Osteoporoza jest to choroba, która przebiega niezauważalnie – zwłaszcza w pierwszych jej stadiach nie mamy pojęcia, że jesteśmy chorzy. Niestety po wielu latach, kiedy osteoporoza jest już w zaawansowanym stadium, ból staje się bardzo dotkliwy – nasze kości zaczynają się łamać. Powinniśmy mieć świadomość, że mamy duży wpływ na to czy, a przynajmniej kiedy zachorujemy. Kluczowe znaczenie w profilaktyce osteoporozy ma aktywność fizyczna, a także odpowiednia dieta. Jakie są przyczyny i objawy osteoporozy? Jak leczyć tą chorobę?
Czym jest osteoporoza?
Osteoporoza (nazywana inaczej zrzeszotnieniem kości) to przewlekła choroba cywilizacyjna, która objawia się stale postępującym ubytkiem masy kostnej. Osteoporoza znacznie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Z czasem kości są coraz słabsze i częściej dochodzi do ich złamań. Chorobę tę dzielimy na pierwotną i wtórną, a także miejscową i uogólnioną. Przyczyn osteoporozy może być wiele. Bardzo często pojawia się ona wraz z wiekiem, często dotyczy kobiet przechodzących menopauzę, u których radykalnie zmniejsza się poziom estrogenów. Osteoporoza może (choć nie musi) być uwarunkowana genetycznie. Często jest ona wynikiem nieprawidłowej diety, brakiem aktywności fizycznej, długotrwałym paleniem papierosów i piciem alkoholu. W przypadku zaawansowanego stadium osteoporozy konieczne jest stosowanie leków, a także zabiegi fizjoterapeutyczne.
Jakie są objawy osteoporozy?
Największym problemem w przypadku osteoporozy jest brak jakichkolwiek objawów we wczesnych stadiach. Gęstość kości zmniejsza się często bardzo powoli, dlatego nie czujemy się zaalarmowani i nie podejmujemy działań zapobiegawczych.
Kiedy kości są już w bardzo złym stanie, chory zaczyna odczuwać obciążenie przy każdym wysiłku fizycznym. Typowe dla osteoporozy są bóle kości długich, a także bóle kręgosłupa, które często zrzucamy na brak kondycji.
Warto zdawać sobie sprawę, że osteoporoza może przypierać różne formy. Wyróżniamy:
- osteoporozę, która dotyczy kobiet w okresie menopauzy. Przyczyną choroby jest w tym wypadku gwałtowne obniżenie się poziomu estrogenów. Osteoporoza kobiet po menopauzie postępuje bardzo szybko. W tym okresie coraz częściej zdarzają się złamania kości (szczególnie kości nadgarstka i przedramienia),
- osteoporozę osób starszych. Nasze kości tracą gęstość przez całe życie. Ich ubytek jest w większości wypadków widoczny dopiero w podeszłym wieku. Choroba ta dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Zanik kości postępuje znacznie wolniej niż w pierwszym wypadku. U osób starszych najczęściej dochodzi do złamań w obrębie stawu biodrowego,
- osteoporozę wtórną, która wynika z przyjmowania niektórych leków, może towarzyszyć także innym chorobom. O osteoporozie wtórnej możemy mówić w dwudziestu procentach wszystkich zachorowań.
Co więcej osteoporoza może być miejscowa, czyli dotyczyć tylko niektórych partii kości lub uogólniona – dotykać całego układu kostnego.
W zaawansowanych stadiach tej choroby dochodzi do poważnych złamań, które uniemożliwiają choremu samodzielne poruszanie się. W skrajnych wypadkach złamania prowadzą do śmierci. U chorych na osteoporozę złamanie kości może wywołać zwykłe przewrócenie się, a niekiedy nie jest wynikiem żadnego urazu – wyniszczona kość po prostu pęka.
Jakie są przyczyny osteoporozy?
Część przypadków zachorowań na osteoporozę uwarunkowana jest genetycznie, duża ich część wiąże się z okresem przekwitania (dotyczy to płci żeńskiej), wiekiem (im jesteśmy starsi, tym mniej wapnia jest w stanie wchłaniać nasz organizm). W grupie większego zagrożenia osteoporozą są kobiety, u których przeprowadzono zabieg usunięcia jajników. Zrzeszotnienie kości często towarzyszy chorobom:
- tarczycy,
- jelit,
- stawów,
- nerek,
- i wątroby.
Co interesujące istnieją przyczyny osteoporozy, za które jesteśmy w pełni odpowiedzialni. Jeżeli przez lata stronimy od aktywności fizycznej, stosujemy dietę, która jest uboga w wapń, palimy duże ilości papierosów i spożywamy alkohol, a także stosujemy leki sterydowe, przeciwpadaczkowe, zmniejszające krzepliwość krwi, czy uspokajające – ryzyko zachorowania na osteoporozę gwałtownie wzrasta.
Osteoporoza – jak wygląda leczenie?
W przypadku zdiagnozowania osteoporozy konieczna jest radykalna zmiana diety. Dieta w profilaktyce osteoporozy powinna być szczególnie bogata w wapń i witaminę D. Nie można zapomnieć także o produktach zawierających cynk, miedź i witaminę B6, które wspomagają rozwój kości. Konieczna jest rezygnacja z żywności wysokoprzetworzonej, ograniczenie soli, zrezygnowanie z alkoholu, mocnej herbaty i kawy, które wypłukują z organizmu minerały. Należy kontrolować również spożycie fosforu, gdyż utrudnia on przyswajanie wapnia.
Osteoporoza wymaga szybkiego rozpoznania, które umożliwia niemal pełne wyleczenie i komfortowe życie.
U kobiet, u których osteoporoza została zdiagnozowana w okresie menopauzy konieczne jest przywrócenie równowagi hormonalnej.
Do zdiagnozowania osteoporozy wykorzystuje się:
- densytometrię kości techniką DEXA, dzięki której można szybko ustalić gęstość kości,
- badanie radiologiczne,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny kości,
- kalkulator FRAX, który umożliwia ocenić ryzyko złamań w przeciągu długiego czasu,
- badania morfologiczne.
Chorym znajdującym się w grupie zwiększonego ryzyka złamań podaje się preparaty farmakologiczne, które muszą być przyjmowane pod ścisłą kontrolą lekarza.
W zależności od kondycji i stanu zdrowia chory powinien podjąć aktywność fizyczną. Zalecane są długie marsze, pływanie, ćwiczenia w wodzie. Kiedy to tylko możliwe należy podejmować aktywność na świeżym powietrzu – pod wpływem działania promieni słonecznych nasz organizm zaczyna wytwarzać witaminę D.
Duże znaczenie w leczeniu osteoporozy mają ponadto zabiegi fizjoterapeutyczne, które wzmacniają kości i przywracają choremu kondycję.