L-karnityna jest jednym z najpopularniejszych suplementów diety, po które sięgają osoby odchudzające się i trenujące. Choć jest ona obecna w wielu produktach spożywczych, nie jesteśmy pokryć zapotrzebowania na nią jedynie przy pomocy diety. W jaki sposób l-karnityna wpływa na nasz organizm? Kto szczególnie powinien się nią zainteresować?
Co to jest l-karnityna?
Mianem l-karnityny określamy organiczny związek chemiczny o budowie betainowej, substancję witaminopodobna. Jej zadaniem jest transport kwasów tłuszczowych z cytozolu do mitochondriów. Jest syntetyzowana w nerkach, mózgu i wątrobie. Duże jej ilości znajdują się w mięśniach. Po raz pierwszy została ona wyizolowana z mięśni w 1905 roku. Karnityna występuje naturalnie w naszym organizmie, ale jest też dostarczana z pożywieniem. Jej najlepszymi źródłami są mięso, mleko i przetwory mleczne. W przypadku zdrowych ludzi niedobory l-karnityny praktycznie się nie zdarzają, są natomiast charakterystyczne dla ludzi niedożywionych. Jej niedobory są bardzo niebezpieczne. L-karnityna jest współcześnie jednym z najpopularniejszych suplementów diety dla sportowców. Stosuje się ją w celu szybszego spalania tkanki tłuszczowej.
L-karnityna w ludzkim organizmie
Karnitynę możemy spotkać w dwóch postaciach: D i L, przy czym D jest to forma nieaktywna. Działanie terapeutyczne wykazuje jedynie l-karnityna. Substancja ta jest naturalnie obeca w naszym organizmie, jednak są to ilości niewystarczające i konieczne jest dostarczanie jej wraz z dietą. Związek ten jest syntetyzowany przede wszystkim w wątrobie, ale też w mięśniu sercowym, jelitach, mięśniach szkieletowych i nerkach. Do syntezy l-karnityny potrzebne są dwa aminokwasy: metionina i lizyna, a także witaminy z grupy B, żelazo i witamina C. U osób, u których stwierdza się niedobór przynajmniej jednej z tych substancji zmniejsza się również poziom l-karnityny.
L-karnityna jest silnym przeciwutleniaczem, dlatego wykazuje niezwykle korzystny wpływ na ludzki organizm. Co ciekawe nie tylko posiada zdolności antyoksydacyjne, ale zwiększa w organizmie poziom innych antyoksydantów (na przykład witaminy E). Chroni ona przed niszczącym wpływem wolnych rodników, dzięki czemu spowalnia procesy starzenia. Sportowcy cenią ją gdyż znacznie przyspiesza ona regenerację organizmu po intensywnym wysiłku fizycznym, poprawia kondycję tlenową, zwiększa wytrzymałość organizmu u sportowców wyczynowych, sprawia, że nawet przy intensywnym wysiłku wolniej się męczymy.
Wielka popularność l-karnityny wynika między innymi z faktu, że przyspiesza ona spalanie tłuszczu (choć należy pamiętać, że nie jest w stanie zastąpić diety i regularnej aktywności fizycznej. Jest ona w stanie hamować uczucie głodu, dzięki czemu stosowanie diety odchudzającej jest zdecydowanie łatwiejsze. L-karnityna obniża poziom lipidów we krwi, ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu hormonalego (reguluje pracę między innymi hormonów tarczycy). Bierze ona również udział w metabolizmie węglowodanów i aminokwasów rozgałęzionych. Jest potrzebna do transportu kwasów tłuszczowych i przekształcania ich w energię.
Zauważono, że regularne przyjmowanie l-karnityny poprawia pracę mózgu, ma korzystny wpływ na pracę układu sercowo-naczyniowego, może ona też na bieżąco naprawiać uszkodzenia powstałe w organizmie.
Jednym z atutów l-karnityny jest także fakt, że przyspiesza ona detoksykację organizmu (dzięki niej możemy szybciej usunąć z naszego organizmu takie szkodliwe pierwiastki jak kadm czy ołów).
L-karnityna na odchudzanie
L-karnityna jest znana szerszym kręgom społecznym przede wszystkim ze względu na swoje właściwości odchudzające. Bierze ona udział w spalaniu kwasów tłuszczowych, dzięki czemu może przyczyniać się do utraty nadprogramowych kilogramów. Hamuje ona uczucie głodu, zwiększa wydolność organizmu i przyspiesza regenerację mięśni po treningu. Ze względu na te właściwości uważana jest za idealny suplement dla osób, które chcą schudnąć. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że l-karnityna będzie pomocna pod warunkiem, że stosowanie diety odchudzającej połączymy z treningami. Samo łykanie suplementu nie pomoże nam osiągnąć upragnionych rezultatów. Co więcej nawet osoby regularnie ćwiczące nie powinny liczyć na spektakularne efekty. L-karnityna może pomoc, jednak nie zdziała cudów. Równie dobrze możemy schudnąć bez niej.
L-karnityna dla sportowców
Regularne przyjmowanie l-karnityny może w znaczący sposób poprawić nasze wyniki sportowe. Będzie ona szczególnie pomocna przy długotrwałym i intensywnym wysiłku, gdyż w znacznym stopniu zwiększa wydolność organizmu. Warto zdawać sobie sprawę, że osoby intensywnie uprawiające sport mają zwiększone zapotrzebowanie na l-karnitynę (nawet dobrze zbilansowana dieta może w ich przypadku nie uchronić przed niedoborami). Dzięki l-karnitynie nasz organizm regeneruje się po wysiłku znacznie krócej.
Jakich ilości l-karnityny potrzebujemy?
Jak już wspomnieliśmy – ludzki organizm syntetyzuje l-karnitynę, jednak są to ilości zbyt małe. Potrzebujemy więc dostarczać ją z zewnętrznych źródeł. Dobrze zbilansowana dieta dostarcza nam od 100 do 200 mg l-karnityny. Zapotrzebowanie naszego organizmu waha się od 500 do 2000 mg. Naturalnym jest, że większe zapotrzebowanie na l-karnitynę mają osoby bardzo aktywne fizycznie. Jeżeli trenujemy często i intensywnie, zdecydowanie warto jest rozważyć suplementację.
Warto zdawać sobie sprawę, że nie tylko zawodowi sportowcy mogą mieć problemy z niedoborami l-karnityny. Jako, że dostarczamy jej głównie z produktami pochodzenia zwierzęcego, niedobory często obserwuje się u ludzi stosujących dietę wegańską lub wegetariańską (opierające się przede wszystkim na żywnosci roślinnej).
Przyczyn niedoborów l-karnityny może być jednak znacznie więcej. Niedobory obserwuje się u osób z zaburzeniami wchłaniania, zaburzeniami w biosyntezie karnityny, cierpiących na choroby wątroby i nerek (w tych przypadkach duże ilości karnityny wydalane są wraz z moczem). Problemem jest również niesprawny transport karnityny z tkanek.
Zapotrzebowanie na l-karnitynę wzrasta także u kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią (ewentualną suplementację należy tu jednak skonsultować z lekarzem).
Niedobory l-karnityny
Pierwsze skutki niedoborów l-karnityny są mało charakterystyczne. Zazwyczaj obserwujemy obniżenie sprawności intelektualnej i fizycznej (przyczyn tego stanu rzeczy może być naprawdę wiele). Jesteśmy osłabieni, senni, nie mamy ochoty na podejmowanie aktywności fizycznej, co w dłuższej perspektywie czasu skutkuje zanikiem mięśni, a w skrajnych wypadkach nawet niewydolnością mięśnia sercowego.
Długotrwałe niedobory l-karnityny doprowadzają do otyłości, cukrzycy, miażdżycy, demencji, niewydolności mięśnia sercowego.
Niedobór l-karnityny można stwierdzić podczas morfologii – charakterystyczna jest tu podwyższona zawartość lipidów we krwi.
Jakie produkty zawierają l-karnitynę?
L-karnityna jest obecna przede wszystkim w miesie i innych produktach pochodzenia zwierzęcego. Bardzo duże ilości tego związku znajdują się w koninie, mniejsze w wołowinie, wieprzowinie i drobiu. Żeby dostarczyć l-karnityny można spożywać mleko i jego przetwory. Należy zdawać sobie jednak sprawę, że jej stężenie jest tu znacznie niższe niż w mięsie.
L-karnityna jako lek
Choć l-karnityna jest rekomendowana przede wszystkim sportowcom i osobom odchudzającym się, może przynieść wiele korzyści każdemu. Suplementacja jest wskazana, kiedy stosujemy diety eliminacyjne (zwłaszcza jeśli rezygnujemy z produktów pochodzenia zwierzęcego),
L-karnityna oczyszcza nasz organizm z toksyn i metali ciężkich.
Znajduje ona także zastosowanie w profilaktyce i leczeniu chorób nerek, chorób układu sercowo-naczyniowego, bezpłodności, otyłości, cukrzycy, chorób psychicznych. Jako, że jest ona antyoksydantem – jest w stanie w pewnej mierze opóźnić procesy starzenia organizmu.
Skutki uboczne związane ze stosowaniem l-karnityny
W większości przypadków nadmiar l-karnityny wydalany jest wraz z moczem, co sprawia, że skutki uboczne w przypadku tego suplementu należą do żadkości. Jeżeli się pojawią – są to typowe dolegliwości ze strony układu nerwowego – nudności, wymioty, czy biegunki.
