Melisa – charakterystyka, właściwości, przykłady zastosowań, przeciwwskazania

0

Melisa lekarska jest jednym z ziół, które od tysięcy lat znajdują zastosowanie w lecznictwie. Zazwyczaj sięgamy po nią w stanach wzmożonego stresu lub kiedy mamy problemy z zasypianiem. Warto zdawać sobie sprawę, że melisa posiada także inne właściwości? Czym jest melisa? W jaki sposób wpływa ona na ludzki organizm? Kto szczególnie powinien zainteresować się tym zielem? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do stosowania melisy lekarskiej?

Czym jest melisa lekarska?

Melisa lekarska (inne nazwy to pszczelnik, matecznik, rojownik, cytrynowe ziele, starzyszek) jest to bylina, którą zaliczamy do rodziny jasnotowatych. Pochodzi ona z wybrzeży Morza Śródziemnego, współcześnie jest ona uprawiana na całym świecie. Melisa jest w stanie osiągnąć wysokość sześćdziesięciu centymetrów. Jej karbowane/ząbkowane liście osadzone są na różnej długości ogonkach. Ich górna powierzchnia jest owłosiona. Charakteryzuje je również dość intensywny (choć ulotny) cytrynowy zapach. Kwiaty, które pojawiają się na wiosnę mają kolor jasno-żółty. Surowcem zielarskim są liście, które pomagają w leczeniu wielu schorzeń. Szczególnie ceni się ich właściwości zmniejszające bezsenność i stany lękowe. Melisa jest rośliną miododajną. Znajduje zastosowanie również w kuchni i kosmetyce. Melisa lekarska od tysięcy lat wykorzystywana jest przez medycynę ludową.

Lecznicze właściwości melisy lekarskiej?

Liście melisy są bogatym źródłem terpenów, które odpowiadają za lecznicze działanie tej rośliny. Znajdziemy w nich również niewielkie ilości kwasu rozmarynowego, który nadaje im charakterystyczny cytrynowy zapach. Zawierają ponadto witaminę E, beta-karoten i polifenole.

Melisa ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego – łagodzi stres i ułatwia zasypianie. Roślina działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, rozkurczowo, antybakteryjnie, przeciwgrzybicze, a także antyoksydacyjne.

Wpływ melisy na ludzki układ nerwowy

blankMelisa jest znana przede wszystkim z powodu korzystnego wpływu na układ nerwowy. Posiada ona silne właściwości uspokajające. Ułatwia również zasypianie (zaleca się picie jej wieczorem, przed snem).

Picie naparów z melisy (lub przyjmowanie leków zawierających wyciągi z tej rośliny) jest zalecane w przypadku stresu, rozdrażnienia, napięcia nerwowego, nerwic wegetatywnych, a także stanach lękowych.

Regularne spożywanie melisy poprawia pamięć i koncentrację, przyspiesza uczenie się. Może okazać się ona pomocna w walce z migrenowymi bólami głowy.

Melisa może okazać się pomocna nawet przy tak poważnych dolegliwościach jak stany depresyjne, nerwica serca, czy zespół przewlekłego zmęczenia. Istnieją badania, które potwierdzają, że cytrynowe ziele jest w stanie skutecznie poprawić funkcje poznawcze u osób chorujących na Alzheimera. Może ona łagodzić objawy innych chorób neurodegeneracyjnych – na przykład demencji starczej.

Warto zdawać sobie sprawę, że terapeutyczne działanie melisy zależy przede wszystkim od tego jakiego surowca użyjemy. Zdecydowanie najsilniejsze działanie mają świeże liście melisy (do kupienia w niektórych sklepach i supermarketach; można również wyhodować je samodzielnie). Herbatki ekspresowe z melisą zawierają niewiele olejków eterycznych, dlatego ich działanie jest zdecydowanie słabsze.

Melisa a układ sercowo-naczyniowy

Mało kto zdaje sobie sprawę, że regularne picie naparów z melisy może mieć bardzo pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu krążenia. Zawarte w niej składniki obniżają poziom złego cholesterolu we krwi, zmniejszając tym samym prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę. Warto dodać, że roślina ta ma zdolność hamowania utleniania lipidów w wątrobie, przez co zapobiega stłuszczeniu tego narządu, a także wielu innym poważnym dolegliwościom.

Melisa na dolegliwości kobiece

Po melisę powinny jak najczęściej sięgać kobiety. Ma ona działanie przeciwbólowe, dzięki czemu łagodzi bóle menstruacyjne. W niektórych wypadkach napar z melisy może całkowicie zastąpić leki przeciwbólowe. Melisa stabilizuje nastrój i łagodzi stres dlatego zalecana przy zespole napięcia przedmiesiączkowego. Może ona pomóc kobietom w okresie menopauzy – łagodzi uciążliwe objawy, takie jak wahania nastrojów, czy rozdrażnienie.

Również kobiety w ciąży mogą bez obaw sięgać po melisę – nie tylko poprawi ona nastrój, ale złagodzi mdłości.

Melisa a układ trawienia

Cytrynowe ziele pomaga przy dolegliwościach układu trawiennego. Reguluje ona pracę żołądka i jelit – zaleca się picie naparów z melisy przy zespole jelita drażliwego. Wypicie naparu z melisy może pobudzić wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Zmniejsza ona niestrawność. Warto wypić ją  po spożyciu produktów, które są ciężkostrawne – na przykład bigosu, fasolki po bretońsku, czy grochówki.

Napary z melisy działają wiatropędnie i moczopędnie. Mogą być pomocne w leczeniu takich dolegliwości jak zaparcia czy wzdęcia. Dzięki właściwościom moczopędnym melisa może chronić nasze nerki, a także pomagać w oczyszczaniu organizmu z toksyn.

Melisa na odchudzanie

Napary z melisy mogą pomóc również osobom odchudzającym się. Choć roślina ta nie sprawi, że w magiczny sposób zaczniemy tracić nadprogramowe kilogramy, zdecydowanie może nam to ułatwić. Dzięki działaniu moczopędnemu pomaga ona uniknąć nagromadzenia się wody w organizmie. Jej regularne picie chroni nas przed opuchnięciem i cellulitem wodnym.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że cytrynowe ziele posiada właściwości uspokajające. Wiele osób nie może schudnąć, ponieważ ich problemem jest jedzenie pod wpływem stresu. Za sprawą melisy stres zostaje wyeliminowany, a szanse na uzyskanie szczupłej sylwetki wzrastają.

Wpływ melisy na skórę

Melisa działa antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, antyoksydacyjnie i przeciwbólowo. Z tego względu na ona pozytywny wpływ na kondycję naszej skóry. Warto stosować ją przy opryszczce – obecne w liściach melisy taniny oraz kwasy fenolowe skutecznie zwalczają m.in. wirusa opryszczki wargowej Herpes simplex.

W przypadku dolegliwości skórnych najlepiej sprawdzą się maści z melisą (do kupienia w aptekach) lub olejek melisowy, które należy aplikować bezpośrednio na skórę.

Melisa może być przydatna także przy stanach zapalnych dziąseł, czy ukąszeniach owadów – złagodzi dolegliwości bólowe i świąd.

Czy melisę można podawać dzieciom?

Melisa jest rośliną bezpieczną dla ludzkiego organizmu, dlatego nie ma przeciwwskazań, żeby podawać ją zdrowym dzieciom. Zaleca się podawanie naparu z melisy wieczorem, zwłaszcza, kiedy dziecko ma problemy z zasypianiem.

Zastosowanie melisy w kuchni

Cytrynowe ziele najczęściej stosowane jest w postaci naparu. Współcześnie mało kto wykorzystuje je w sztuce kulinarnej – a warto. Liście melisy dobrze jest dodawać do sałatek (ze względu na swój aromat są doskonałym zamiennikiem trawy cytrynowej), a także twarożków. Niekiedy dodaje się je także do zup, czy sosów – należy jednak zdawać sobie sprawę, że pod wpływem wysokich temperatur tracą one swoje cenne właściwości i charakterystyczny aromat. Z tego względu należy dodawać je do potrawy na samym końcu.

Zastosowanie melisy w kosmetyce

Melisa znajduje szerokie zastosowanie w kosmetyce. Dodaje się ją do kremów i balsamów, gdyż ma korzystny wpływ na skórę. Jest ona składnikiem kosmetyków do skóry dojrzałej, a także problematycznej – na przykład trądzikowej.

Olejek melisowy ceniony jest w aromaterapii – można dodawać go do oliwek do masażu (ma działanie odprężające). Warto dodawać go też do kąpieli.

Liście melisy warto jest wykorzystać również do pielęgnacji włosów. Stosowanie płukanek z tego ziela jest pomocne w przypadku włosów ze skłonnością do nadmiernego przetłuszczania. Aplikowany na skórę głowy – zmniejsza stany zapalne.

Melisa w profilaktyce nadczynności tarczycy

Picie naparów z melisy może przynieść wiele korzyści osobom cierpiącym na nadczynność tarczycy. Związki zawarte w liściach melisy mogą hamować produkcję i aktywność hormonu TSH (blokują wiązanie tego hormonu z receptorem). Dzięki zawartości kwasu rozmarynowego melisa nie dopuszcza do przyczepiania się przeciwciał do komórek tarczycy, hamuje ona ponadto reakcję immunologiczną. 

Nadczynności tarczycy towarzyszy często rozdrażnienie i nadmierna nerwowość, a napar z melisy skutecznie je łagodzi.

Przeciwwskazania do stosowania melisy

Stosowanie melisy dla większości osób jest bezpieczne. Pomimo to warto zdawać sobie sprawę, że w niektórych sytuacjach lepiej jest jej unikać.

Nie zaleca się stosowania preparatów zawierających wyciągi z melisy na skórę ze skłonnościami do alergii. Melisy nie należy również łączyć z innymi preparatami na uspokojenie (niezależnie od tego, czy są to produkty ziołowe, czy leki uspokajające przepisywane na receptę).

Należy mieć na uwadze, że melisa może wchodzić w interakcje z innymi lekami, a tym samym obniżać ich skuteczność. Dotyczy to przede wszystkim leków, które stosowane są podczas i po zabiegach chirurgicznych. Zaleca się unikanie melisy (w każdej postaci) na około dwa tygodnie przed planowaną operacją i dwa tygodnie po niej. W takich sytuacjach jest stosowanie najbezpieczniej jest uzgodnić z lekarzem prowadzącym.

Z melisy powinny bezwzględnie zrezygnować osoby na nią uczulone. Objawami reakcji alergicznej mogą być problemy z oddychaniem, wysypki, pokrzywka, zaburzenia świadomości, zaczerwienienie i swędzenie skóry, puchnięcie, ucisk w gardle lub klatce piersiowej.

Skutki uboczne mogą pojawić się też przy nadmiernym spożyciu melisy (choć zaznaczamy, że zdarza się to bardzo rzadko). U osób, które przedawkowały melisę obserwuje się nudności i wymioty, zawroty głowy, bóle brzucha, czy tak zwany świszczący oddech.

Melisa – uprawa

Melisa jest rośliną, którą zawsze warto jest mieć pod ręką. Z tego względu warto jest zadbać, żeby znalazła ona swoje miejsce w naszym ogródku ziołowym, czy choćby na balkonie.

Jeżeli myślimy o uprawie melisy, powinniśmy zapewnić jej stanowisko słoneczne i osłonięte od wiatru. Zdecydowanie lubi ona ciepło. Gleba pod uprawę cytrynowego ziela powinna być żyzna, wilgotna i szczególnie zasobna w wapń. Uprawa może się udać również na żyznych glebach gliniastych.

Możemy zdecydować się na sianie nasion bezpośrednio do gruntu, rozsadzanie lub podział starszych roślin.

Melisę dobrze jest sadzić w połowie marca, najlepiej bezpośrednio po deszczu, gdyż lubi ona wilgotną glebę. Bardzo ważne jest jej regularne, obfite podlewanie. Roślina może być sadzona również w balkonowych donicach. Na jednym stanowisku może ona pozostawać przez okres od dwóch do trzech lat. 

Okres kwitnienia rozpoczyna się w czerwcu, kończy natomiast we wrześniu. Najlepszy czas na zbiór liści i ulistnionych pędów to koniec maja. Zbiory powinny być przeprowadzane w chłodne i suche dni, najlepiej po południu.

Czy wiesz, że:

  • Właściwości lecznicze melisy zostały docenione przez starożytnych Greków i Rzymian.
  • Dawniej wierzono, że melisa posiada właściwości magiczne. Sadzono ją przed drzwiami wejściowymi do domu, co miało pomóc w odganianiu złych mocy.
  • Uprawa melisy została spopularyzowana przez zakonników – benedyktynów i karmelitów.
  • Mnisi, którzy hodowali melisę w przyklasztornych ogrodach często sporządzali z niej nalewki, które miały pomagać w leczeniu wielu dolegliwości.
  • W siedemnastym wieku karmelici rozpoczęli produkcję korzennej wódki z melisy („karmelitańska dusza”).
  • Melisa to według mitologii greckiej jedna z nimf, która była zakochana w Zeusie. Okazywała mu swoje uczucia tak natarczywie, że zniecierpliwiony miał zamienić ją w pszczołę. Po śmierci wyrosła z niej roślina, która swoim pięknym zapachem przyciągała do siebie wszystkie owady.
4.8/10 - (3 votes)
reklama
blank
Artykuł sprawdzony merytorycznie przez ekspertów portalu StaloweZdrowie.pl

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here