Odwodnienie organizmu jest niebezpieczne dla naszego zdrowia, a nawet życia. Choć kojarzy się nam przede wszystkim z letnimi upałami, powinniśmy zdawać sobie sprawę, że do odwodnienia może dojść o każdej porze roku. Jak rozpoznać, że nas organizm jest odwodniony? Jak chronić się przed odwodnieniem? Co robić, kiedy do odwodnienia organizmu już doszło?
Co to jest odwodnienie organizmu?
Odwodnienie to stan, w którym w organizmie jest mniej wody, niż jest to niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Odwodnienia nie należy bagatelizować. Nasze ciała w niemal siedemdziesięciu pięciu procentach składają się z wody. Bez niej człowiek jest w stanie przeżyć od czterech dni do maksymalnie jednego tygodnia. Przyczyn odwodnienia może być wiele. Szczególnie zagrożone są nim dzieci i osoby starsze. Charakterystyczne objawy odwodnienia to silne pragnienie, rzadkie oddawanie moczu, wzdęcia, senność i brak apetytu. Leczenie odwodnienia opiera się przede wszystkim na zahamowaniu utraty wody z organizmu i uzupełnieniu niedoborów płynów. Wyróżniamy trzy rodzaje odwodnienia organizmu: izotoniczne, hipotoniczne i hipertoniczne.
Jakie są przyczyny odwodnienia organizmu?
Przyczyn odwodnienia organizmu może być wiele. Najczęstszą jest po prostu ograniczenia przyjmowania płynów. Może wynikać to z niedostępności wody, czy postu. Do nadmiernej utraty wody dochodzi w wyniku gorączki, biegunki, wymiotów, intensywnego uprawiania sportu. Ogromne prawdopodobieństwo odwodnienia pojawia się, kiedy przebywamy w skrajnie trudnych warunkach klimatycznych, na przykład na pustyni. Do odwodnienia często dochodzi podczas letnich upałów. Wielu ludzi zapomina, że w bardzo wysokich temperaturach ludzki organizm może stracić dziennie nawet dziesięć litrów wody, dlatego konieczne jest jej uzupełnianie.
Odwadniające działanie mają takie substancje jak kofeina lub alkohol. Spożycie ich w nadmiarze prawdopodobnie zaowocuje odwodnieniem. Inne przyczyny do spożycie dużej ilości soli, ale również całkowite wyeliminowanie soli z menu. Na ryzyko odwodnienia narażają się osoby stosujące dietę wysokobiałkową lub bogatą w błonnik, przy niedostatecznym spożyciu wody.
Przyjmowanie niektórych leków wymusza na nas picie większych ilości wody. Jeżeli to zaniedbamy, dojdzie do odwodnienia. Dotyczy to leków przeczyszczających, psychotropowych, leków moczopędnych. Przyczynami odwodniania może być stosowanie metaamfetaminy, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, wstrząs anafilaktyczny, hipotonia, choroby nerek, choroba Parkinsona, szybka utrata masy ciała.
Wyróżniamy trzy rodzaje odwodnienia organizmu:
- izotoniczne (inaczej izoosmoralne), które objawia się utratą takiej samej ilości wody, jak i elektrolitów,
- hipotoniczne (inaczej hipoosmoralne), które objawia się utratą większych ilości elektrolitów niż wody,
- odwodnienie hipertoniczne (nazywane również hiperosmoralnym), które przejawia się większą utratą wody niż elektrolitów.
Jakie są objawy odwodnienia organizmu?
Najbardziej typowym objawem odwodnienia organizmu jest wzmożona chęć picia. Osoba odwodniona będzie rzadziej oddawała mocz, będzie senna, nie będzie miała też apetytu. W większości wypadków występują także wzdęcia, silne i długotrwałe bóle głowy, nudności, skurcze i bóle mięśni, osłabienie, spadek nastroju, problemy z pamięcią i koncentracją, mocz o ciemnym zabarwieniu, przyspieszony oddech, zahamowanie wydzielania śliny, suchość języka i jamy ustnej. Ponadto u bardzo małych dzieci dochodzi do zapadania się gałek ocznych i ciemiączka.
Kolejna faza odwodniania to wysoka gorączka, przyspieszona akcja serca, zmniejszenie pocenia się, spadek jędrności skóry, zmniejsza się ponadto napięcie gałek ocznych.
Jeżeli płyny nie zostaną uzupełnione dochodzi do gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego, drgawek, utraty przytomności, śmierci. Śmierć następuje, kiedy ubytek wody osiągnie około piętnastu procent masy ciała człowieka.
Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu?
Pragnienie można zaspokajać wodą z kranu (jeżeli warunki sanitarne nie wymagają jej wcześniejszego zagotowania), wodą mineralną, wodą źródlaną, odtłuszczonym mlekiem, kawą zbożową bez cukru, a także herbatą bez cukru. Należy unikać soków owocowych (zwłaszcza tych dosładzanych), a także napojów gazowanych.
Jak wygląda leczenie odwodnienia organizmu?
Leczenie odwodnienia polega przede wszystkim na podawaniu płynów. Ich rodzaj będzie zależny od tego z jakim odwodnieniem mamy do czynienia. W przypadku odwodnienia hipertonicznego, które przejawia się jedynie utratą wody, podajemy wodę lub słabą herbatę, które nie zawierają elektrolitów. Niezbędne jest również zatrzymanie dalszego ubytku płynów.
W niektórych wypadkach konieczne jest dożylne podanie wody i elektrolitów. Skrajnie odwodnione osoby zostają przewiezione na oddziały intensywnej terapii.
