Miłorząb japoński przez od tysięcy lat wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie chińskiej. Jego korzystny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego (i nie tylko) sprawia, że obecnie cieszy się on popularnością również w Polsce. Czym jest miłorząb japoński? W czym może nam pomóc ta roślina?
Co to jest miłorząb japoński?
Miłorząb japoński (Ginkgo biloba, znany także jako miłorząb dwuklapowy, miłorząb chiński, czy miłorząb dwudzielny) jest to długowieczne drzewo zaliczane do rodziny miłorzębowatych. Drzewo w Chinach osiąga do 40 metrów wysokości (w Europie jest nieco niższe – jego wysokość nie przekracza 28 metrów). Palowy korzeń znajduje się głęboko pod powierzchnią ziemi. Pień miłorzębu jest prosty, ma strzałowaty kształt. Jego bruzdowana kora ma kolor szaro-brunatny. Jego zielone, skórzaste liście mają kształt szeroko-wachlarzowaty z wcięciem na wierzchołku. Miłorząb japoński jest rośliną dwupienną (posiada kwiaty męskie i żeńskie). Umieszczone na długiej szypule nasiona (o długości do 3 centymetrów) mają żółtą barwę, a otoczone są mięsistą osnówką o przykrym zapachu zjełczałego masła (uprażone nadają się do jedzenia). Ginkgo biloba rośnie na Ziemi już od dwustu milionów lat. Najstarsze żyjące drzewa mają około trzech tysięcy lat (mogą dożyć nawet czterech tysięcy lat). Miłorząb dwuklapowy jest rośliną leczniczą – surowcem zielarskim są jego liście. Na świecie można spotkać ponad dwieście odmian tego drzewa.
Ginkgo biloba – historia
Miłorząb japoński jest rośliną występującą naturalnie w Azji Południowo-Zachodniej. Wiemy, że rośnie on na ziemi co najmniej 200 milionów lat (jest to możliwe, gdyż drzewo to posiada bardzo silne mechanizmy obronne, między innymi odporność na promieniowanie). W Chinach wykorzystuje się jego właściwości od ponad czterech tysięcy lat. Na terenach Japonii drzewo pojawiło się w XI wieku – najprawdopodobniej za sprawą buddyjskich mnichów. W Europie drzewo to pojawiło się znacznie później. Pierwszy miłorząb dwuklapowy trafił na początku XVIII wieku do ogrodu botanicznego w Holandii. Mniej więcej w tym samym czasie pojawił się także w Polsce.
Miłorząb japoński – wartości odżywcze
W składzie miłorzębu dwuklapowego znajdziemy co najmniej sześćdziesiąt substancji aktywnych. Zawiera on duże ilości flawonoidów – flawony i flawonole, a także katechniny, bioflawony, oligomeryczne proantocyjanidyny, pochodne amentoflawonu (scjadopityzyna, ginkgetyna, bilobetyna). Ginkgo biloba zawiera także terpenoidy (laktony diterpenowe, zwane ginkgolidami i seskwiterpen trilaktonowy) oraz triterpeny (22-dihydrobrassikasterol, sitosterol i jego glukozyd, kampesterol).
Miłorząb japoński – wpływ na zdrowie
Preparaty zawierające miłorząb japoński mają przede wszystkim wspomagać funkcjonowanie naszego układu nerwowego. Obecne w Ginkgo biloba związki poprawiają krążenie w naczyniach mózgu, dzięki czemu mogą zwiększać jego wydolność. Miłorząb dwuklapowy może poprawiać pamięć i koncentrację, korzystnie wpływa na nasze funkcje poznawcze. Istnieją badania sugerujące, że ekstrakty z miłorzębu chińskiego w dłuższej perspektywie czasu mogą chronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi (między innymi chorobą Alzheimera, czy Parkinsona – związki aktywne w miłorzębie zapobiegają powstawaniu złogów beta-amyloidowych w komórkach nerwowych, które są główną przyczyną rozwoju tych chorób), a także znacząco je spowolnić.
Związki zawarte w miłorzębie działają przeciwzakrzepowo, dzięki czemu chronią przed udarem mózgu i chorobami układu krążenia.
Ginkgo biloba posiada silne działanie antyoksydacyjne, przez co spowalnia procesy starzenia, a także chroni przed chorobami nowotworowymi.
Starożytni Chińczycy doskonale zdawali sobie sprawę, że miłorząb japoński jest silnym afrodyzjakiem – chroni przed problemami z erekcją. Polecany jest również kobietom w okresie menopauzy, gdyż łagodzi objawy przekwitania (między innymi bóle głowy i wahania nastrojów).
Miłorząb japoński dla sportowców
Ginkgo biloba może korzystnie wpływać na organizm osób, które są bardzo aktywne fizycznie. Jest on polecany sportowcom, gdyż znakomicie dotlenia komórki (podczas uprawiania sportu nasze zapotrzebowanie na tlen jest większe). Jego suplementacja może zapobiegać zakwasom.
Miłorząb dwuklapowy – dawkowanie, z czym łączyć
Żeby wzmocnić działanie miłorzębu japońskiego zaleca się łączenie go z innymi suplementami. Jeżeli chcemy zwiększyć wydolność fizyczną, poprawić pamięć i koncentrację, a także zabezpieczyć się przed chorobami neurodegeneracyjnymi – łączmy ginkgo biloba z różeńcem górskim. W celu poprawy jakości snu, zwiększenia poziomu energii, czy przeciwdziałaniu chorobie Alzheimera zaleca się łączyć miłorząb japoński z Ashwagandhą. Osoby, którym zależy na zwiększeniu libido, a także wzroście energii poleca się łączenie Ginkgo biloba z buzdygankiem naziemnym i żeń-szeniem. Duet miłorząb japoński i ostryż długi posiada silne działanie przeciwnowotworowe, działa ochronnie na nasze płuca i jelita. Połączenie miłorzębu japońskiego z czosnkiem poprawia krążenie krwi, zwiększa ciśnienie działa ochronnie na serce.
Na polskim rynku można znaleźć wiele suplementów diety zawierających w swoim składzie miłorząb japoński. Zdecydowanie najbardziej popularne są wszelkiego rodzaju tabletki i kapsułki, choć znajdziemy także nalewki i ziołowe herbaty (często łączy się w nich miłorząb dwuklapowy z innymi ziołami). W przypadku suplementów diety dzienna dawka miłorzębu japońskiego to 800 mg (w żadnym wypadku nie można przekraczać porcji 1500 mg) – zaleca się rozłożenie tej dawki na dwie, albo nawet na trzy porcje. U większości osób pierwsze efekty działania Ginkgo biloba są widoczne już po około tygodniu stosowania (miłorząb chiński może być przyjmowany nawet przez wiele miesięcy).
Ginkgo biloba – przeciwwskazania
Choć miłorząb japoński posiada wiele właściwości leczniczych, pamiętajmy, że nie będzie odpowiedni dla każdego. Przez większość ludzi preparaty z Ginkgo biloba są dobrze tolerowane, czasem jednak mogą spowodować efekty uboczne. Do działań niepożądanych tej rośliny zaliczamy między innymi nudności i wymioty, bóle i zawroty głowy, biegunki, wysypka, osłabienie, kołatanie serca. Poważnymi przeciwwskazaniami do spożywania miłorzębu dwuklapowego jest wiek poniżej trzynastego roku życia, ciąża i karmienie piersią, hemofilia, przebycie zabiegów chirurgicznych, przyjmowanie leków antyagregacyjnych i przeciwzakrzepowych takich jak aspiryna, warfaryna, heparyna (miłorząb japoński nasila ich działanie).
Miłorząb japoński w kosmetyce
Miłorząb dwuklapowy jest popularnym składnikiem kosmetyków, gdy zawarte w nim flawonoidy przeciwdziałają przedwczesnemu starzeniu się skóry (chronią ją między innymi przed niekorzystnym wpływem promieniowania UV, które jest głównym czynnikiem starzenia się skóry). Wysoka zawartość flawonoidów sprawia, że kosmetyki zawierające wyciągi z miłorzębu japońskiego szczególnie dobrze sprawdzają się do pielęgnacji wrażliwej cery naczynkowej i skóry pod oczami (zawarte w nim związki zwiększają wytrzymałość naczyń krwionośnych, a także poprawiają krążenie, dzięki czemu skóra staje się jędrniejsza).
Flawonoidy działają ochronnie na znajdujący się w naszej skórze kwas hialuronowy, ponadto pomagają likwidować obrzęki.
Ginkgo biloba – uprawa
Miłorząb japoński wykazuje bardzo dobrą odporność na mróz (wytrzymuje temperatury niższe niż trzydzieści stopni poniżej zera) dzięki czemu może być uprawiany w polskich warunkach. Nie sprawia on problemów w uprawie gdyż jest odporny również na bakterie, wirusy, grzyby, wszelkiego rodzaju pasożyty, zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie, czy zasolenie gleby. Bardzo ważne jest jednak, żeby zapewnić mu słoneczne stanowisko (najlepiej też, by było ono osłonięte od wiatru).
Osoby, które myślą o uprawie miłorzębów japońskich muszą liczyć się z ich powolnym wzrostem (choć w sprzyjających warunkach są one w stanie osiągnąć nawet 40 metrów wysokości, po dwudziestu latach uprawy ich wysokość prawdopodobnie nie przekroczy 5 metrów). Jednocześnie są to rośliny, które w przyszłości będą naprawdę potężne, dlatego trzeba im zapewnić dużo miejsca.
Miłorząb japoński może być sadzony wiosną i jesienią (w przypadku, gdy zdecydujemy się posadzić je jesienią pamiętajmy, że młode okazy zimą potrzebują jeszcze ochrony przed mrozem – później nie będzie to już potrzebne). Drzewa tego nie trzeba nawozić, ale w okresie suszy dobrze jest podlewać młodsze okazy (starsze drzewa dość dobrze radzą sobie z suszą).
Jeżeli zależy nam, żeby Ginkgo biloba owocował koniecznie musimy posadzić obok siebie okazy męskie i żeńskie.
Czy wiesz, że:
– Miłorząb dwuklapowy jest obecnie jednym z niewielu przedstawicieli roślin nagozalążkowych.
– Miłorząb japoński w rzeczywistości pochodzi z Chin (jego nazwa wzięła się stąd, że do Europy został sprowadzony właśnie z Japonii, choć nie występuje on tam naturalnie).
– Niemiecki lekarz, a zarazem botanik Engelbert Kaempfer sprowadził do Europy miłorzęby z Japonii
– Ginkgo biloba jest odporny na promieniowanie. Drzewa, które rosły w miejscu wybuchu bomby atomowej w Hiroszimie odrodziły się.
– W Europie miłorząb dwuklapowy pojawił się w drugiej połowie osiemnastego wieku (był obecny na tych terenach znacznie wcześniej, jednak wymarł w trakcie ostatniej epoki lodowcowej).
– W Polsce miłorząb japoński jest obecnie popularnym drzewem ozdobnym.
– Dawniej miłorząb japoński traktowany był jako roślina magiczna. Sadzono go przy świątyniach buddyjskich, by chronił je przed pożarami.
– Z osnówek miłorzębu w Chinach wyrabia się mydło.
– Nasiona ginkgo biloba są powszechnie spożywane w Chinach i w Japonii. W kraju kwitnącej wiśni są one dodawane do popularnej potrawy o nazwie chawan-mushi.
– Pierwszy miłorząb japoński został posadzony ponad trzysta lat temu w Łańcucie.
– Karol Darwin określał Ginkgo biloba mianem żywej skamieniałości.
– Miłorząb dwuklapowy służy do produkcji suplementów diety, które należą obecnie do najpopularniejszych na świecie.
– W celach medycznych miłorząb japoński został zastosowany w 1965 roku w Niemczech.
– Miłorząb japoński jest dobrym materiałem na bonsai.
– W Chinach miłorząb japoński symbolizuje braterstwo i wierność.