda.

– W dawnej Europie ziołolecznictwo bazowało przede wszystkim na liściach podbiału, podczas gdy w Chinach surowcem zielarskim były przede wszystkim jego kwiaty.

– Kwiaty podbiału są jadalne. Również jego liście mogą być wykorzystywane jako dodatek na przykład do sałatek.

– Preparaty zawierające podbiał pospolity można obecnie kupić w sklepach zielarskich, aptekach, a także drogeriach i sklepach ze zdrową żywnością.

– Podbiał bardzo często miesza się z innymi ziołami – szczególnie popularne jest połączenie go z tymiankiem.

4.9/10 - (6 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here