Współcześnie bardzo często słyszymy o niedoborach żelaza i ich zgubnych dla zdrowia skutkach. Choć pierwiastek ten jest niezbędny, żeby nasz organizm funkcjonował prawidłowo, z jego ilością nie należy przesadzać. Przedawkowanie żelaza jest bowiem bardzo niebezpieczne. Jakie są przyczyny nadmiaru żelaza? Jak reaguje nasze ciało, kiedy dostarczamy mu zbyt dużych ilości żelaza? Czym grozi przedawkowanie żelaza? Jak się odżywiać, kiedy w naszej krwi jest zbyt dużo tego pierwiastka.
Dlaczego nadmiar żelaza jest dla nas niebezpieczny?
Nadmiar żelaza (nazywany także niedokrwistością syderoblastyczną) nie występuje tak często jak jego niedobór. Rzadziej też przydarza się kobietom, gdyż tracą one duże ilości tego pierwiastka podczas miesiączki. Jest to najczęściej problem mężczyzn, i to mężczyzn w średnim wieku.
Głównym problemem w przypadku zbyt dużych ilości żelaza jest fakt, że gromadzi się ono w trzustce lub wątrobie, zatruwa organizm i przyspiesza procesy oksydacyjne. Chroniczny nadmiar żelaza sprawia, że szybciej się starzejemy. Zbyt duże ilości żelaza w organizmie stwarzają przyjazne środowisko dla namnażania bakterii, co może skończyć się nawet sepsą.
Jakie objawy mogą świadczyć o tym, że przedawkowaliśmy żelazo?
Jeżeli w naszym organizmie jest zbyt dużo żelaza, prawdopodobnie będziemy czuć się zmęczeni, senni (niezależnie od tego ile będziemy spać). Te początkowe objawy są na tyle niecharakterystyczne, że bardzo trudno wywnioskować z nich nadmiar żelaza.
Po pewnym czasie mogą pojawić się bóle stawów, a także ubytek masy ciała, pomimo tego, że nie zmienialiśmy diety. U kobiet niedokrwistość syderoblastyczna powoduje zaburzenia miesiączkowania.
W przypadku, kiedy nie podejmiemy działań zapobiegawczych, może dojść do wycieńczenia organizmu. Co więcej niedokrwistość syderoblastyczna zawsze jest przyczyną obniżonego libido.
Innym, zdecydowanie późniejszym symptomem, po którym łatwo rozpoznać zbyt wysokie stężenie żelaza we krwi jest zmiana kolorytu skóry. Staje się ona ziemista, ma też widoczny, metaliczny połysk. Innym sygnałem, po którym rozpoznamy to schorzenie jest zanikanie owłosienia łonowego i owłosienia w okolicy pach.
U osób, które cierpią na niedokrwistość syderoblastyczną obserwuje się podniesienie ciśnienia, a także podniesienie poziomu złego cholesterolu we krwi.
Przyczyny nadmiaru żelaza
Przyczyn nadmiaru żelaza we krwi może być wiele. Zdarza się, że schorzenie to ma podłoże genetyczne. Taki defekt często wykrywany jest bezpośrednio po urodzeniu, choć w niektórych przypadkach ujawnia się u osób dojrzałych.
Inne możliwe przyczyny to:
- nieprawidłowa dieta,
- stosowanie zbyt dużej ilości suplementów diety zawierających żelazo,
- nadużywanie alkoholu,
- zatrucie cynkiem lub ołowiem.
Żelazo kumuluje się w naszym organizmie również wtedy, gdy cierpimy na hemochromatozę. Jest ona rodzajem choroby metabolicznej, która objawia się nadmierną wchłanialnością żelaza z przewodu pokarmowego.
Zdarza się, że niedokrwistość syderoblastyczna spowodowana jest przyjmowaniem niektórych leków – w szczególności takich jak:
- chloramfenikol,
- izoniazyd,
- cykloseryna.
W skrajnych wypadkach jest to sygnał, że cierpimy na przewlekłą białaczkę szpikową.
Co jeść, kiedy cierpimy na nadmiar żelaza?
Jeżeli w naszej krwi stwierdzono nadmiar żelaza, powinniśmy niezwłocznie zmienić dietę. Należy wyeliminować (lub przynajmniej ograniczyć) z niej produkty, które są szczególnie bogate w żelazo – czyli przede wszystkim wątróbka i czerwone mięso.
W każdym naszym posiłku powinny znajdować się produkty bogate w wapń, gdyż spowalnia on wchłanianie żelaza. Podobne właściwości wykazuje zielona herbata – warto popijać nią posiłku (unikajmy równocześnie soku pomarańczowego i innych napojów zawierających witaminę C, gdyż poprawia ona przyswajalność żelaza).