Ortoreksja jest stosunkowo nową chorobą. Po raz pierwszy napisano o niej pod koniec lat dziewięćdziesiątych. Od tamtego czasu zainteresowanie społeczeństwa zdrowym żywieniem znacznie wzrosło, a w związku z tym przybyło również osób cierpiących na ortoreksję. Czym dokładnie jest ta choroba? Jakie są jej przyczyny i objawy? Jak przebiega proces leczenia osoby cierpiącej na ortoreksję.
Ortoreksja – o co tu chodzi?
Ortoreksja to choroba psychiczna objawiająca się uzależnieniem od zdrowego odżywiania. Jak każde uzależnienie, ma ono bardzo negatywne następstwa. Istnieją jednak poważne problemy z jej zdiagnozowaniem, gdyż zdrowe odżywianie, podobnie jak uzależnienie od pracy jest w pełni akceptowalne społecznie. Zdrowa dieta powinna pozytywnie oddziaływać na nasze zdrowie i psychikę. Jednak w przypadku ludzi chorujących na ortoreksję tak się nie dzieje.
Ludzie cierpiący na ortoreksję bardzo często są perfekcjonistami. Chcą odżywiać się zdrowo, dlatego na bieżąco śledzą wszystkie newsy na temat żywienia. Jeżeli przeczytają, że dany produkt lub co gorsza grupa produktów mogą negatywnie wpływać na zdrowie, decydują się wyeliminować je z diety. W przypadku, kiedy takie sytuacje powtarzają się często, ortorektyk może nabawić się niedoborów substancji odżywczych. Choć w założeniu chce się on zdrowo odżywiać, wyniszcza swój organizm.
Część ortorektyków czuje potrzebę częstego oczyszczania swojego organizmu z toksyn, dlatego często decydują się na prozdrowotne głodówki. Produkty, które spożywają na co dzień pochodzą jedynie z gospodarstw ekologicznych. Jest to jak najbardziej pozytywne, jednak duża grupa osób chorych na ortoreksję nie jest w stanie zjeść innej żywności, jeżeli akurat nie mają dostępu do niczego ekologicznego.
W skrajnych wypadkach choroba ta skutkuje przejściem na monodietę, czyli spożywanie tylko jednego lub dwóch produktów, które akurat uważane są przez osobę chorą za zdrowe.
Ortoreksja – konsekwencje psychologiczne
W większości wypadków ortoreksja ma bardzo poważne skutki psychologiczne. Najważniejszą wartością w życiu chorej osoby jest zdrowe odżywianie, a wszystko inne schodzi na dziesiąty plan. W przypadku odstępstwa od zasad zdrowego odżywiania, ortorektyk odczuwa bardzo silne poczucie winy. Takie osoby mają skłonności do karania się. Jeżeli zjedzą kaszę, która nie pochodziła z uprawy ekologicznej, za karę mogą przejść na głodówkę oczyszczającą. Osoba uzależniona od zdrowego żywienia często cierpi na wahania nastrojów, ma trudności w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi, gdyż mogą one przeszkodzić jej w zdrowym odżywianiu.
Chory zazwyczaj rezygnuje ze spotkań z rodziną i przyjaciółmi, gdyż w ich trakcie zazwyczaj podawane jest niezdrowe jedzenie. Osoba chora jest bardzo wymagająca wobec siebie, co sprawia, że jest krytyczna również w stosunku do innych ludzi. Ciągłe komentarze dotyczące niewłaściwego odżywiania sprawiają, że część osób z otoczenia ortorektyka sama się od niego odsuwa. Jeżeli ktoś zwraca mu uwagę, że jego sposób odżywiania szkodzi zdrowiu, bardzo często pojawia się negatywna, a niekiedy nawet agresywna reakcja. Poczucie osamotnienia coraz głębiej pogrąża w chorego. Często decyduje się on jeszcze bardziej zdrowo odżywiać, żeby zagłuszyć negatywne emocje.
Jak leczyć ortoreksję?
Problem w przypadku ortoreksji jest taki, że czasem trudno jest zdiagnozować tę chorobę. Zdrowe odżywianie jest jak najbardziej pozytywne, dlatego osoba chora, która narzuca sobie w tej kwestii dużą dyscyplinę, może być podziwiana przez innych ludzi. Jej choroba bywa odbierana jako dbałość o swoje zdrowie. Zazwyczaj ortorektyk nie zdaje sobie sprawy, że coś jest z nim nie tak, co praktycznie uniemożliwia podjęcie leczenia. Taka osoba zazwyczaj najlepiej wie, co jest dla niej zdrowe.
Zdecydowanie łatwiej jest zdiagnozować ortoreksję, kiedy „zdrowe” odżywianie powoduje negatywne konsekwencje zdrowotne. Ortorektyk bardzo interesuje się składami żywności i obsesyjnie czyta etykiety. Doskonale zdaje sobie sprawę, że czerwone mięso może zawierać pasożyty, drób hodowlany faszerowany jest hormonami i antybiotykami, wędliny zawierają niebezpieczne dla zdrowia konserwanty, ryby pochodzące z zanieczyszczonych mórz i oceanów są pełne metali ciężkich, warzywa i owoce w celu ochrony przed szkodnikami są pryskane pestycydami, które w nich pozostają i rujnują ludzkie zdrowie. Współcześnie coraz trudniej o całkowicie zdrową żywność, a ortorektyk jest bezkompromisowy. Jeżeli nie jest ona zdrowa – rezygnuje z niej.
Osoby z zaawansowaną ortoreksją zazwyczaj cierpią z powodu niedożywienia. Niedobory witamin i minerałów w ich organizmie prowadzą do wielu poważnych chorób. Rezygnacja z kolejnych grup produktów prowadzi do zaburzeń układu nerwowego i hormonalnego. W skrajnych wypadkach ortoreksja może doprowadzić do śmierci.
W wielu wypadkach podjęcie leczenia staje się możliwe dopiero wtedy, kiedy chory staje na skraju przepaści. Wówczas jest szansa, że logiczne argumenty odnośnie konieczności zmiany stylu odżywiania dotrą do niego. Leczenie opiera się zazwyczaj na psychoterapii, która pozwala dojść do sedna problemu. W trakcie psychoterapii można zmienić nastawienie chorego do jedzenia i nauczyć go nowych nawyków.
W bardzo poważnych wypadkach konieczna jest również hospitalizacja. Kiedy organizm jest mocno wyniszczony, istotne jest uzupełnienie niedoborów pokarmowych.
