Jesteśmy istotami społecznymi, co sprawia, że inni ludzie mają duży wpływ na wiele aspektów naszego życia. Zdecydowanie należy zaliczyć do nich odżywianie. Oczywiście to od nas zależy, co jemy na obiad, jednocześnie nasze zdrowe (lub niezdrowe) nawyki żywieniowe kształtowały się pod wpływem innych osób.
Rodzice a kształtowanie się nawyków żywieniowych dziecka
Rodzice mają zdecydowanie największy wpływ na kształtowanie się nawyków żywieniowych swoich dzieci. To oni serwują im pierwsze posiłki i odpowiadają za to jak wygląda odżywianie dziecka w domu. Niestety statystyki pokazują, że w polskich domach pod tym względem nie dzieje się najlepiej. Jeszcze nigdy w historii nie mieliśmy problemów z tak ogromną ilością otyłych dzieci. Nadwaga i otyłość zostały nawet nazwane chorobami cywilizacyjnymi. Jedynie niewielki procent przypadków otyłości wynika z uwarunkowań genetycznych. Dzieci stają się otyłe, ponieważ w ostatnich dziesięcioleciach bardzo zmienił się styl życia przeciętnego człowieka. Mamy dziś dostęp do niemal nieograniczonej ilości żywności (w tym bardzo często do wysoko przetworzonych produktów, które wywierają negatywny wpływ na zdrowie nasze i naszych dzieci).
Problemy z otyłością młodszych dzieci są spowodowane zaniedbaniami ze strony rodziców. Zdarza się, że nie interesują się oni dziećmi i jest im obojętne jak odżywiają się najmłodsi członkowie rodziny. Zdecydowanie częściej wynika to jednak z niewiedzy lub utrwalonych przekonań dotyczących jedzenia. Badacze zauważyli zależność pomiędzy wiekiem i wykształceniem matek, a sposobem odżywiania się ich dzieci. Nietrudno się domyślić, że im lepiej wykształcone były matki, tym zdrowiej odżywiały się dzieci (w ich diecie było znacznie mniej słodyczy i produktów wysoko przetworzonych). To samo dotyczyło matek starszych – im starsza matka, tym zdrowsza dieta dziecka. Oczywistym wydaje się, że wiek i poziom wykształcenia rodziców mają wpływ na wiedzę o zdrowym odżywianiu. Dodatkowo osoby starsze i lepiej wykształcone są często zamożniejsze i mogą sobie pozwolić na zakup lepszej jakości produktów spożywczych.
Im młodsze i słabiej wykształcone matki, tym więcej słodyczy, gotowych dań i napojów gazowanych w menu dziecka. W większości wypadków taka sytuacja wydaje się rezultatem braku wiedzy odnośnie zdrowego odżywiania.
Warto zdawać sobie sprawę, że dzieci kopiują zachowania rodziców (dotyczy to również nawyków żywieniowych). W przypadku gdy rodzice odżywiają się źle, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dzieci w przyszłości będą wybierać podobne produkty. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy rodzice starali się, żeby ich potomstwo odżywiało się zdrowiej. Dzieci nie robią tego czego chcą ich rodzice, ale kopiują (zazwyczaj nieświadomie ich zachowania). Jeżeli więc zależy nam, żeby nasze dziecko w przyszłości odżywiało się zdrowo i nie miało problemów z nadwagą, czy nawet otyłością – musimy dać mu dobry przykład.
Błędem rodziców, który może mieć wpływ na zaburzenia odżywiania u dzieci w przyszłości jest nagradzanie lub pocieszanie za pomocą jedzenia. Jest to bardzo powszechny problem. Część rodziców chcąc wynagrodzić dzieci za dobre oceny (lub przykładowo pocieszyć je po stracie ukochanego zwierzątka domowego), zabiera je na lody/hamburgery/pizzę/itp. Choć intencje wydają się niewinne, dziecko uczy się, że jedzenie jest związane z emocjami. W przyszłości może zajadać stresy lub szukać pocieszenia w czekoladzie. Odbije się to na jego zdrowiu i sylwetce.
Innym problemem rodziców jest przekonanie (na szczęście coraz rzadsze), że otyłe dziecko, to zdrowe dziecko. Babcie często zamiast martwić się nadwagą dziecka cieszą się, że ono „zdrowo wygląda”. Rodzina może bagatelizować sygnały z zewnątrz świadczące o tym, że coś jest nie w porządku. Rodzice mogą przekonywać, że otyłe dziecko z tego wyrośnie i nie trzeba przejmować się zbyt wysoką wagą.
Wpływ znajomych na naszą dietę
Choć rodzina jest zdecydowanie najważniejszym punktem odniesienia jeżeli chodzi o nawyki żywieniowe małego dziecka, z czasem wpływ na to co jemy mają również nasi znajomi, ludzie z którymi spędzamy dużo czasu. We współczesnym społeczeństwie wciąż panuje kult szczupłej sylwetki. Dotyczy to przede wszystkim kobiet, które ze wszystkich stron otrzymują przekaz, że atrakcyjne ciało to chude ciało. Jest to szczególnie trudne dla nastolatek, które nie są w stanie jeszcze spojrzeć krytycznie na to co serwują im media. Takie osoby mogą za wszelką cenę dążyć do uzyskania idealnego ciała, nie przejmując się zupełnie konsekwencjami (możliwość utraty zdrowia jest dla nich czymś abstrakcyjnym). Zdarza się, że młode dziewczęta wspólnie przechodzą na diety (często są to bardzo restrykcyjne, modne kuracje odchudzające, których twórcy obiecują cuda).
Może się zdarzyć, że dziecko pod wpływem swojego otoczenia zaczyna odżywiać się niezdrowo. Jeżeli wszyscy jego znajomi odżywiają się daniami typu fast food, nie stronią od słodyczy i napojów gazowanych, młodemu człowiekowi może być trudno się wyłamać. Zazwyczaj bardziej zależy mu na akceptacji otoczenia niż zdrowym odżywianiu (które zwłaszcza młodym ludziom nie wydaje się potrzebne).
Odchudzanie a reakcje ze strony otoczenia
Osoba cierpiąca z powodu nadwagi i otyłości, która pragnie schudnąć często musi się mierzyć nie tylko ze swoimi słabościami, ale również z negatywnymi reakcjami otoczenia. Może to dotyczyć na przykład rodzin, w których wszyscy są otyli. Dziecko lub młody człowiek, który chce zrzucić nadprogramowe kilogramy może spotkać się z niezrozumieniem. Inni członkowie rodziny mogą nawet odebrać jego zachowanie jako atak na siebie. Jeżeli chce on schudnąć, oznacza to, że nie akceptuje swojej sylwetki (a to oznacza, że nie akceptuje również ich wyglądu). Niekiedy udaje się przekonać rodzinę do swoich racji, często jednak decyzja o zmianie diety staje się przyczyną konfliktów.
Współcześnie bardzo często zdarza się, że ludzie podchodzą bardzo emocjonalnie do sposobu odżywiania się innych. Zwolennikom tradycyjnej kuchni trudno jest zaakceptować wegetarian, weganie mogą być negatywnie nastawieniu do ludzi jedzących produktu odzwierzęce (dotyczy to oczywiście niektórych środowisk i nie jest regułą).
Jeżeli wszyscy w naszej rodzinie odżywiają się niezdrowo, możemy mieć problemy szczególnie w święta, czy z okazji ważnych rodzinnych uroczystości. Mamy wówczas do wyboru jeść to co wszyscy lub przeciwstawić się utartym zwyczajom. Nie ma w tym przypadku jednego słusznego rozwiązania.
Może się zdarzyć, że osoby w naszym otoczeniu będą utrudniały nam odchudzanie lub nawet wyśmiewały naszą dietę. Powodem takiego zachowania jest często uczucie zagrożenia. Takim osobom może się wydawać, że kiedy schudniemy, będziemy wyglądać atrakcyjniej od nich i dlatego zrobią wiele, żeby do tego nie dopuścić. Jeżeli mamy w swoim otoczeniu takie osoby, jedynym dobrym rozwiązaniem wydaje się odcięcie się od nich (może być to odcięcie się psychiczne, a jeżeli to nie pomaga – również fizyczne).
Ostatnie słowo należy do nas
Choć sposób w jaki się odżywiamy jest wynikiem oddziaływań wielu ludzi (przede wszystkim rodziny, w której się wychowywaliśmy, pamiętajmy, że ostatnie słowo zawsze należy do nas. Dotyczy to szczególnie osób dorosłych (gdyż dzieci mają ograniczony wpływ na to jakie pożywienie serwują im rodzice). Zdarza się, że osoby mające problemy z nadwagą, czy otyłością szukają wymówek. Mogą mówić, że za ten stan są odpowiedzialni ich rodzice, którzy również byli otyli. Pamiętajmy jednak, że w pewnym wieku to my decydujemy o tym jak wygląda nasze życie i co znajduje się w naszej lodówce. Oczywiście jeżeli wychowywaliśmy się w domu, w którym jadło się niezdrowo, wprowadzenie lepszych nawyków żywieniowych nie będzie dla nas proste. Jednocześnie jest to jak najbardziej możliwe. Kiedy nie wiemy co jeść, możemy skorzystać z pomocy dietetyka.
Nasza rodzina może się sprzeciwiać, ale warto wówczas pomyśleć sobie, że to my jesteśmy odpowiedzialni za nasze zdrowie. Otyłość to nie jest jedynie problem natury estetycznej (jak wiele osób ją odbiera). Jest ona przede wszystkim poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Osoby otyłe są w znacznie większym stopniu zagrożone chorobami układu krążenia, cukrzycą, a nawet nowotworami. Warto jest przyjąć, że dieta odchudzająca ma przede wszystkim poprawić stan naszego zdrowia. Z takim założeniem łatwiej będzie nam ją przeprowadzić (nawet wbrew rodzinie czy znajomym).
Wsparcie innych osób zwiększa szanse na schudnięcie
Nie da się ukryć, że inni ludzie mogą utrudniać nam przejście na zdrową dietę. Bardzo często są oni dla nas również niezastąpioną pomocą. Samodzielne odchudzanie (zwłaszcza, jeżeli mamy dużą nadwagę) może być bardzo trudne. Jest to prawdziwy sprawdzian naszej silnej woli. Kuracja odchudzająca ma o wiele większe szanse na powodzenie, kiedy dostaniemy wsparcie z zewnątrz.
Odchudzanie dziecka jest bardzo trudne, kiedy pozostali członkowie rodziny odżywiają się niezdrowo. Szanse na powodzenie bardzo wzrastają, kiedy na dietę przechodzi cała rodzina (wówczas dziecko nie czuje się wykluczone, nie ma wrażenia, że dostaje warzywa za karę).
Również w przypadku odchudzających się dorosłych pomoc bliskich (ale też obcych) ma duże znaczenie. Osoby odchudzające się podczas długotrwałej kuracji przeżywają wiele kryzysów. Idealnie byłoby, gdyby mogły z kimś o nich porozmawiać. Często ogromną motywacją jest zapewnienie bliskiej osoby, że ona w nas wierzy i będzie nas wspierać w drodze do celu, który sobie postanowiliśmy. Nawet jeżeli nie możemy otrzymać pomocy od naszych najbliższych, możemy skorzystać ze wsparcia dietetyka, trenera personalnego, a nawet obcych osób na forum internetowym, które podobnie jak my się odchudzają.
