Papryka jest jednym z najpopularniejszych warzyw. Lubimy jej charakterystyczny, wyrazisty smak, dlatego często gości na naszych stołach. Jest ona również znakiem rozpoznawczych kuchni węgierskiej. Często nie zdajemy sobie sprawy ze wszystkich prozdrowotnych właściwości tego warzywa. Papryka pomoże nam wzmocnić odporność, wykazuje również pozytywny wpływ między innymi na układ krwionośny. Czy istnieją jakiekolwiek przeciwwskazanie do jej spożywania? Co jeszcze powinniśmy wiedzieć o papryce?
Czym jest papryka?
Mianem papryki określamy rośliny zaliczane do rodziny psiankowatych, które pochodzą z Ameryki Północnej i Południowej. Możemy spotkać się z wieloma odmianami papryki – zarówno ostrymi, jak i łagodnymi. Najpopularniejsza czerwona papryka zawiera duże ilości witaminy C, a także karotenoidy, które nadają jej intensywny czerwony kolor. Zawiera ona ponadto witaminę E, witaminy z grupy B i minerały. Papryka pozytywnie wpływa na trawienie, układ krwionośny, zmniejsza ciśnienie krwi, łagodzi bóle głowy, chroni naczynia krwionośne przed zwapnieniem. Istnieje wiele sposobów na zastosowanie tego warzywa w kuchni.
Jakie właściwości ma papryka?
Uprawa papryki miała miejsce już dwa i pół tysiąca lat przed naszą erą. W Europie pojawiła się dopiero w szesnastym wieku. W Polsce papryka była dostępna już w siedemnastym wieku, jednak początkowo traktowano ją przede wszystkim jako roślinę leczniczą.
Papryka zawiera wiele witamin (wartości będą różniły się dla poszczególnych odmian tego warzywa) – A, C, E, witamin z grupy B, związków mineralnych takich jak potas, magnez, żelazo czy wapń.
Czerwona papryka jest bogata w karotenoidy, a w szczególności likopen (ten sam, który występuje w arbuzach i pomidorach). Zawiera również ogromne ilości flawonoidów, które wykazują działanie przeciwnowotworowe. Ostre odmiany tego warzywa zawierają kapsaicynę, która działa przeciwnowotworowo, a w dużych ilościach (znacznie większych niż w papryce) również wspomagająco w procesach odchudzania.
Regularne spożywanie papryki wzmacnia układ immunologiczny (działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne), łagodzi bóle głowy, poprawia pamięć i koncentrację. Papryka może być pomocna w łagodzeniu dolegliwości trawiennych (pomaga w wydzielaniu soków trawiennych, chroni także przed wzdęciami i zaparciami), a co ciekawe pozytywnie wpływa na libido (dotyczy to zwłaszcza mężczyzn, jak i kobiet).
Spożywanie papryki zalecane jest w profilaktyce chorób układu krążenia, gdyż ma ona właściwości obniżające ciśnienie krwi, wzmacnia naczynia krwionośne i działa przeciwzapalnie.
Z ostrych odmian tego warzywa produkuje się preparaty pomocne w leczeniu nerwobólów.
Papryka na odchudzanie
Niezależnie od odmiany papryka zawiera niewiele kalorii – w 100 g czerwonej papryki znajdziemy zaledwie 32 kcal, a także dużo błonnika. Jest ponadto niezwykle bogata w witaminy i minerały, dlatego może urozmaicić dietę redukcyjną. Dodatkowym jej atutem, który docenią osoby walczące z nadwagą i otyłością jest pozytywny wpływ na trawienie, niwelowanie wzdęć i zaparć.
Nie należy jednak liczyć na odchudzające działanie kapsaicyny, gdyż w warzywach jest jej po prostu za mało, żeby uzyskać jakiekolwiek efekty.
Jakie odmiany papryki wyróżniamy?
Papryka jest niezwykle popularnym na całym świecie warzywem. Nie dziwi więc, że spotykamy wiele jej gatunków i odmian. Najważniejsze gatunki to:
- baccatum,
- chinense,
- anuum,
- pubescens,
- i frutescens.
Do każdego z gatunków możemy przypisać poszczególne odmiany. Przykładowo słodka papryka występuje w takich odmianach jak między innymi:
- Cherry, czyli papryka czereśniowa charakteryzuje się niewielkimi owocami, które z wyglądu przypominają czereśnie. Jej walory różnią się w zależności od odmiany (tak, papryka czereśniowa również występuje w kilku odmianach). Taka papryka świetnie sprawdzi się do sałatek, kanapek, a także do marynowania czy suszenia.
- Banana to papryka o wydłużonym kształcie (jest w stanie osiągnąć do piętnastu centymetrów), która przypomina nieco banana. Znajduje ona wiele zastosowań w kuchni. Jest chrupiąca i soczysta, dlatego można spożywać ją na surowo, a także dusić, piec lub smażyć.
- Peperoncini (powszechnie nazywana papryką peperoni) charakteryzuje się dość ostrym (jak na paprykę słodką) smakiem. Może występować w czerwonym lub zielonym kolorze. Zazwyczaj przyrządza się z niej sałatki lub konserwuje w occie.
- Pimento to odmiana, która znakomicie nadaje się do wędzenia lub marynowania. Jest ona mięsista, charakteryzuje ją również spłaszczony kształt.
- Bell to odmiana czerwonej papryki, która powszechnie występuje w polskich sklepach. Występuje ona również w kolorze żółtym i zielonym – papryka jest najpierw zielona, z czasem, w miarę dojrzewania przybiera kolor żółty, a następnie czerwony.
- Cubanelle to odmiana pochodząca z Dominikany, która cechuje się delikatnym smakiem i cienką skórką. Jest ona idealna do pieczenia, a także sałatek i zapiekanek. Najlepsze walory smakowe ma wówczas, kiedy jej kolor jest żółto-zielony (wtedy też się ją zbiera).
- Tomato to ciesząca się popularnością na Węgrzech papryka pomidorowa. Do pomidorów upodabnia ją okrągły kształt, a także bardzo nasycony, czerwony kolor. Papryka tomato wykorzystywana jest do sosów, na jej bazie przyrządza się również zupy, można ją marynować.
Spośród ostrych odmian papryki na uwagę zasługują:
- Cayenne, z której produkuje się pieprz kajeński. Jest ona niezwykle ostra. Znajduje również zastosowanie poza kuchnią – już ponad pięćset lat temu wykorzystywano ją w celach leczniczych. Ceniono jej właściwości napotne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwbólowe. Papryka ta znakomicie wpływa na trawienie.
- Anaheim to odmiana o cienkiej skórce, która może być suszona (wówczas nazywa się ją chili colorado), marynowana, smażona, a nawet spożywana na surowo.
- Tabasco to odmiana, która wyróżnia się intensywnym czerwonym kolorem i bardzo ostrym smakiem. Jest ona niewielka, gdyż osiąga do pięciu centymetrów długości i jednego centymetra szerokości. Z papryki tej wytwarzany jest popularny na całym świecie sos tabasco.
- Serrano to niewielka odmiana o walcowatym kształcie, występująca w kolorze czerwonym lub zielonym. Jej końcówka jest zaokrąglona. Jest ona składnikiem popularnego guacamole.
- Rocoto to papryka, która swoim kształtem przypomina gruszkę. Jej cechą charakterystyczną są również twarde i ciemne pestki. Zazwyczaj spożywa się ją na surowo, nadaje się do zup, sosów i sałatek.
- Jalapeno to bardzo znana odmiana, którą hoduje się przede wszystkim w Meksyki i Stanach Zjednoczonych. Papryka ta występuje w kolorze czerwonym i zielonym (niedojrzałe, ale cenione ze względu na walory smakowe. Znakomicie smakuje marynowana i konserwowana.
- Datil to odmiana o jasno-pomarańczowej skórce. Jej wadą jest to, że bardzo szybko traci ona świeżość. Wykorzystuje się ją do sosów i zup.
- Habanero powszechnie uznawana jest za jedną z najostrzejszych papryk na świecie. Jest ona niewielka, żeby uzyskać wyrazisty smak dania wystarczy dodać jej minimalną ilość.
- Poblano to odmiana w kształcie serca, długa, szeroka, posiadająca ostry smak. Jej owoce mogą przybierać kolor od czerwonego do ciemnobrązowego. Przygotowuje się z niej sosy, nadzienia, można ją suszyć.
- Chiltepin uznawana jest za najstarszą odmianę papryki chili. Jej owoce charakteryzują się okrągłym kształtem, są również niewielkie. Odmiana ta została objęta ochroną.
Przeciwwskazania do spożywania papryki
Papryka jest uważana za warzywo względnie bezpieczne dla zdrowia, co nie oznacza, że jest ona odpowiednia dla wszystkich. Z bardzo ostrych gatunków tego warzywa powinny zrezygnować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Z warzywa tego powinny zrezygnować również osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów i artretyzm, gdyż może ono nasilić przykre dolegliwości.
Zastosowanie papryki w kuchni
Papryka jest warzywem, które można wykorzystywać w kuchni na wiele sposobów. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że jej intensywny smak dominuje niemal każdą potrawę. Paprykę można spożywać na surowo, dodawać do sałatek, sosów, zup, zapiekanek, farszów. Z zależności od odmiany można ją suszyć, piec lub marynować. Papryka jest powszechnie stosowana w wielu kuchniach świata, jednak szczególnie upodobała ją sobie kuchnia węgierska. Podajemy przepis na aromatyczny gulasz węgierski. Do jego przygotowywania potrzebujemy:
- jednego kilograma łopatki wieprzowej,
- 100 g gotowanego boczku,
- jedną czerwoną paprykę,
- dwie marchewki,
- jedną cebulę,
- jedną łyżeczkę mielonej ostrej papryki,
- pięć łyżeczek mielonej słodkiej papryki,
- cztery łyżki oliwy z oliwek,
- około jeden litr rosołu,
- trzy łyżki koncentratu pomidorowego,
- trzy ziarna ziela angielskiego,
- dwa listki laurowe,
- jedną czwartą kilograma pieczarek,
- dwie łyżki mąki,
- dwie łyżki sosu sojowego,
- dwie łyżki masła.
Przygotowanie gulaszu rozpoczynamy od oczyszczenia i pokrojenia mięsa. Boczek i łopatkę kroimy w niewielką kostkę.
Marchewkę obieramy i kroimy w kostkę, cebulę drobno kroimy. Paprykę kroimy w kostkę.
Na dwóch łyżkach oliwy szklimy cebulę, dodajemy boczek, następnie dokładamy paprykę i marchewkę.
W kolejnym naczyniu smażymy łopatkę wieprzową, a także doprawiamy ją do smaku. Kiedy mięso się usmaży, przekładamy je do pierwszego naczynia. W osobnym naczyniu podsmażamy pieczarki.
Łopatkę, boczek i warzywa doprawiamy mieloną papryką. Całość zalewamy rosołem, dodajemy sos sojowy, pieczarki, ziele angielskie i listki laurowe. Gulasz wymaga długiego duszenia – trzymamy go nawet przez półtorej godziny na małym ogniu. Pod koniec dodajemy koncentrat pomidorowy.
Z masła i mąki przygotowujemy zasmażkę, którą następnie dodajemy do gulaszu (dzięki temu stanie się on gęstszy). Całość dokładnie mieszamy, nie dopuszczając do wytworzenia się grudek.
Ciekawostki na temat papryki:
- Skala Scoville’a to narzędzie dzięki któremu można określić jak bardzo pikantny jest dany produkt. Została ona stworzona głównie na potrzeby papryk.
- Współcześnie wyróżniamy ponad dwa tysiące odmian papryk.
- Papryka jest warzywem, które można spotkać praktycznie w każdej kuchni na świecie.
- Jeżeli zjemy ostrą paprykę i nie będziemy mogli znieść pieczenia, nic nam nie da picie dużej ilości wody. W takiej sytuacji należy spożyć coś tłustego.
- Współcześnie największymi producentami papryki są Chiny, Meksyk, Turcja, Hiszpania, a także Indonezja.
- Niektóre gatunki papryki uprawia się tylko i wyłącznie w celach ozdobnych.
- Nasiona papryki jeszcze przez długi czas po zebrani zachowują zdolność do kiełkowania.
