Papryka chili jest doskonale znana amatorom ostro doprawionych dań. Współcześnie coraz częściej docenia się ją nie tylko za walory smakowe, ale także działanie lecznicze i odchudzające. Co powinniśmy wiedzieć zanim zdecydujemy się wykorzystać papryczki chili? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do ich spożywania?
Czym jest papryka chili?
Papryka chili to znak rozpoznawczy kuchni meksykańskiej. Jest ona rodzajem papryki (warzywa zaliczanego do rodziny psiankowatych) charakteryzującą się wyjątkowo ostrym smakiem. Wyróżniamy wiele odmian papryki chili. Ich pikantny smak jest wynikiem zawartości substancji o nazwie kapsaicyna (zaliczana do grupy alkaloidów). Papryka chili znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni, ale również w lecznictwie. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że użyta w większych ilościach może być nawet niebezpieczna dla zdrowia.
Jakie wartości odżywcze posiada papryka chili?
Papryka chili dostarcza nam dużych ilości witaminy C. 100 g warzywa pokrywa zapotrzebowanie na kwas askorbinowy w dwustu czterdziestu procentach. W jej składzie znajdziemy również witaminę A, karotenoidy, witaminę B6, minerały takie jak magnez, mangan i potas. Dostarcza nam ona również pokaźnych ilości błonnika (niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego). Najbardziej charakterystycznym składnikiem papryczek chili jest jednak kapsaicyna. Jest ona organicznym związkiem chemicznym, który odpowiada za charakterystyczny ostry smak papryki. Kapsaicyna nie rozpuszcza się w wodzie, a jedynie w tłuszczach i alkoholu (jeżeli więc nie jesteśmy w stanie wytrzymać pieczenia w ustach po spożyciu papryczki, nie popijajmy jej wodą – ulgę przyniesie nam zjedzenie czegoś tłustego, popicie jej alkoholem lub tłustym mlekiem).
Wpływ papryki chili na zdrowie
Papryczki chili mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie. Zauważono, że oczyszczają one górne drogi oddechowe (z tego względu zaleca się spożywanie ich przy infekcjach). Udowodniono, że obniżają one poziom złego cholesterolu we krwi. Pikantne papryczki korzystnie wpływają na układ krążenia również ze względu na fakt, że chronią przed powstawaniem zakrzepów (pamiętajmy, że efekt przeciwzakrzepowy jest krótkotrwały, jeżeli zależy nam na profilaktyce przeciwzakrzepowej – spożywajmy niewielkie ilości chili regularnie).
Zawarta w papryczkach chili kapsaicyna może ponadto chronić przed zatruciem pokarmowym. Działa ona przeciwbólowo, dlatego jest składnikiem niektórych leków przeciwbólowych. Wykazuje również działanie antybakteryjne i przeciwzapalne.
Ekstrakty z papryki chili rozgrzewają mięśnie i stawy, dlatego w aptekach sprzedawane są maści i plastry z ich dodatkiem.
Współcześnie coraz więcej mówi się o prawdopodobnym działaniu przeciwnowotworowym kapsaicyny. Obecny w papryce chili alkaloid może doprowadzać do apoptozy komórek nowotworowych (nie szkodząc przy tym komórkom zdrowym).
Pamiętajmy, że lecznicze działanie mają jedynie bardzo małe dawki kapsaicyny. W nadmiarze jest ona toksyczna.
Papryka chili na odchudzanie
Spożywanie niewielkich ilości papryki chili zalecane jest osobom odchudzającym się. Jest ona bardzo pomocna na diecie, gdyż przyspiesza metabolizm (pamiętajmy, że szybka przemiana materii jest warunkiem koniecznym sprawnego procesu odchudzania).
Dla osób odchudzających się ważna jest także zawartość błonnika, jednak odgrywa on w tym przypadku drugorzędną rolę, gdyż nie jesteśmy w stanie spożyć chili w większych ilościach (jest to nawet niebezpieczne).
Podczas odchudzania (zwłaszcza na początku diety) możemy mieć problemy z dolegliwościami trawiennymi. Odrobina chili może je zniwelować.
Dobrą wiadomością dla osób, które nie tylko stosują dietę, ale też ćwiczą jest fakt, że papryka chili zwiększa wydolność ludzkiego organizmu (zwiększa ona pobieranie tlenu przez płuca), przez co będzie bardzo pomocna podczas intensywnych treningów.
Papryka chili – odmiany
Papryka chili nie jedno ma imię. Możemy spotkać się z wieloma jej odmianami. Najpopularniejsze to:
– cayenne,
– tabasco,
– aji,
– piri-piri,
– rocoto,
– scotch bonnet,
– jalapeño,
– naga jolokia,
– malagueta.
Odmiany papryki chili mogą różnić się pod wieloma względami – między innymi pod względem ostrości. Stopień ostrości określamy na podstawie skali Scoville’a – jest to specjalna gama pikantności, którą opracował chemik – Wilbur Scoville. Mierzy ona zawartość kapsaicyny w danej substancji. bardziej pikantnych papryczek należy zdecydowanie jalapeño – jej poziom pikantności lokuje się na 2 500 – 8 000 SHU. Najostrzejszą odmianą jest Carolina Reaper (1 569 300 SHU – zdobyła ona tytuł najostrzejszej papryki świata i została wpisana do księgi rekordów Guinnessa). Zdecydowanie najmniej pikantna jest słodka papryka roczna – 0 SHU.
Papryka chili – uprawa
Uprawa papryki chili w Polsce jest kłopotliwa. Roślina ta potrzebuje dużo ciepła, a nawet niewielkie przymrozki mogą oznaczać jej obumarcie.
Rozwiązaniem wydaje się uprawa tej rośliny w warunkach szklarniowych. Potrzebuje ona słonecznego stanowiska (optymalna temperatura to od dwudziestu do dwudziestu sześciu stopni Celsjusza). Bardzo ważne jest również umiarkowanie wilgotne i przepuszczalne podłoże. Uprawy trzeba stale pilnować, gdyż roślina nie zniesie nawet krótkotrwałego niedoboru wody. Z drugiej strony niedopuszczalne jest nadmierne podlewanie, które spowoduje gnicie korzeni.
Jeżeli zdecydowaliśmy się na samodzielną uprawę papryki chili musimy pamiętać o jej regularnym nawożeniu (nawet raz w tygodniu).
Zaleca się wysiewanie nasion od połowy lutego do połowy marca. Do jednego pojemnika wkładamy dwa, maksymalnie trzy nasiona (optymalna głębokość to pół centymetra). Dobrym pomysłem jest sadzenie papryki chili w doniczkach plastikowych (mają one przewagę nad ceramicznymi, gdyż lepiej utrzymują wilgoć).
Paprykę chili można uprawiać w mieszkaniu na parapecie (w tym wypadku konieczne jest jednak ręczne zapylanie kwiatów).
Papryka chili – zastosowanie w kuchni
Wyrazisty smak papryki chili jest ceniony w wielu kuchniach. Jest ona niezastąpionym składnikiem kuchni meksykańskiej, choć spotkamy ją także w kuchni indyjskiej, portugalskiej, czy kuchniach orientalnych. Chili znakomicie komponuje się z potrawami mięsnymi (choć nie tylko).
W Polsce możemy kupić świeże papryczki chili, dostępne są również w formie sproszkowanej. Jeżeli zdecydujemy się na zakup świeżych, pamiętajmy, żeby kroić je w rękawiczkach (zawarta w nich kapsaicyna może podrażnić skórę i błony śluzowe). W żadnym wypadku nie dopuszczamy do kontaktu papryki z oczami.
Papryka chili – przeciwwskazania
Na spożywanie niewielkich ilości papryki chili mogą pozwolić sobie osoby zdrowe. Nie jest ona jednak polecana, gdy cierpimy na dolegliwości układu pokarmowego (kapsaicyna dodatkowo podrażni już uszkodzone błony śluzowe).
Papryka chili podnosi ciśnienie dlatego nie powinny spożywać jej osoby zmagające się z nadciśnieniem. Dodatkowo u niektórych może ona spowodować pogorszenie stanu skóry. Jeżeli mamy problem z trądzikiem, obserwujmy jak nasz organizm reaguje na pikantne papryczki. W przypadku, gdy stan cery się pogarsza – zrezygnujmy z nich.
