Ortoreksja jest stosunkowo nowym zaburzeniem odżywiania. Polega na pragnieniu jedzenia tylko i wyłącznie zdrowych rzeczy, co w praktyce okazuje się niemożliwe. Okazuje się, że choroba ta dotyka także sportowców, prowadząc do poważnych w skutkach nieprawidłowości.
Ortoreksja u sportowców?
Ortoreksja jest zaburzeniem psychicznym związanym z odżywianiem, które polega na nadmiernym skupieniu się na zdrowym odżywianiu. Osoby chore wybierają tylko nieprzetworzone produkty, co samo w sobie jest jak najbardziej prawidłowe. Jednakże kiedy osoba chora nie ma dostępu do żywności spełniającej jej restrykcyjne kryteria woli raczej nie zjeść nic, niż zjeść coś niezdrowego. Człowiek taki wie dokładnie co powinien zjeść i w jakich ilościach. Nie jest w stanie pozwolić sobie na jakiekolwiek odstępstwa.
Ortorektyk doskonale zdaje sobie sprawę ze znaczenia sportu dla zdrowia, dlatego często go uprawia. Wśród ortorektyków dominują przedstawiciele sportów sylwetkowych (choć nie jest to regułą).
Osoba chora żywiąc się w określony sposób czuje, że ma kontrolę nad własnym życiem. Wszelkie odstępstwa od diety powodują u niej ataki paniki.
Charakterystycznym dla sportowców cierpiących na ortoreksję jest fakt, że sport stanowi dla nich jedynie dopełnienie diety. Nigdy nie jest wartością nadrzędną. Z tego względu pomimo wykonywania nierzadko intensywnych ćwiczeń, ortorektycy często decydują się na stosowanie głodówek oczyszczających organizm z toksyn. Takie osoby nie mogą pozwolić sobie na spontaniczność – każda porcja jedzenia na ich talerzu jest odliczona co do grama. Nie ma mowy o wyjściu z przyjaciółmi, czy zjedzeniu potraw świątecznych.
Problemy sportowców chorych na ortoreksję
Jednym z większych problemów sportowców chorych na ortoreksję jest to, że (przynajmniej początkowo) wszyscy im zazdroszczą. Takie osoby stawiane są innym za wzór. Co może być bowiem złego w uprawianiu sportu i zdrowym odżywianiu? W przypadku ortoreksji, zwłaszcza ortoreksji u sportowców bardzo trudno jest stwierdzić, w którym momencie granica została przekroczona. Często zdarza się, że osoby takie zgłaszają się po pomoc, kiedy jest już bardzo późno, a choroba poczyniła prawdziwe spustoszenie w ich organizmach.
Zaburzenia odżywiania nie idą w parze ze sportem, dlatego osoby chore bardzo rzadko odnoszą w tej dziedzinie sukcesy. Często natomiast doświadczają kontuzji. Zdarza się, że ignorują fakt, że organizm człowieka uprawiającego sport musi być dobrze odżywiony.
Ortoreksja w przypadku mężczyzn uprawiających sport jest często powiązana z bigoreksją, a więc ciągłym niezadowoleniem ze swojej sylwetki i podejmowaniem coraz to nowych prób celem jej udoskonalenia.
Ortoreksja prędzej czy później doprowadza do zaburzeń hormonalnych, przewlekłego stresu, dolegliwości układu pokarmowego, problemów z pamięcią i koncentracją. Należy również podkreślić, że schorzenie to negatywnie odbija się na relacjach społecznych chorego.
Życie osoby chorej na ortoreksję kręci się wokół zdrowej diety i treningów. Często nie ma tu już miejsca na inne osoby i autentyczne relacje. Zdarza się, że chory zaniedbuje naukę lub pracę, co ma bardzo poważne konsekwencje.
Niedobory żywieniowe
Nierzadko zdarza się, że osoba cierpiąca na ortoreksję ma jednocześnie poważne niedobory żywieniowe. Jak to możliwe, pomimo skrupulatnego liczenia zawartości makroskładników. Należy mieć świadomość, że wszystkie dostępne nam table dietetyczne zawierają jedynie orientacyjne ilości białka, węglowodanów, tłuszczów, a także witamin i minerałów. W praktyce dwie piersi z kurczaka mogą znacznie różnić się zawartością składników odżywczych. Duże znaczenie ma pochodzenie danego produktu, sposób jego przechowywania, obróbka termiczna (przykładowo smażenie doprowadza do utraty wielu cennych składników odżywczych; smażone mięso będzie pod tym względem uboższe niż mięso gotowane na parze). Pamiętajmy również, że warzywa, które leżą na sklepowych półkach mogą zawierać nawet do dziewięćdziesięciu procent mniej minerałów niż jeszcze trzydzieści lat temu.
Organizm zdrowego człowieka czuje, że pomimo zjedzenia określonego posiłku potrzebuje jeszcze nieco białka, tłuszczu i magnezu. Człowiek sięga więc intuicyjne po produkty zawierające potrzebne mu składniki. Niestety nie dzieje się tak w przypadku ortorektyka, który je tylko to, co „powinien”.
Osoby chore na ortoreksję często zapominają, że niektóre składniki odżywcze są przyswajane jedynie w obecności tłuszczów (na przykład witaminy A, E, D i K). Mogą one ograniczać spożycie tłuszczów doprowadzając tym samym do powstawania poważnych niedoborów.
Jak leczyć ortoreksję u sportowców?
Leczenie ortoreksji u sportowców jest wyjątkowo trudne. Przede wszystkim konieczne jest uświadomienie osobie chorej, że jest chora. Często jest to bardzo problematyczne, gdyż wydaje się jej, że robi wszystko co najlepsze dla swojego zdrowia. Zazwyczaj może również liczyć na aprobatę otoczenia.
Bardzo ważne jest, żeby takiej osoby nie atakować, a jedynie pokazać jej jak wiele czasu i energii zajmuje jej planowanie posiłków. Argumentem przeciw ortoreksji u sportowców jest także brak zadowalających wyników. Być może dobrym rozwiązaniem będzie skłonienie chorego do wykonania badań krwi celem stwierdzenia wystąpienia niedoborów.
Jeżeli osoba cierpiąca na zaburzenia odżywiania zda sobie sprawę ze swojego problemu, jesteśmy już w połowie drogi do sukcesu.
W wielu wypadkach skuteczną metodą leczenia okazuje się psychoterapia. Dobrze kiedy psychoterapeuta współpracuje z dietetykiem. Konieczne jest bowiem nauczenie osoby chorej zdrowych nawyków żywieniowych.
