Perz właściwy to roślina bardzo pospolita w całej Polsce. Możemy spotkać go na całym niżu i w niższych partiach gór. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że kłącze perzu jest bardzo cenione w zielarstwie. Czym dokładnie jest perz właściwy? Jaki jest skład tej rośliny? W jaki sposób kłącze perzu wpływa na nasze zdrowie?
Co to jest perz właściwy?
Perz właściwy (nazywany także perzem pełzającym) jest to bylina zaliczana do rodziny wiechlinowatych, która pospolicie występuje w Polsce, a także w innych rejonach Europy i Azji. Łodyga perzu to źdźbła wzniesione, ewentualnie podnoszące się, które mogą mieć długość od 20 do 150 centymetrów. Źdźbła posiadają kolanka i międzywęźla. Skrętoległe liście mogą być intensywnie zielone lub bladozielone. Ich szerokość waha się od 4 do 15 mm. Szorstka blaszka liściowa posiada prześwitujące nerwy. Kwiaty zebrane są w spłaszczone kłosy umiejscowione na szczycie łodygi. Okres kwitnienia trwa od czerwca do września. Perz właściwy jest rośliną owadopylną. Owocem jest podługowaty, równowąski, szaro-biały lub żółtawy ziarniak (jego długość waha się od 7 do 8 mm). Kłącze perzu (będące surowcem zielarskim) ma grubość od 2 do 3 mm, jest błyszczące, ma barwę żółtawą, żółtawo-brunatną lub jasno-brunatną. Perz spotykany jest w takich miejscach jak ugory, odłogi i tereny nieużytkowane rolniczo. Jest on ponadto pospolitym chwastem sadów i ogrodów.
Kłącze perzu – skład
W skład kłącza perzu wchodzą: inulina, olejki eteryczne (przeważa tu kapilen), saponiny, związku śluzowe (jest ich nawet 10%), kwasy organiczne, substancje gumowe, duże ilości węglowodanów, krzemionka, witamina C, sole mineralne (perz zawiera szczególnie duże ilości potasu i żelaza).
W sadzonkach i w liściach perzu mogą znajdować się lektyny. Jednak w kłączu ich ilość jest minimalna.
Kłącze perzu zbierane jest wiosną lub jesienią. Powinno się zbierać kłącza grube, jasne i jędrne. Następnie należy je dokładnie umyć i wysuszyć w zacienionym, przewiewnym miejscu, w temperaturze do 40 stopni Celsjusza. Wysuszone kłącze perzu jest krojone.
Perz właściwy – wpływ na zdrowie
Perz właściwy posiada działanie moczopędne, żółciopędne, przeczyszczające, przeciwgorączkowe i antybakteryjne.
Kłącze perzu może być pomocne w leczeniu schorzeń układu moczowego. Jest ono skuteczne, gdyż zawiera flawonoidy, kwasy cukrowe, cyklitole i poliacentyny, które wykazują właściwości moczopędne i przeciwbakteryjne. Co więcej przyczyniają się do rozpadu, a następnie usuwania złogów zalegających w układzie moczowym. Perz może się okazać pomocny nie tylko w leczeniu stanów zapalnych pęcherza moczowego i cewki moczowej, ale również przy zapaleniu i łagodnym przeroście gruczołu krokowego.
Związki obecne w kłączu perzu mogą przyczynić się do leczenia cukrzycy (jednocześnie należy podkreślić, że w tej chwili nie dysponujemy wiarygodnymi badaniami na ludziach). Kłącze perzu posiada właściwości hipoglikemiczne. Badanie przeprowadzone na szczurach wykazało, że już podanie jednej dawki wodnego ekstraktu z kłącza perzu obniżyło poziom cukru we krwi u gryzoni. Efekty trwałe były widoczne już po dwóch tygodniach kuracji.
Kłącze perzu posiada właściwości przeciwzapalne. Są one widoczne zarówno przy stosowaniu tej rośliny zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Badania na zwierzętach sugerują, że kłącze perzu łagodzi obrzęki i przyspiesza regenerację skóry.
Związki zawarte w kłączu perzu (kwas glicerowy i kwas glikolowy) przyspieszają usuwanie z ludzkiego organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Dzięki wysokiej zawartości krzemionki kłącze perzu działa ochronnie na naczynia krwionośne – pod jego wpływem stają się one mocniejsze i bardziej elastyczne. Krzemionka opóźnia również starzenie się skóry i poprawia kondycję naszych włosów.
W składzie perzu znajdują się związki o działaniu probiotycznym, które są niezwykle ważne dla rozwoju korzystnej mikroflory jelitowej. Prawidłowa mikroflora w naszych jelitach jest warunkiem koniecznym sprawnie funkcjonującego układu immunologicznego.
Po ekstrakty z kłącza perzu zaleca się sięgać także w przypadku podwyższonego poziomu złego cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Długotrwałe ich spożywanie pozwala na obniżenie tych parametrów, a tym samym zmniejszenie prawdopodobieństwa zachorowania na miażdżycę i inne choroby układu sercowo-naczyniowego.
Kłącze perzu na odchudzanie
Picie naparów z kłącza perzu zaleca się niekiedy osobom odchudzającym się. Są one skuteczne, gdyż posiadają właściwości łagodnie przeczyszczające, a dodatkowo przyspieszają przemianę materii. Na diecie redukcyjnej możemy wypijać od 1,5 do 2 szklanek naparu z perzu w ciągu dnia.
Perz właściwy – zastosowanie w kuchni
W kuchni wykorzystuje się przede wszystkim młode kłącza, a także podziemne pędy perzu. Należy je bardzo dokładnie wypłukać, a następnie spożyć na surowo. Bardzo ważne jest jednak, żeby nie przekraczać 20 g surowego perzu dziennie, gdyż większe jego ilości mogą spowodować biegunki.
Kłącze i pędy perzu można również ugotować i dodawać do sałatek, czy zup jarzynowych.
Gdzie kupić kłącze perzu?
W tej chwili kłącze perzu dodawane jest do mieszanek ziołowych wykorzystywanych w profilaktyce miażdżycy. Roślina ta wykorzystywana jest także do produkcji niektórych suplementów diety na odchudzanie. Sproszkowane kłącze perzu znajdziemy ponadto w maseczkach odżywczo-nawilżających.
Samo cięte kłącze perzu możemy kupić w dobrych sklepach zielarskich, a także niektórych sklepach ze zdrową żywnością. Jeśli nie znajdziemy go w sklepach stacjonarnych, z pewnością będzie dostępne w internecie.
Suszone kłącze perzu kosztuje zazwyczaj mniej niż 10 zł za opakowanie o pojemności 100 g.
Perz właściwy – przeciwwskazania
Jak dotąd nie stwierdzono poważnych przeciwwskazań do spożywania kłącza perzu. Z oczywistych przyczyn powinny go jednak unikać osoby uczulone na perz właściwy. Kłącze perzu nie jest zalecane także kobietom w ciąży i kobietom karmiącym piersią (nie przeprowadzono badań na tej grupie osób, w celu potwierdzenia bezpieczeństwa kłącza perzu).
Czy wiesz, że:
– W dawnych czasach, a także na początku XX wieku, w okresach głodu kłącze perzu dodawane było do mąki.
– Zarówno ziele, jak i kłącza perzu mogą pełnić funkcję paszy dla zwierząt.
– Z kłącza perzu produkowano kiedyś włosie do mioteł i szczotek.
– W województwach małopolskim i podkarpackim wypiekano niegdyś chleb pachana, w którego składzie znajdowała się mąka z kłączy perzu, a także miazga lipowa.
– Obecnie ekstrakty z kłącza perzu są dodawane do ziół przeciwcukrzycowych i moczopędnych.
– Perz traktowany jest przez rolników jako chwast. Istnieje nawet przysłowie, które do niego nawiązuje: „Czym złodziej w komorze, a wilk w oborze lub świnie w szkodzie, tym perz w ogrodzie…”. Pozbycie się go jest bardzo trudne, gdyż obumiera on dopiero w temperaturze 40 stopni Celsjusza poniżej zera.
– Perz właściwy nazywany jest niekiedy psią trawą, psim zębem, zagłuszycą, korzenicą, osoczem, pernicą, psią paszą.
– W średniowieczu sok z kłączy perzu używany był do leczenia dolegliwości wątroby, a także do zwalczania pasożytów jelitowych.
