Makrela jest popularną rybą morską, którą możemy kupić w większości sklepów spożywczych. Jest ona ceniona za walory smakowe, a także wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Co warto wiedzieć o makreli? Czy istnieją przeciwwskazania do spożywania tej ryby?
Czym jest makrela?
Makrela atlantycka jest to ryba morska zaliczana do rodziny makrelowatych. Jej ciało jest cylindryczne, wąskie, ryba posiada duży otwór gębowy, dwie płetwy grzbietowe. Makrela od spodu jest jasna, natomiast jej grzbiet może przybierać barwę zielonkawą lub niebieskawą. Ryba nie posiada pęcherza pławnego. W sprzyjających warunkach makrela może osiągnąć do 50 centymetrów długości i do 1 kilograma wagi. Makrelę można spotkać wzdłuż europejskich i północnoamerykańskich wybrzeży Oceanu Atlantyckiego. Występuje ona również w Morzu Czarnym, Morzu Śródziemnym i w południowo-zachodniej części Morza Bałtyckiego. Ryba ta występuje na głębokościach do 1000 m p.p.m. Makrela to ryba wędrowna. Wiosną tworzy ławice i kieruje się ku obszarom tarłowym (w okresie rozrodu makrela żywi się planktonem). Natomiast zimą i jesienią żeruje przy dnie (żywi się przede wszystkim bezkręgowcami i małymi rybami). Makrela jest pokarmem dla większych ryb. Ma również znaczenie dla gospodarki (poławia się ją na dużą skalę).
Makrela – wartości odżywcze
Makrela zaliczana jest do ryb tłustych (w 100 g ryby znajduje się około 14 g tłuszczu). Ryba zawiera duże ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. W jej składzie znajdziemy także witaminy z grupy B, witaminę A, witaminę D3.
Makrela jest cennym źródłem związków mineralnych:
– potasu,
– sodu,
– fosforu,
– selenu,
– czy magnezu.
Ryba ta dostarcza nam aminokwasów egzogennych, między innymi: lizyny, leucyny, izoleucyny.
Najwięcej wartości odżywczych posiada makrela świeża.
Makrela – wpływ na zdrowie
Makrela (pod warunkiem, że spożywamy ją w umiarkowanych ilościach) ma bardzo pozytywny wpływ a nasze zdrowie. Zawiera ona dużo białka (w 100 g ryby znajduje się około 26g białka), które jest podstawowym budulcem mięśni, dlatego do swojego menu powinny włączyć ją osoby stosujące dietę wegetariańską.
Obecność wielonienasyconych kwasów omega-3 sprawia, że makrela wykazuje korzystny wpływ na kondycję układu sercowo-naczyniowego. Są one w stanie obniżać poziom złego cholesterolu i trójglicerydów we krwi, dzięki czemu zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę. Związki zawarte w makreli wzmacniają naczynia krwionośne i poprawiają ich elastyczność, regulują ciśnienie tętnicze.
Dzięki wysokiej zawartości selenu (który jest silnym antyoksydantem) makrela poprawia pracę układu immunologicznego i działa ochronnie na krwinki czerwone.
Makrela poprawia stan naszej skóry. Wykazuje ponadto korzystny wpływ na kondycję zębów i kości. W efekcie może chronić nas przed osteoporozą.
Zawartość witaminy D sprawia, że ryba działa przeciwzapalnie, a tym samym chroni przed chorobami autoimmunologicznymi (jak na przykład reumatoidalne zapalenie stawów). Makrela zabezpiecza nas również przed cukrzycą i zespołem metaboliczny,
Makrela jest bardzo dobrym źródłem minerałów, kwasów omega-3, a także witamin z grupy B. Wszystkie te składniki wykazują bardzo pozytywny wpływ na kondycję naszego mózgu i całego układu nerwowego. Jedzenie makreli dwa razy w tygodniu może poprawić pamięć i koncentrację, zredukować stres, a często nawet ułatwić zasypianie.
Przeciwwskazania do spożywania makreli
Niestety jak większość ryb, również makrela ma swoje wady. Po części są one spowodowane działalnością człowieka. Ryba ta ma tendencję do kumulowania związków rtęci, a także innych metali ciężkich. Jako, że występuje ona w zanieczyszczonych morzach i oceanach, może zawierać spore ilości szkodliwych dla naszego zdrowia substancji.
Z powyższych względów spożywanie makreli nie jest zalecane kobietom w ciąży i kobietom karmiącym piersią. Rtęć bez problemu pokonuje barierę krew- łożysko, może także przenikać do organizmu dziecka wraz z mlekiem matki. Jej obecność powoduje uszkodzenie centralnego układu nerwowego płodu (kumuluje się ona w mózgu i krwinkach płodu). Trzeba jednak pamiętać, że stężenie metali ciężkich w makreli nie przekracza ustalonych norm (zjedzenie tej ryby przez osobę dorosłą dwa razy w tygodniu przyniesie więcej korzyści niż szkód).
Na nadmierne spożycie makreli należy uważać również ze względu na fakt, że ryba ta zawiera histaminę (duże jej ilości zawiera szczególnie makrela wędzona) – może ona powodować alergie. Typowymi objawami alergii po spożyciu makreli są duszności, obrzęki i mdłości. Makreli nie powinny spożywać osoby uczulone na histaminę.
Trzeba pamiętać, że mięso makreli zawiera też puryny. Spożywanie większych ilości tej ryby może doprowadzić do powstania artretyzmu.
Warto uważać również na makrelę wędzoną. Podczas procesów wędzenia wytwarzają się wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Są one niebezpieczne dla ludzkiego organizmu, gdyż posiadają działanie rakotwórcze. W trakcie procesu wędzenia makrela traci także duże ilości witamin z grupy B. Wysoka zawartość sodu w makreli wędzonej sprawia, że jest ona szkodliwa dla osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym. Jeżeli musimy kupić wędzoną makrelę, lepiej jest wybrać taką, która jest wędzona na zimno – wędzenie na zimno nie powoduje utraty kwasów omega-3.
Zastosowanie makreli w kuchni
Makrela znajduje szerokie zastosowanie w kuchni. W Polsce łatwiej jest kupić makrelę wędzoną, czy makrelę w puszcze niż rybę świeżą. Makrela wędzona jest smacznym dodatkiem do kanapek, na jej bazie można również przygotowywać pasty rybne. Okazjonalne spożywanie umiarkowanych ich ilości nie powinno nam zaszkodzić.
Makrela dobrze komponuje się z koszonymi ogórkami, jajkami, sałatami, papryką, kaparami, cebulą, natką pietruszki, czy pomidorem.
Zdecydowanie najzdrowsza będzie makrela świeża, którą upieczemy lub ugotujemy na parze. Takie danie idealnie sprawdzi się na obiad.
Przepis na makrelę pieczoną
Do przygotowania makreli pieczonej dla trzech osób będziemy potrzebować:
– 3 makrele (będziemy mieć mniej pracy, jeżeli kupimy ryby już wypatroszone),
– oliwa z oliwek,
– kilka gałązek świeżego tymianku,
– natka pietruszki,
– cytryna,
– sól i pieprz do smaku.
Ryby należy umyć i dokładnie osuszyć. Następnie nacinamy je ukośnie około 5 razy po każdej stronie. Do wnętrza ryby wkładamy pokrojoną w plasterki cytrynę i tymianek. Makrelę przekładamy na blaszkę wyłożoną papierem do pieczenia, po czym polewamy ją oliwą z oliwek i posypujemy solą i pieprzem.
Rybę należy piec przez około pół godziny w temperaturze 160 stopni Celsjusza (piekarnik nastawiamy na termoobieg). Po upieczeniu można ją posypać natką pietruszki.
Czy wiesz, że:
– Makrela atlantycka to ryba wędrująca, która jest w stanie pokonać dystans nawet 500 kilometrów.
– Głowa stanowi jedną czwartą ciała makreli.
– Dobrze widoczne ciemne pasy na grzbiecie makreli służą jej do porozumiewania się z innymi przedstawicielami tego gatunku.
– Średnia prędkość przemieszczania się makreli to około 1 m/s. Daje daje nam to 3,6 kilometra na godzinę. Kiedy ryba jest zmuszona do ucieczki jej prędkość wzrasta do 5,5 m/s, czyli prawie 20 km/h.
