Migrena – charakterystyka, przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

0

Migrena to bardzo silny ból głowy, który (jak mówią dane statystyczne) dotyka nawet piętnastu procent populacji – znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Jakie są przyczyny tej choroby? Jak wygląda jej przebieg? Czy istnieją skuteczne sposoby na leczenie migreny?

Czym jest migrena?

Mianem migreny określamy chorobę neurologiczną, która charakteryzuje się silnymi, nawracającymi bólami głowy. Szacuje się, że migrena jest problemem nawet piętnastu procent populacji. Choroba dotyka ludzi w różnym przedziale wiekowym, zdecydowanie częściej cierpią na nią kobiety niż mężczyźni. W większości przypadków migrenowe bóle głowy są jednostronne. Towarzyszy im światłowstręt, nadwrażliwość na zapachy, a także nudności i wymioty. U części osób występują tak zwane migreny z aurą. Choć choroba dotyczy ogromnej części społeczeństwa, współcześnie nie jesteśmy w stanie jednoznacznie wskazać czynników, które ją wywołują. Uważa się, że migrena bardzo często jest dziedziczna. Leczenie polega na podawaniu choremu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, których celem jest złagodzenie bólu głowy. Do dziś nie opracowano metody leczenia, która zapobiegnie nawrotom migreny.

Jakie są przyczyny migreny?

Charakterystyczną cechą migrenowych bólów głowy jest fakt, że nie są one symptomem żadnego innego schorzenia. Choć choroba występuje bardzo często, nie jesteśmy w stanie do tej pory wyjaśnić jakie czynniki ją wywołują. Współcześni lekarze opierają się jedynie na przypuszczeniach. Prawdopodobnie schorzenie wywoływane jest przez różne czynniki. Z pewnością dużą rolę odgrywa tu genetyka. Badania pokazują, że ponad sześćdziesiąt procent osób cierpiących na bóle migrenowe wywodzi się z rodzin, w których ta choroba już występowała. Znane są badania przeprowadzone na bliźniętach, które pokazują, że jeżeli migrena występuje u jednego z nich, istnieje nawet pięćdziesiąt procent szans, że rozwinie się i u drugiego.

Genetyka nie jest jedynym sposobem na wytłumaczenie bólów migrenowych. Przyczyniać się do ich występowania mogą również rozmaite czynniki środowiskowe.

Jako, że choroba zdecydowanie częściej obserwowana jest u kobiet, przypuszcza się, że do jej wystąpienia mogą w pewnym stopniu przyczyniać się hormony płciowe. Wahania poziomu hormonów w organizmie kobiety zazwyczaj skutkują silnymi bólami migrenowymi.

U niektórych osób znaczny wpływ na pojawienie się migreny mają czynniki atmosferyczne. Bóle głowy pojawiają się na skutek wahań ciśnienia, radykalnej zmiany klimatu. Bardzo często choroba ujawnia się, w sytuacjach napięcia psychicznego, przemęczenia, silnego stresu. Zdarza się też, że bóle głowy są spowodowane niewystarczającą ilością snu.

Wpływ na wystąpienie migreny ma również to co jemy i pijemy. Osoby, które od dłuższego czasu zmagają się z migrenowymi bólami głowy zauważają, że pojawiają się one po zjedzeniu żywności wysoko przetworzonej, dań zawierających duże ilości soli, a także wypiciu alkoholu lub napojów zawierających kofeinę (na przykład popularnych napojów energetycznych).

Migrena może pojawić się w każdym wieku. W większości wypadków zaczynają chorować osoby bardzo młode. Niewykluczone jest jednak, że problem pojawi się w podeszłym wieku.

Co dzieje się w naszej głowie, kiedy mamy migrenę?

Współcześni naukowcy nie zbadali do tej pory, co dokładnie dzieje się w naszej głowie podczas ataku migreny. Istnieje jednak kilka teorii, które mogą tłumaczyć to zjawisko.

Jedną z możliwych przyczyn migreny jest zapalenie tkanki nerwowej. Stan zapalny sprawia, że podrażnione zostają włókna i receptory nerwowe, skutkiem czego jest silny ból głowy.

Zgodnie z inną teorią przyczyną bólów migrenowych jest kurczenie się i rozkurczanie tętnic wewnątrzczaszkowych. Taka sytuacja prowadzi do pojawienia się obrzęku wywołującego ból. Obrzęk mógłby być wywołany także przez nadmierny przepływ krwi w mózgowiu.

Zdaniem niektórych lekarzy jedną z przyczyn migrenowych bólów głowy jest zbyt niski poziom serotoniny w układzie nerwowym. Niewykluczone, że ból jest wypadkową kilku wspomnianych wyżej mechanizmów.

W jaki sposób objawia się migrena?

Powinniśmy zdawać sobie sprawę, że istnieje wiele rodzajów migren, dlatego choroba u poszczególnych osób może przejawiać się nieco inaczej. Możliwe jest także to, że konkretna osoba będzie doświadczać różnych odmian choroby.

Charakterystycznym objawem migreny jest jednostronny ból głowy (choć w niektórych przypadkach obserwowany jest ból po obu stronach głowy). Czas trwania dolegliwości jest zróżnicowany – zazwyczaj jest to od kilku godzin do nawet kilku dni. Jeżeli ból utrzymuje się dłużej niż siedemdziesiąt dwie godziny, możemy mówić o stanie migrenowym. Natężenie bólu jest tak silne, że chory nie może normalnie funkcjonować. Podczas ataków migren unika on spotkań towarzyskich, nie jest w stanie uczyć się i pracować. Często występujące migreny mogą niemal zupełnie sparaliżować życie chorego.

Migrena klasyczna to odmiana choroby, która poprzedzona jest pojawieniem się aury. Aura nie występuje w przypadku migreny pospolitej, która dotyka największą liczbę chorych. Możemy spotkać się także z migreną menstruacyjną, która dotyka kobiet w czasie menstruacji. Inne, rzadziej występujące odmiany choroby to:

  • migrena pourazowa, która może pojawić się po ciężkiej chorobie lub wypadku,
  • migrena siatkówkowa, która wiąże się z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu siatkówki oka,
  • a także migrena porażeniowa, która pojawia się w wyniku porażenia mięśni.

Typowe dla migreny jest to, że oprócz bólów głowy towarzyszą jej też inne objawy. Zazwyczaj są to nudności i wymioty, światłowstręt, nadwrażliwość na zapachy i dźwięki. Osoba cierpiąca na migrenę najchętniej przebywa w cichym, zaciemnionym i chłodnym miejscu. Intensywne zapachy mogą nasilać u niej bóle głowy i powodować odruchy wymiotne.

Warto zaznaczyć, że częstotliwość występowania migren może być różna u poszczególnych osób. Ataki bólowe mogą następować po sobie w bardzo krótkim przedziale czasu, niekiedy jednak, zdarza się, że jest pomiędzy nimi nawet kilkumiesięczna przerwa. 

Jakie etapy migreny wyróżniamy?

zestresowana kobietaMigrena u każdego chorego może przebiegać różnie, zazwyczaj jednak można wyróżnić kilka etapów tej choroby. Osoba, która cierpi na migrenę od dłuższego czasu jest w stanie wyczuć, że atak się zbliża. Etap zapowiadający pojawienie się migreny może rozpocząć się na kilka godzin, a u niektórych nawet na kilka dni przed wystąpieniem dolegliwości bólowych. Może się on objawiać wyraźnym spadkiem nastroju, a także drażliwością na bodźce, na które nie reagujemy, gdy czujemy się dobrze.

Osoby chorujące na migreny z aurą przed pojawieniem się dolegliwości bólowych doświadczają zaburzeń widzenia.

Dopiero później następują dolegliwości bólowe, które mogą mieć różne nasilenie. Zazwyczaj jednak są na tyle silne, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Ból może utrzymywać się od kilku godzin, do nawet trzech dni.

Po ustąpieniu silnych dolegliwości bólowych chory czuje się wyczerpany, osłabiony, może również skarżyć się na dyskomfort w obrębie miejsca, gdzie występował ból. Zazwyczaj w trakcie migreny nie mamy ochoty na jedzenie. Dlatego kiedy ból ustępuje możemy wreszcie pozwolić sobie na zjedzenie bardziej obfitego posiłku. Po przejściu migreny nasz organizm potrzebuje czasu na regenerację.

Migrena – diagnostyka

Kiedy cierpimy na bóle głowy, które przypominają ataki migreny, powinniśmy koniecznie udać się do lekarza. Badania, które nam zleci mają na celu ustalenie, czy rzeczywiście cierpimy na migrenę, czy też ból jest symptomem innego poważnego schorzenia. Typowe badania wykonywane w takich sytuacjach to elektroencefalografia (EEG), a także badania obrazowe głowy (na przykład w postaci tomografii komputerowej).

Warto zdawać sobie sprawę, że ból nie musi oznaczać migreny. Zdarza się, że jest objawem:

  • zapalenia opon mózgowych,
  • ataku jaskry,
  • zapalenia tętnicy skroniowej,
  • lub krwotoku.

Z tego względu należy koniecznie wykonać badania, które mogą uratować nasze zdrowie, a niekiedy również życie.

Leczenie migreny

tabletki, lekarstwaLeczenie migreny nie jest sprawą prostą, gdyż na razie nie jesteśmy w stanie powiedzieć wiele o przyczynach tej choroby. W większości wypadków stosuje się leczenie doraźne, którego celem jest usunięcie lub zminimalizowanie bólów głowy. Chorym na migrenę przepisuje się zazwyczaj niesteroidowe leki przeciwzapalne. Czasem lekarz zaleca preparaty z grupy tryptanów.

W przypadku migren stosuje się także leczenie profilaktyczne, które może zapobiec występowaniu ataków migren lub też zmniejszyć ich częstotliwość, co bardzo poprawia jakość życia chorego. W leczeniu profilaktycznym wykorzystuje się trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, propranolol, ewentualnie kwas walproinowy.

Jeżeli leczenie migreny okazuje się nieskuteczne, często decyduje się na terapie alternatywne, takie jak leczenie chirurgiczne, przezczaszkowa stymulacja mózgu, a nawet akupunktura i biofeedback.

Powinniśmy zdawać sobie sprawę, że aktualny stan wiedzy medycznej nie pozwala na całkowite wyleczenie migreny. Nawet jeżeli leczenie sprawi, że dolegliwość nie pojawi się przez kilka miesięcy, żaden lekarz nie da nam gwarancji, że po pewnym czasie nie wystąpią nawroty. Osoby, które chcą walczyć z migreną powinny zdawać sobie sprawę, że bardzo pomocna w leczeniu tej dolegliwości może być odpowiednio skomponowana dieta.

Migrena – jakich produktów unikać?

Osoby chorujące na migreny powinny mieć świadomość, że stosowana przez nie dieta może nasilać lub wręcz przeciwnie – redukować dolegliwości bólowe. Często zdarza się, że nieświadomie sięgamy po produkty, które wywołują lub wzmacniają bóle migrenowe.

czekoladaJednym z produktów, który powinien znaleźć się na czarnej liście osoby chorującej na migrenę jest czekolada. Choć często jest ona naszym ulubionym przysmakiem, zawiera ona fenyletylaminę – substancję, która jest w stanie doprowadzić do kurczenia się tętnic wewnątrzczaszkowych. Kiedy tętnice zaczynają znowu się rozkurczać, dochodzi do bólu migrenowego. Fenyletylamina to nie jedyna zawarta w czekoladzie substancja, która może powodować bóle głowy. Winne mogą być również teobromina, katechiny lub kofeina.

Osoba, która zmaga się z bólami migrenowymi powinna unikać spożywania napojów alkoholowych. Zanim sięgniemy po drinka lub kieliszek wina, powinniśmy zdać sobie sprawę, że alkohol zawiera takie substancje jak tyramina, histamina, flawonoidy fenolowe oraz siarczyny. Każda z nich może doprowadzić do silnego bólu głowy. Jeżeli lubimy wino, wybierajmy raczej białe odmiany, gdyż czerwone zawierają więcej związków, które wywołują migreny. Znacznie bezpieczniej jest jednak całkowicie zrezygnować ze spożywania napojów alkoholowych.

Jeżeli cierpimy na migreny, powinniśmy dwa razy zastanowić się zanim sięgniemy po owoce cytrusowe. Choć jak wszystkie owoce zawierają one wiele cennych dla zdrowia witamin i minerałów, są również źródłem oktopaminy – aminy biogennej, która uwalnia noradrenalinę z zakończeń nerwów współczulnych. W rezultacie zjedzenie owoców cytrusowych może spowodować silny ból głowy.

Do grupy produktów niewskazanych dla osób chorujących na migreny zaliczamy także dojrzałe sery. Choć doceniamy ich walory smakowe, musimy wiedzieć, że zawierają one tyraminę. Substancja ta powoduje kurczenie się naczyń zewnątrzczaszkowych. W momencie, kiedy zaczynają się one rozszerzać, pojawia się silny ból migrenowy.

Niewskazane są również napoje i żywność zawierające duże ilości kofeiny. Jeżeli chorujemy na migrenę, unikajmy mocnej herbaty, kawy, a także napojów energetycznych zawierających duże ilości kofeiny. Choć działają one pobudzająco i pomagają się nam skoncentrować, kiedy jesteśmy zmęczeni, pamiętajmy, że istnieje druga strona medalu. Kiedy przyzwyczaimy nasz organizm do obecności kofeiny i nagle ją odstawimy, istnieje ogromne ryzyko pojawienia się migreny. Ból głowy może pojawić się po jednym, a nawet dwóch dniach od odstawienia tej substancji. Co więcej prawdopodobnie będzie się długo utrzymywał.

Warto zrezygnować z picia bardzo zimnych napojów, spożywania lodów i mrożonek. Nawet gdy ich skład jest bardzo dobry, wprowadzenie do jamy ustnej zimnego produktu może spowodować zwężenie się naczyń krwionośnych w okolicach naszej głowy. W momencie, kiedy zaczną się one rozkurczać, pojawi się ból migrenowy.

Aspartam, glutaminian sodu i nienasycone kwas tłuszczowe

Osoby, które zmagają się z migrenami powinny dokładnie czytać etykiety produktów spożywczych. Żywność dostępna na sklepowych półkach często zawiera składniki, które mogą wywoływać bóle migrenowe. Należą do nich między innymi glutaminian sodu i aspartam. Co więcej zagrożeniem dla chorego mogą być też kwasy tłuszczowe, które powszechnie uważa się za zdrowe.

Aspartam jest substancją słodzącą, którą powszechnie stosuje się w przemyśle spożywczym. Choć jest on bardzo słodki, praktycznie nie zawiera kalorii, dzięki czemu z powodzeniem zastąpimy nim cukier. Choć substancja ta uważana jest za bezpieczną (w małych ilościach), obecnie uważa się, że może mieć negatywny wpływ na zdrowie osób bardzo wrażliwych. Konkretnie przyczynia się do nasilenia bólów migrenowych. Według przeprowadzonych dotychczas badań, aspartam zwiększa też częstotliwość występowania migren. Jednocześnie jednorazowe jego spożycie nie powinno być dla nas problemem. Dolegliwości neurologiczne pojawiają się przy długotrwałym stosowaniu kontrowersyjnego słodzika.

Bardzo niebezpieczny dla osób cierpiących na migreny (i nie tylko) jest glutaminian sodu. Dodaje się go do różnego rodzaju potraw (mięs, wędlin, dań kuchni azjatyckiej, napojów). Jego głównym zadaniem jest wzmacnianie smaku. Problemem jest między innymi fakt, że glutaminian sodu powoduje bardzo silne zwężenie się naczyń krwionośnych. Kiedy zaczynają się one rozkurczać, dochodzi do wystąpienia silnych bólów głowy. Inne negatywne objawy pojawiające się po spożyciu produktów zawierających glutaminian sodu to: uderzenia gorąca, parestezje, pocenie, kołatanie serca, a także obrzęk twarzy. Przykre objawy mogą wystąpić po piętnastu minutach, a nawet godzinie od momentu spożycia glutaminianu sodu.

Poważnym problemem osób chorujących na migreny jest fakt, że do ataków bólowych mogą przyczyniać się także substancje, które mają bardzo pozytywny wpływ na wiele aspektów naszego zdrowia. Zaliczamy do nich kwasy tłuszczowe, a przede wszystkim kwas oleinowy i linolowy. Kwasy tłuszczowe przyczyniają się do uwalniania serotoniny z płytek krwi, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych w mózgu. Jeżeli cierpimy na migreny, być może warto rozważyć zmniejszenie spożycia tłuszczu. Zaleca się ograniczenie ilości tłuszczu do dwudziestu gramów dziennie.

Dieta przy migrenie – co należy jeść?

Dieta przy migrenie powinna być układana indywidualnie dla każdego pacjenta, ponieważ poszczególne osoby mogą różnie reagować na konkretne grupy produktów spożywczych. Warto dokładnie obserwować swój organizm po wprowadzeniu nowej żywności, gdyż reakcja bólowa może pojawić się nawet po dwóch dniach od jej spożycia. Każdy kto choruje na migrenę powinien prowadzić dzienniczek żywieniowy, w którym skrupulatnie zapisuje, co zjadł danego dnia.

Musimy zdawać sobie sprawę, że przy migrenie bardzo ważne jest regularne odżywianie. Nie należy robić długich przerw pomiędzy posiłkami, gdyż głód jest jednym z głównych czynników, które wyzwalają migrenę. Jest to spowodowane faktem, że dłuższy czas bez jedzenia prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, a dodatkowo prowadzi do zmian poziomów serotoniny i norepinefryny. Kiedy nie dostarczamy naszemu organizmowi pożywienia, dochodzi też do wydzielania się dużych ilości kortyzolu.

Przy migrenie równie ważne jak często jest także to, co jemy. Bóle migrenowe często wywoływane są przez wzrost poziomu insuliny, który ma miejsce po spożyciu dużej ilości węglowodanów prostych. Z tego względu powinniśmy stawiać przede wszystkim na węglowodany złożone, takie jak pieczywo pełnoziarniste, kasze, brązowy, ryż, płatki owsiane, a także razowe makarony. Zaletą tego typu produktów jest między innymi to, że po ich spożyciu cukier jest uwalniany do krwi bardzo powoli. Co więcej zapewniają nam one długotrwałe uczucie sytości, co stanowi dodatkową ochronę przed atakami migreny.

Osoba cierpiąca na migrenę nie powinna pomijać żadnego posiłku (nawet jeśli nie czuje się głodna). Szczególnie ważne jest śniadanie, które powinno być białkowo-tłuszczowe. Na śniadanie świetnie sprawdzi się jajecznica na maśle. Bardzo ważne jest też to, żeby ostatni spożywany posiłek był bogaty w węglowodany złożone – dzięki nie dopuścimy do pojawienia się porannej glikemii.

Podstawą diety osoby chorej na migrenę powinny być warzywa i owoce (rezygnujemy z owoców cytrusowych, chyba, że czujemy się po nich dobrze). Wszystkie produkty, których używamy do przygotowywania posiłków powinny być świeże. Żywności nie należy długo przechowywać, gdyż może to wpływać na pojawienie się w niej substancji wyzwalających ból głowy.

Dieta przy migrenie nie musi być restrykcyjna. Kluczem do sukcesu jest wykluczenie z niej konkretnych grup produktów. Osoba chora może spożywać chude mięso, ryby, jajka, a także drób. Od czasu do czasu może pozwolić sobie na wędliny i kiełbasy, jednak musi pamiętać, że nie można jej jeść ich na co dzień.

Na liście produktów dozwolonych znajduje się także mleko, chudy twaróg, czy serek wiejski. W mniejszych ilościach można pozwolić sobie na jogurty, maślanki, śmietanę, czy parmezan.

Na diecie przeciwmigrenowej nie ma konieczności rezygnowania z pieczywa. Należy jednak pamiętać, żeby z umiarem spożywać chleb lub ciasto drożdżowe.

Do warzyw, które należy spożywać z umiarem zaliczamy surową cebulę. Dobrze jest zrezygnować z fasoli, kiszonej kapusty, fermentowanej soi, czy kiszonych ogórków.

W pełni bezpieczne owoce to jabłka, brzoskwinie, gruszki i wiśnie. Pozostałe owoce powinno się spożywać z umiarem.

Osoba chorująca na migreny musi wykluczyć ze swojego menu wszystkie orzechy (w tym również masło orzechowe, pestki i sezam.

Do picia najlepiej sprawdzi się niegazowana woda mineralna lub źródlana. Można pozwolić sobie na kawę bezkofeinową, słabą herbatę, a także świeżo wyciskane soki warzywne i owocowe.

Niezmiernie ważne jest, żeby dieta pokrywała zapotrzebowanie naszego organizmu na magnez i niacynę. Jeżeli mamy wątpliwości, czy jesteśmy w stanie dostarczyć tych składników z pokarmem, powinniśmy zdecydować się na suplementację.

Migrena a styl życia

Ludzie chorujący na migreny powinni poważnie pomyśleć nad zmianą swojego stylu życia. Przede wszystkim należy skupić się na wyeliminowaniu stresu, który w dużym stopniu przyczynia się do powstawania migren. Poziom stresu możemy zmniejszyć na wiele sposobów.

Kiedy chcemy uchronić się przed migrenami, nie zapominajmy, żeby dobrze się wysypiać. Dobrej jakości sen obniża poziom stresu, ma także trudny do przecenienia wpływ na funkcjonowanie naszego mózgu. Niezbędna ilość snu to około sześciu godzin na dobę, choć młode osoby mogą pozwolić sobie nawet na dziewięć godzin snu. Dodatkowo w okolicy południa warto pozwolić sobie na dwudziestominutową drzemkę.

Bardzo ważną rolę w naszym życiu odgrywa aktywność fizyczna. Dzięki ćwiczeniom zachowamy dobrą kondycję, a co więcej odprężymy się i zrelaksujemy. Istnieją badania, które mówią, że regularna aktywności fizyczna zmniejsza częstotliwość występowania migren.

Jeżeli mamy nadwagę, warto postarać się o osiągnięcie, a następnie utrzymanie prawidłowej masy ciała. Należy jednak zadbać o to, żeby proces odchudzania przebiegał powoli, a dieta odchudzająca była racjonalna.

Wiele osób, które skarżą się na częste ataki migren nie radzi sobie ze stresem. Często jest to stres związany z pracą (ewentualnie ze szkołą), zdarza się, że ma on charakter przewlekły – wiąże się on z nierozwiązanymi problemami rodzinnymi, tkwieniem w toksycznym związku. Jeżeli nie jesteśmy w stanie samodzielnie poradzić sobie ze stresem, dobrze jest skorzystać z pomocy doświadczonego terapeuty. W przypadku niektórych osób świetnie sprawdzi się medytacja lub modlitwa. Czasem okazuje się, że zmiana jakości życia przyczynia się nie tylko do wzrostu naszego szczęścia, ale też likwiduje wiele poważnych dolegliwości zdrowotnych, w tym również migren.

4.8/10 - (6 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here