Oregano (lebiodka pospolita) – charakterystyka, właściwości, uprawa, przykłady zastosowań

0

Oregano to bardzo popularna przyprawa będąca jednocześnie rośliną leczniczą, z której właściwości korzystano już w starożytności. Jakie właściwości prozdrowotne posiada lebiodka pospolita? Czy oregano dla wszystkich jest zdrowe? W jaki sposób wykorzystać oregano w kuchni? Jak wygląda uprawa tej rośliny?

Co to jest oregano?

Oregano (a właściwie lebiodka pospolita; nazywane też dzikim majerankiem) to wieloletnia bylina, którą zaliczamy do rodziny jasnotowatych. Roślina posiada prostą, wzniesioną, sztywną i rozgałęzioną łodygę, która może osiągnąć do 80 centymetrów wysokości. Kłącze jest silnie rozgałęzione i posiada liczne odnogi. Ogonkowe liście lebiodki pospolitej mają jajowaty kształt. Przyglądając się im uważnie zauważymy na ich powierzchni drobne, prześwitujące punkty – są to gruczoły, które wytwarzają olejki eteryczne. Drobne kwiaty (jedno lub obupłciowe) mają liliowo-różowy kolor. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest rozłupina, w której znajdują się cztery rozłupki – mają one jajowaty kształt i brunatny kolor. Oregano jest rośliną wykorzystywaną w lecznictwie (surowcem zielarskim jest jego ziele), a także w kuchni (jest popularną rośliną przyprawową stosowaną w kuchniach wielu narodów). Dziki majeranek znajduje ponadto zastosowanie w kosmetyce. Oregano występuje pospolicie na całym terytorium Polski. Można je również spotkać w innych krajach Europy, Azji i Afryce Północnej.

Oregano – wartości odżywcze

Oregano, zwłaszcza świeże jest dobrym źródłem witaminy C (zawiera również witaminy A, E i K) i flawonoidów (luteolina, apigenina). Za jego charakterystyczny zapach odpowiadają olejki eteryczne – tymol, pinen i karwakrol (zawartość olejków eterycznych w tej roślinie może dochodzić do 40%). Roślina jest bogata w sole mineralne, kwas kawowy, kwas ursolowy, kwas rozmarynowy, taniny, chlorofil i fitosterole. Znajdziemy w niej około trzydziestu aktywnych substancji. Owoce oregano zawierają około 6% śluzów.

Oregano – wpływ na zdrowie

blankOregano posiada działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwbólowe (olejek z oregano wykorzystywany jest niekiedy do produkcji maści przeciwbólowych), przeciwgrzybicze i antyoksydacyjne. Udowodniono, że dziki majeranek działa na wiele bakterii oraz pleśni – jest skuteczny w walce z E. coli, gronkowcem złocistym, kropidlakem, a także grzybami Candida albicans. Zawarte w roślinie składniki wzmagają produkcję śluzu, co z kolei ułatwia odkrztuszanie i łagodzi kaszel (z tego względu przy infekcjach górnych dróg oddechowych zalecane są inhalacje z oregano). 

Lebiodka pospolita wykazuje bardzo korzystny wpływ na pracę układu trawiennego (pobudza produkcję śliny, a także soku żołądkowego i żółci). Dzięki wysokiej zawartości flawonoidów oregano charakteryzuje się działaniem rozkurczowym (działa rozkurczowo na moczowody, mięśnie gładkie oskrzeli, mięśnie gładkie jelit, drogi żółciowe, czy macicę).

Oregano posiada działanie przeciwbiegunkowe, wiatropędne, pomaga oczyszczać organizm z toksyn. Jego stosowanie może przynieść ulgę w stanach zapalnych żołądka, wzdęciach, czy niestrawności. Pozyskiwany z oregano olejek może niszczyć wiele pasożytów zamieszkujących nasze jelita.

Współcześnie docenia się oregano jako naturalny środek mogący leczyć choroby cywilizacyjne. Jego regularne spożywanie może zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu II, choroby układu sercowo-naczyniowego, a także na nowotwory (tu wielką rolę odgrywają antyoksydanty niszczące wolne rodniki). Istnieją badania sugerujące, że doprawienie smażonego mięsa oregano może istotnie zmniejszyć jego rakotwórcze właściwości.

Dziki majeranek może skutecznie wspierać pracę nerek, a także gruczołów potowych. Warto wykorzystać go w leczeniu trudno gojących się ran, odleżyn (zaleca się przemywanie naparem z oregano ciał osób obłożnie chorych), czy świądu skóry.

Oregano jest wykorzystywane ponadto do leczenia schorzeń układu nerwowego – ma działanie kojące, łagodzi stres. Może też przynosić ulgę w bólach migrenowych.

Jeżeli chcemy wykorzystać do celów leczniczych olejek z oregano, koniecznie pamiętajmy o tym, że może być on stosowany jedynie w formie rozcieńczonej (20 procent olejku z oregano i 80 procent oliwy z oliwek lub innego oleju).

Przeciwwskazania do stosowania oregano

Pomimo, że oregano posiada cenne właściwości lecznicze, powinniśmy pamiętać, że nie będzie odpowiednie dla wszystkich. Obecne w nim olejki eteryczne mogą uczulać, a także podrażniać błony śluzowe przewodu pokarmowego. Stosowanie oregano dobrze jest skonsultować z lekarzem, gdyż działa ono tak silnie jak antybiotyk. W żadnym wypadku nie powinniśmy łączyć go z lekami. Przy stosowaniu olejku z oregano zaleca się przyjmowanie probiotyków (roślina niszczy złe, ale również i dobre bakterie bytujące w ludzkim układzie pokarmowym).

Pamiętajmy, że kuracja olejkiem z oregano nie powinna przekraczać siedmiu dni. Jeżeli chcemy zastosować go ponownie, obowiązkowo musimy zrobić kilkudniową przerwę.

U osób spożywających zbyt duże ilości oregano może dojść do zaburzeń w przyswajaniu żelaza (z tego względu bez konsultacji z lekarzem nie powinny spożywać go kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią).

Nie należy stosować olejku z oregano u dzieci, chyba, że zgodnie z zaleceniem lekarza.

Zastosowanie oregano w kuchni 

pomidorowe przetworyLebiodka pospolita znajduje szerokie zastosowanie w kuchniach wielu narodów. Świetnie sprawdzi się między innymi do przyprawiania mięsa, jest obowiązkowym dodatkiem do pizzy, czy włoskiego spaghetti. Oregano nada niepowtarzalnego aromatu sosom, sałatkom, daniom mięsnym i wegetariańskim. Niekiedy używa się go do aromatyzowania wódek, likierów, czy wina wermut.

Oregano dobrze komponuje się z daniami z pomidorów, jaj, czy owocami morza. Można dodawać go do serów, warzyw, czy zup (pamiętajmy jednak, by świeże ziele oregano dodać w końcowej fazie gotowania, w przeciwnym razie straci swoje właściwości). Świeżego oregano warto jest użyć do aromatyzowania oliwy z oliwek.

Do celów spożywczych najlepiej jest wybierać oregano, którego liście są koloru jasno-zielonego i nie są jeszcze w pełni rozwinięte (w żadnym wypadku nie spożywamy roślin, których łodygi są pożółkłe lub poczerniałe). Świeżo zebrane oregano może być przechowywane w lodówce do trzech dni. 

Jeżeli zamierzamy przechowywać oregano dłużej, lepiej jest je ususzyć lub zamrozić.

Oregano w kosmetyce

Dziki majeranek zawiera wiele substancji, które mają bardzo korzystny wpływ na kondycję naszej skóry, dlatego nie dziwi, że jest powszechnie wykorzystywany w kosmetyce. Roślina przyspiesza regenerację tkanek, dlatego polecana jest do pielęgnacji skóry delikatnej, podrażnionej. Wysoka zawartość flawonoidów, a także witaminy C i E sprawia, że oregano jest naturalnym preparatem opóźniającym procesy starzenia się skóry. Kosmetyki z dodatkiem oregano rozjaśniają przebarwienia, zmniejszają widoczność zmarszczek, ujędrniają. Mogą być również wykorzystywane do pielęgnacji cery problematycznej – na przykład dotkniętej trądzikiem (roślina posiada działanie przeciwbakteryjne. Ekstrakty z lebiodki pospolitej można znaleźć w preparatach zwalczających grzybicę stóp. Znajdziemy je także w płynach do kąpieli, szamponach do włosów, czy płynach do płukania ust.

Uprawa oregano

Uprawa oregano w domowych warunkach nie jest niczym trudnym. Jest natomiast doskonałym sposobem, żeby mieć te niezwykłe zioła zawsze pod ręką. Dla lebiodki pospolitej należy zarezerwować słoneczne stanowisko (nie bójmy się postawić jej nawet w pełnym słońcu). Gleba odpowiednia dla oregano powinna być przepuszczalna (pH pomiędzy 6.5 a 7). Roślina ta poradzi sobie nawet w małych pojemnikach, dlatego można posadzić ją w donicy na parapecie.

blank
Kwitnące oregano

Jeżeli chcemy uprawiać oregano z nasion, należy je wysiać późną wiosną (a nawet wczesnym latem). Lebiodka pospolita z powodzeniem może być uprawiana w przydomowym ogrodzie, gdyż wiele jej gatunków wykazuje dość dobrą odporność na mróz (radzi sobie z temperaturami około 20 stopni Celsjusza na minusie). Zanim posadzimy w ogrodzie konkretną odmianę, upewnijmy się jednak wcześniej jak znosi ujemne temperatury. 

Podlewanie jest uzależnione od stanowiska rośliny. W ogrodzie nie trzeba podlewać jej obficie (dobrze radzi sobie w czasie suszy). Więcej wody potrzebują jednak rośliny doniczkowe (jednocześnie i w tym przypadku nie należy przesadzać z nawadnianiem). Oregano nie powinno być nawożone.

Ziele lebiodki pospolitej należy ścinać dość często – taki zabieg stymuluje jego wzrost. Najlepszy czas na zbiory tego ziela to połowa lata (zanim jeszcze pojawią się kwiaty) – jego smak jest wówczas najbardziej intensywny.

Dziki majeranek narażony jest na takie choroby jak zgnilizna korzeni. Może również zostać zaatakowany przez mszyce i przędziorki.

Najpopularniejsze gatunki oregano to między innymi:

– Lebiodka pospolita 'Gold Tip’ jest to odmiana oregano charakteryzująca się pstrokatymi liśćmi. Uprawia się ją przede wszystkim w celach dekoracyjnych.

Lebiodka pospolita 'Compacta’ to odmiana o pokroju zwartym, poduszeczkowatym. Jej cechą charakterystyczną są ciemniejsze od innych odmian liście.

Lebiodka pospolita 'Album’ jest odmianą wyróżniającą się białymi kwiatami.

Lebiodka – Origanum dictamnus to odmiana oregano, która pochodzi z Krety. Jest ona uprawiana jest przede wszystkim w basenie Morza Śródziemnego. 

Lebiodka pospolita 'Aureum’ to odmiana posiadająca żółto zabarwione liście. Za ich sprawą posiada ona walory dekoracyjne, jednak charakteryzuje ją delikatniejszy smak. Z tego względu nie jest szczególnie ceniona w kuchni. Niekiedy można ją spotkać na rabatach, gdzie używana jest jako kontrast dla klasycznego oregano.

Pamiętajmy, że Lebiodka majeranek – Origanum majorana to roślina określana potocznie jako majeranek. Cechuje ją zupełnie inny zapach i smak niż lebiodkę pospolitą. Nie powinno się mylić majeranku z prawdziwym oregano.

Czy wiesz, że:

– Lecznicze właściwości lebiodki pospolitej znali i wykorzystywali już Hipokrates i Arystoteles.

– W czasach średniowiecza wierzono, że ziele oregano jest w stanie zabezpieczyć człowieka przed czarami.

– Oregano było niekiedy wykorzystywane zamiast tytoniu, czy herbaty.

– Ryciny i opis ziela lebiodki pospolitej pojawiły się w zielniku datowanym na dwunasty wiek.

– Oregano wchodzi w skład ziół prowansalskich.

– W Grecji i Rzymie para nowożeńców zakładała wieńce z oregano. Były one symbolem radości.

– Dawniej wierzono, że lebiodka pospolita może działać odtruwająco w przypadku ukąszeń węży.

– W średniowieczu wykorzystywano ziele oregano do łagodzenia bólu zębów.

– Kwiaty oregano były dawniej przetwarzane na pomarańczowy barwnik do wełny. Z kolei jego ziele służyło do barwienia tkanin na czarno.

– Wysuszone łodygi oregano są doskonałym surowcem do wyrobu wieńców (a także innych rękodzieł).

– W ogrodzie łatwo jest pomylić oregano z majerankiem – wyglądają bardzo podobnie (dlatego lepiej sugerować się zapachem).

– Olejki eteryczne zawarte w oregano skutecznie odstraszają muchy i komary.

4.9/10 - (7 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here