Niektórym wydaje się, że kwiaty pełnią jedynie funkcję ozdobną, a ich jedzenie może być nawet niebezpieczne. Nie odnosi się to jednak do wszystkich kwiatów. Niektóre z nich są nie tylko smaczne, ale również zdrowe i pełne wartości odżywczych. Często nie zdajemy sobie sprawy, że możemy bez obaw jeść kwiaty zdobiące nasze ogrody. Co warto wiedzieć o jadalnych kwiatach?
Kwiaty w kuchni
Część kwiatów nadaje się do spożycia na surowo, można je także gotować, kandyzować i suszyć. Dzięki nim serwowane przez nas potrawy stają się zdecydowanie piękniejsze. Wiele kwiatów dostarcza nam cennych składników odżywczych – witamin, związków mineralnych, karotenoidów, flawonoidów, białek, olejków eterycznych i cukrów.
Jedzenie kwiatów nie jest pomysłem nowym. Były one serwowane już w starożytnych Chinach co najmniej trzy tysiące lat przed naszą erą. Dodatek kwiatów był ceniony, gdyż mógł przekształcić najzwyklejszą potrawę w wykwintne danie.
Zanim zdecydujemy się na wykorzystanie kwiatów w kuchni, musimy mieć pewność, że są one bezpieczne dla naszego zdrowia. Z tego względu zaleca się jedzenie tylko tych roślin, które pochodzą z naszej własnej hodowli lub z miejsc, których jesteśmy w stu procentach pewni.. Jeżeli nie dysponujemy własnym ogrodem, możemy posadzić kwiaty na balkonie lub choćby na parapecie. Kwiaty, które dostępne są w kwiaciarni zazwyczaj pryska się środkami ochrony roślin (ma to na celu zabezpieczenie ich przed chorobami i szkodnikami), które stanowią zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. W żadnym wypadku nie powinno się zbierać kwiatów rosnących przy ruchliwych ulicach, czy wszelkiego rodzaju fabrykach – pamiętajmy, że bardzo łatwo wchłaniają one metale ciężkie i inne toksyny z otoczenia.
Z wyjątkiem sytuacji, gdy chcemy suszyć kwiaty dobrze jest je zbierać w dniu, kiedy zostaną użyte w kuchni (zazwyczaj po zerwaniu są one nietrwałe). Warto jest wybierać kwiaty młode – są one najsmaczniejsze i mają najwięcej wartości odżywczych. Nie powinny być one zaatakowane przez grzyby, czy owady.
Osoby, które mają skłonność do alergii przed decyzją o spożywaniu jadalnych kwiatów powinny poradzić się lekarza (nie wszystkie gatunki będą dla nich odpowiednie). Dobrze jest również zacząć od niewielkich ilości kwiatów.
Nie zaleca się zbierania kwiatów z roślin, które mają przebarwienia lub nienaturalnie zielone liście – może być to oznaką bardzo dużej ilości nawozów azotowych w glebie, w której dojrzewały. Takie kwiaty mogą nam zaszkodzić. W przypadku, gdy nie mamy stuprocentowej pewności, że dany kwiat jest jadalny, unikajmy go (rośliny trujące nie należą do rzadkości).
Dobre do transportowania i chwilowego przechowywania kwiatów są papierowe, czy lniane torby i wiklinowe kosze. Powinno się jednak unikać plastikowych reklamówek. Przed suszeniem kwiaty należy dokładnie umyć. Samo suszenie powinno odbywać się w ciepłym i przewiewnym miejscu, z dala jednak od słońca.
Kwiaty trujące, których należy bezwzględnie unikać
Zanim przejdziemy do przykładów jadalnych kwiatów, musimy zdawać sobie sprawę, że istnieją gatunki trujące, od których należy trzymać się z daleka. Niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia są między innymi:
– groszek pachnący,
– konwalia,
– irys,
– azalia,
– barwinek,
– hiacynt,
– glicynia,
– hortensja,
– żonkil,
– mak (choć kwiaty są trujące, można spożywać jego nasiona),
– narcyz,
– zawilec,
– naparstnica,
– lobelia,
– powojnik,
– ostróżka,
– oleander,
– lantana pospolita,
– kaczeniec,
– czy krokus jesienny.
Przykłady jadalnych kwiatów
Do jadalnych kwiatów zaliczamy między innymi:
Kwiaty akacji (pamiętajmy jednak, że w korze i liściach tej rośliny znajdują się już trujące związki), z których wytwarza się miód akacjowy. Kwiaty akacji są białe, drobne, niezwykle aromatyczne. Można je ususzyć lub przyrządzić na ich bazie syrop. Białe kwiaty są prawdziwą skarbnicą flawonoidów, soli mineralnych, kwasów organicznych, a także barwników antocyjanowych. Warto wykorzystać je przy problemach trawiennych, schorzeniach nerek (pomagają one oczyszczać organizm z toksyn), a także nadciśnieniu.
Tulipany (tulipa) – płatki tych pięknych kwiatów znajdują szerokie zastosowanie w kuchni. Z pewnością będą znakomitą ozdobą wielu potraw. Innym pomysłem wykorzystywanym niekiedy przez kucharzy jest faszerowanie kwiatów tulipanów. Są one przyjemnie chrupkie, charakteryzują się słodkim smakiem. Należy jednak pamiętać, że tulipany mogą być przyczyną reakcji alergicznych. Jeżeli kontakt z tymi kwiatami kończy się dla nas wysypką lub innymi objawami alergicznymi, w żadnym wypadku nie powinniśmy ich jeść. Cebulki tulipanów nie nadają się do jedzenia – są silnie trujące.
Wiesiołek (oenothera macrocarpa) to bardzo zdrowa roślina. Jej niewielkie żółte kwiaty są zbliżone w smaku do sałaty. Kwiaty wiesiołka będą znakomitym dodatkiem do sałatek, czy kanapek.
Kwiaty jaśminu (jasminum officinale) charakteryzują się intensywnym, wyrazistym zapachem, który znakomicie komponuje się z herbatami. Niektórzy decydują się również na dodawanie ich do lekkich dań, na przykład owoców morza. Pamiętajmy, że jedynie odmiana Jasminum officinale nadają się do jedzenia. Możemy spotkać się również z rośliną o nazwie Gelsemium sempervirens, która mylnie określana jest jako jaśmin – jest ona trująca.
Kwiaty poziomki i truskawki (Fragaria x ananassa, Fragaria vesca) – rzadko po nie sięgamy, gdyż czekamy aż wykształcą się z nich przepyszne owoce. Niemniej jednak kwiaty truskawki i poziomki są jadalne. Smakiem i zapachem przypominają one owoce. Idealnie sprawdzają się do dekoracji deserów, a także jako dodatek do napojów.
Szałwia muszkatołowa (Salvia sclarea) posiada aromatyczne kwiaty o pastelowych odcieniach, które mogą wzbogacić sałatki i surówki.
Kwiaty szczypiorku i szczypiorku czosnkowego są chrupiące, a w smaku podobne do cebuli. Z tego względu pasują do dań wytrawnych – różnego rodzaju sosów, jajecznicy, makaronów, dań rybnych, mięs, omletów czy sałatek.
Róża (rosa) to kwiat, który świetnie wygląda i przepięknie pachnie. Smak płatków róży jest bardzo delikatny, dlatego najczęściej jest ona stosowana w celach dekoracyjnych – jako ozdoba deserów. Dodaje się ich również do galaretek, a nawet przygotowuje konfitury z płatków róży. Przed spożyciem zaleca się usunąć białą część, która znajduje się u podstawy płatków.
Kwiaty słonecznika (Helianthus annuus) są jadalne w całości i nadają się między innymi do sałatek. Można spożywać je na surowo, a także poddawać obróbce termicznej.
Stokrotka (Bellis perennis) posiada delikatne, drobne kwiaty, które zawierają wiele cennych wartości odżywczych. Dodaje się ją zazwyczaj do deserów, jednak sprawdzi się też w zupach, pasztetach i daniach pikantnych. Jednocześnie trzeba pamiętać, że stokrotka może uczulać, dlatego alergicy powinni podchodzić do niej z ostrożnością.
Pierwiosnek (Primula, Primula vulgaris, Primula veris, Primula hybrida) to kwiat, który również nadaje się do jedzenia. Charakteryzuje go słodkawy smak, który dobrze komponuje się z ciastami, plackami, czy naleśnikami. Pierwiosnki można podawać na surowo lub kandyzować.
Kwiaty rukoli (Eruca vesicaria, Diplotaxis muralis, Eruca vesicaria subsp. Sativa) podobnie jak i liście tej rośliny posiadają ciekawy, ostry smak. Będą idealnym dodatkiem do sałatek, czy kanapek.
Oregano (Origanum vulgare) to roślina o wyrazistym smakiem. Jej kwiaty podobnie jak i liście są jadalne, smaczne i zdrowe. Często dodaje się ich do pieczywa, sosów pomidorowych. Są używane ponadto do aromatyzowania masła.
Pelargonia (Geranium clorinda, Geranium fragrans, Geranium graveolens, Geranium quercifolia, Geranium tomentosum) to kwiat, który zajmuje ważne miejsce na wielu polskich balkonach. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy, że kwiaty pelargonii są jadalne. Posiadają one delikatny cytrynowy zapach, nadają się do kandyzowania.
Bazylia (Ocimum basilicum, Ocimum minimum, Ocimum x citriodorum) jest bardzo popularnym ziołem. Jej kwiaty (podobnie jak liście) wyróżniają się intensywnym zapachem, wyrazistym smakiem i bogatymi wartościami odżywczymi. Będą znakomitym dodatkiem do zup, kanapek, sałatek, czy makaronów.
Aksamitka (Tagetes patula, Tagetes tenuifolia, Tagetes patula x erecta) to jedna z roślin, którą chętnie uprawiamy na balkonach i w przydomowych ogródkach. Jej kwiaty posiadają cytrynowy smak, co sprawia, że lista ich zastosowań jest długa. Można dodawać je do deserów, zup, owoców morza, a także napojów. Jednocześnie trzeba pamiętać, by kwiaty aksamitki spożywać w małych ilościach. W nadmiarze mogą okazać się szkodliwe.
Kwiaty czarnego bzu (Sambucus nigra) znajdują zastosowanie w kuchni a także w lecznictwie (bardzo chętnie sięga po nie medycyna ludowa). Posiadają one biało-żółty kolor i intensywny, wyrazisty zapach. Popularnym daniem) są kwiaty czarnego bzu smażone w cieście naleśnikowym. Bardzo często przygotowuje się z nich nalewki i syropy.
Kwiaty begonii bulwiastej (Begonia x tuberhybrida) często używane są jako ozdoba do sałatek, a także kanapek. Zaleca się jednak stosowanie ich w małych ilościach, gdyż zawierają spore ilości kwasu szczawiowego.
Chaber bławatek (Centaurea cyanus) to kwiat, który kojarzy się nam z polnymi łąkami. Chabry nie pachną, charakteryzują się jednak przepięknym niebieskim kolorem, a także słodko-pikantnym posmakiem. Lista ich zastosowań w kuchni jest długa. Nadają się do sałatek, deserów, a także dań głównych – na przykład omletów, mięs, czy makaronów.
Bratki (Viola x wittrockiana) to efektowne kwiaty, które będą prawdziwą ozdobą naszych talerzy. Z powodzeniem można spożywać ja na surowo, a także kandyzować.
Białe, delikatne kwiaty cytryny zwyczajnej (Citrus aurantium, Citrus limon, Citrus x latifolia) świetnie sprawdzą się jako dodatek do deserów i sałatek.
Kwiaty dyni (Cucurbita maxima, Cucurbita pepo) posiadają słodkawy smak. Ciekawym sposobem na ich podanie jest panierowanie i smażenie. Pasują one do dań z makaronów, grzybów, jajecznicy, omletów, a także sałatek.
Fiołki (Viola cornuta, Viola hybrida) to niezwykle efektowne kwiaty, które smakiem przypominają sałatę. Z tego względu będą dobrze komponowały się z różnego rodzaju sałatkami. Z powodzeniem można używać ich w celach dekoracyjnych. Płatki fiołków często wykorzystywane są do sporządzania naparów o właściwościach moczopędnych i odtruwających. Regularne spożywanie tych kwiatów może mieć korzystny wpływ na stan naszej skóry.
Fuksja (fuchsia) ze względu na swój atrakcyjny wygląd będzie wspaniałą dekoracją sałatek owocowych. Przed spożyciem kwiatów fuksji należy usunąć ich pręciki i słupek, a także zielone i brązowe części, które nie są smaczne.
Goździki (Dianthus amurensis, Dianthus barbatus, Dianthus caryophyllus) są bardzo cenioną, powszechnie stosowaną przyprawą. Charakteryzuje je korzenny smak i wyrazisty zapach. Bardzo często dodaje się ich do ciast, czy napojów takich jak grzane wino. Przed spożyciem tych kwiatów zaleca się usunięcie białej części znajdującej się u podstawy płatka, która ma nieprzyjemny, gorzki smak.
Gardenia jaśminowata (Gardenia jasminoides) charakteryzuje się przyjemnym smakiem i intensywnym aromatem. Może ona stanowić bazę do przetworów, dżemów, konfitur, a także wszelkiego rodzaju słodkich wypieków.
Hyzop (Hyssopus officinalis) dobrze sprawdzi się jako dodatek do herbat i innych napojów. Niebiesko-fioletowe kwiaty mogą być wykorzystywane jako ozdoba do dań rybnych, a także potraw mięsnych.
Kwiaty jabłoni (Malus domestica, Malus x robusta, Malus x zumi) wyglądają i pachną wspaniale. Można dodawać ich do deserów, a także kompotów owocowych. Płatkami tych kwiatów można posypywać wypieki i sałatki.
Koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) prezentuje się i pachnie bardzo efektownie. Jej kwiaty są bogate w witaminy i związki mineralne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Są one na tyle uniwersalne, że będą dobrze komponować się zarówno z deserami, jak i daniami mięsnymi.
Lawenda (Lavandula multifida, Lavandula stoechas, Lavandula angustifolia) posiada drobne kwiaty, które zachwycają zapachem. Możliwości wykorzystania ich w kuchni jest wiele. Warto dodawać ich do ciast i ciasteczek, galaretek, konfitur i dżemów. Z cukru i płatków lawendy zrobimy aromatyczny cukier lawendowy. O ile same płatki kwiatów są bezpieczne dla zdrowia, nie należy przesadzać ze spożyciem olejku lawendowego (maksymalna bezpieczna dawka to dwie krople).
Malwa (Alcea rosea) posiada przepiękne, okazałe kwiaty. Przed ich spożyciem konieczne jest jednak usunięcie zielonych części i pręcika. Kwiaty można kandyzować, nadają się także na syrop. Dobrym pomysłem jest dodanie ich do sałatek, a także dekorowanie przy ich pomocy ciast.
Melisa (Melissa officinalis) posiada drobne, delikatne, białe kwiaty. Nadają się one do doprawiania potraw z drobiu. Będą również ciekawym uzupełnieniem sałatek.
Majeranek (Origanum majorana) posiada drobne różowo-fioletowe kwiaty o ciekawym aromacie. Warto dodawać ich do potraw z ryb, czy kurczaka. Mogą sprawdzi się także w formie dodatku do herbaty.
Kwiaty mieczyka (Gladiolus) są zbliżone w smaku do sałaty, dlatego będą znakomitym uzupełnieniem lekkich sałatek, a także owocowych musów. Można spożywać je na surowo, jednak konieczne jest uprzednie usunięcie pręcików i środka kwiatu, które mają nieciekawy smak.
Nagietek (Calendula officinalis) posiada efektowne, pomarańczowe kwiaty o charakterystycznym (przez większość ludzi określanym jako przyjemny) zapachu. Posiadają one pieprzny smak, dlatego wykorzystuje się je do przyprawiania pieczywa i zup. Płatki kwiatów można suszyć lub spożywać na surowo. Mogą one barwić potrawy (na przykład masło lub ryż), dlatego niekiedy stosuje się je jako zamiennik droższego szafranu.
Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) to roślina o licznych prozdrowotnych właściwościach. Jego kwiaty są źródłem witamin (zawierają szczególnie dużo witaminy C i witamin z grupy B) i minerałów. Dużą popularnością cieszy się miód z kwiatów mniszka lekarskiego).
Nasturcja (Tropaeolum majus, Tropaeolum minus) posiada kwiaty, których smak zbliżony jest do rzeżuchy. Z tego względu jest ona doskonałym dodatkiem do sałatek (nadaje im wyrazistości). Warto spożywać kwiaty nasturcji ze względu na ich walory prozdrowotne – są źródłem witaminy C i cennych związków mineralnych.
Ogórecznik lekarski (Borago officinalis) jak już sama nazwa wskazuje posiada kwiaty, które smakują jak ogórki. Orzeźwiający, lekko słodki smak sprawia, że doskonale komponują się z sałatkami owocowymi i warzywnymi. Bardzo często dodaje się ich do napojów i deserów. Jednocześnie należy pamiętać, że kwiaty ogórecznika nie mogą być spożywane przez kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią. Są one niewskazane, gdyż w większych ilościach mogą prowadzić do zaburzeń laktacji.
Niecierpek (Impatiens walleriana) posiada przepiękne, delikatne, różnokolorowe kwiaty. Często możemy je spotkać na balkonach i tarasach. Zazwyczaj nie zdajemy sobie sprawy, że można je jeść. Są one najczęściej wykorzystywane jako ozdoba do sałatek, a także zimnych napojów.
Zanim zdecydujemy się użyć kwiatów w kuchni, powinniśmy mieć stuprocentową pewność, że mamy do czynienia z odmianą jadalną. Ważne jest także, by kwiaty były świeże i pochodziły z pewnego źródła.
